به گزارش خبرنگار مهر، از دیرباز بازیهای بومی و محلی در بین مردم استان ایلام جایگاه بالایی داشته اند، هرچند در حال حاضر خیلی از این بازیها در استان رواج ندارد.
بازیهای بومی و محلی ایلام با هدف سرگرمی، در گذشته به دلیل کمبود امکانات در مناطق چادرنشین و عشایر شکل گرفته است و در حال حاضر بعضی از این بازیها به نسلهای جوان منتقل شده است.
یکی از بازیهایی که به تازگی در فهرست آثار ملی کشور نیز ثبت شده است "پلان" یا به قول کردها "په لان" است که افراد کم سن و سال استان ایلام نیز با آن آشنایی دارند.
از مهمترین کارکردهای این بازی تفریحی و مسابقه است که معمولا وقتی مردم استان به طبیعت می روند این بازی را انجام می دهند.
گروه سنی این بازی بیشتر بین جوانان و بزرگسالان است که فضایی باز انجام می شود و بیشتر در بین پسران رایج است و فصل این مسابقه بهار است و حتی گاهی به مناسبت طلب باران نیز بازی می شود.
این بازی به قدرت بازوان و دقت شخص بازی کننده بستگی دارد زیرا میزان پرتاب سنگ حرف اول را در این بازی بومی و محلی می زند.
بازی "په لان" حتما باید در صبح یا ظهر انجام شود ولی در حین بازی باید مواظب پرتاپ سنگها بود هرچند پرتاب خود سنگهاست که باعث شده این بازی جذاب باشد.
نحوه انجام این بازی بدین گونه است که سه سنگ به ارتفاع 40 سانتی متر را در راستای هم به فاصله 10یک متر از هم قرار می دهند و سه سنگ دیگر نیز به همین ترتیب در فاصله 15 متری از آن قرار می دهند.
همانطور که در تصویر مشاهد می شود سه سنگ در یک طرف و سه سنگ دیگر در طرفی دیگر به حالت عمود قرار گرفته است که این برای شروع بازی است.
این سنگها که به طور عمود قرار گرفته اند به اصطلاح "په ل" گفته می شود که در این بازی به این صورت باید قرار بگیرند.
در مرحله بعدی، "په لان" یعنی بازی با سنگ و پرتاب سنگ به سمت سنگ هایی که عمود قرار گرفته اند، آغاز می شود.
در این بازی نفرات هر تیم می توانند یک نفر تا سه نفر باشند که به قید قرعه یک تیم آغازکننده بازی است.
بازی با پرتاپ سنگ به سوی سنگهای عمودی از سوی تیم اول آغاز می شود، اگر موفق شود یکی از سنگهای تیم حریف را از حالت عمودی خارج کند می تواند به عنوان جایزه یک سنگ دیگر پرتاب کند.
اگر این بازیکن توانست سنگ دیگر را بزند دوباره جایزه می گیرد و چناچنه نتوانست سنگ باقی مانده را بزند نفر بعدی تیم سنگ را پرتاب می کند که بستگی به تعداد نفرات تیم دارد.
بازی به همین ترتیب بین بازینکان حریف چرخش می خورد و به اصطلاح بازی گرم می شود.
این تصویر حالتی است که سنگ از سوی بازیکن به سمت سنگهای عمودی پرتاب شده ولی موفق نشده که این سنگها را از حالت عمودی خارج کند.
اگر تیم پرتاب کننده بتواند هر سه سنگ را بزند سه امتیاز گرفته و دوباره سنگها را به صورت عمودی قرار داده و بازی از نو شروع می شود.
اگر چنانچه تیم شروع کننده توانست فقط یک سنگ را بزند و یا اصلا نزند، تیم مقابل سنگ پرتاب می کند و همان وضعیت برای تیم مقابل نیز وجود دارد.
در این بین اگر تیم آغازگر بتواند یک یا دو سنگ را بزند و تیم مقابل هر سه سنگ را بزند، به هرتیم به ازای هر سنگ زده شده یک امتیاز تعلق می گیرد و این رویه چندبار تکرار می شود.
این تصویر حالتی است که هیچ کدام از سنگهای تیم مقابل از حالت عمودی خارج نشده است.
وقتی سه سنگ عمودی یکی از دو تیم توسط بازیکنان تیم دیگر بیفتد در اصلاح بازی می گویند یک "نه رگ" (یک امتیاز کامل) به نفع تیم برنده است.
در این حالت برای شروع مجدد بازی دیگر جای دو تیم عوض نمی شود و افراد تیم برنده به عنوان تیم پیروز ابتدا سنگ را پرتاب می کنند.
اگر در بازی سه سنگ یکی از دو تیم بیفتد و در مقابل یکی از سنگهای تیم دیگر نیز بیفتد در این هنگام می گویند یک "نه رگ" به نفع تیم برنده و یک "تول" به نفع تیم بازنده محسوب می شود.
این تصویر حالتی است که سه سنگ عمودی یکی از تیمها افتاده است و به اصطلاح از حالت عمود و ایستاده خارج شده است.
به طور کلی این بازی خیلی به دقت و توان بازوان بازیکنان بستگی دارد و این دو عامل، باعث پیروزی یک تیم می شوند.
بازی "په لان" به تازگی در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و هم اکنون در بسیاری از مناطق استان ایلام چه در شهرها و چه در روستاهارایج است.
.................
گزارش و عکس: رمضان نوری
نظر شما