هنر غربی انسان محور و هنر شرقی خدامحور است

به گزارش خبرنگار مهر، دومین نشست تخصصی از مجموعه نشست‌های "هنر ایرانی اسلامی و هویت" امروز 3 بهمن در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با سخنرانی دکتر حبیب‌الله آیت‌اللهی عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد برگزار شد.

وی ضمن بررسی سیر هنر در ایران به تبیین هنر ایران و فرهنگ اسلامی و هنر ایرانی اسلامی و هویت پرداخت.

آیت اللهی با تأکید بر اینکه مسئله هویت، یک موضوع جهانی است، گفت: تقریبا بعد از جنگ جهانی دوم آشفتگی فرهنگی در همه دنیا به وجود آمد و در نتیجه اغلب کشورهای اروپایی به این فکر افتادند که هویت فرهنگی خود را بررسی کنند.

وی افزود: وقتی مدیر سابق موزه پیکاسو به عنوان دبیر پنجاهمین "دوسالانه ونیز" انتخاب شد از اهداف کاری از او پرسیدند و او گفت: ما هر کجا در هنر و فرهنگ خودمان به بن بست رسیدیم به خزانه های فرهنگی خاور چنگ زدیم، اما اکنون وقت آن رسیده که به خودمان توجه کنیم. از او پرسیدند که هویت چیست، گفت: بازنمایی انسان در اثر هنری.

این هنرمند در ادامه با بیان اینکه تقریبا در دوسالانه بنگلادش هم چنین شعاری بیان شد، گفت: انسان همواره در مرکز هنرهای مختلف بوده و به گونه های مختلف در این مرکز قرار داشته است. در شرق برعکس غرب همیشه انسان مطرح نبوده است. در هند، چین، ژاپن و ... تنوع فرهنگی خیلی زیادی وجود دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد اظهار داشت: هویت هر ملتی یعنی بازگشت به سوی مبدأ که خداست. در قرآن کریم هم کلمه شرق به معنای بازگشت به خداست. از نظر علمی مشرق یعنی زمین به دور منشأ خودش می گردد. هویت بازگشت به مبدأ است و در سوره یاسین آیه ای در این ارتباط وجود دارد.

آیت اللهی با بیان اینکه برای تعریف هویت فرهنگ اسلامی ایرانی در ابتدا باید گفت که منظور از اسلامی چیست، تصریح کرد: برخی محققان خارجی تعریف های دیگری از اسلامی بودن هنر دارند. یکی از اندیشمندان خارجی در کتاب خود نوشته است: عبات هنر اسلامی غلط است و می گوید اصطلاح هنر مسلمان درست است، چون هنر کشورهای اسلامی مانند مراکش، مصر، ایران و ... متفاوت است، پس هنر اسلامی وجود ندارد.

آیت اللهی با بیان اینکه اگر می خواهیم ببینیم ذات هنر چیست باید ببینیم که خداوند، حضرت رسول (ص) و امیرالمؤمنین(ع) در مورد هنر چه نگاهی دارند، گفت: خداوند در مورد هنر می گوید که انسان می تواند آفریننده باشد چون او خلیفة الله است. خداوند در قرآن میان خلق و صنع تفاوت قائل شد است. خلق به وجود آوردن هست از نیست است اما صنع این گونه نیست. آفرینش یک اصل هنر اسلامی است، اما در جاهای دیگر این گونه نیست بازسازی و استنساخ را هم بعضی ها هنر می دانند در صورتی که هنر اسلامی باید آفرینش باشد.

وی با بیان اینکه حسن(زیبایی) اسم خداست و در روایات اسلامی هم بر این موضوع تأکید شده است که خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد، یادآور شد: در اسلام این یک اصل است که هر چیزی را که خداوند دوست دارد انسان انجام دهد عبادت است و بنابراین هنرمند هر چیزی بیافریند که خداوند دوست داشته باشد، عبادت است.

این محقق و استاد دانشگاه در پایان سخنانش تأکید کرد: هویت هنر ایرانی بازگشت به اندیشه، گفتار و پندار نیک و ارتباط با خداوند و نورالانوار است. هویت اسلامی هم می خواهد به نور آسمان ها و زمین برگردد.