احیاء اندیشه تربیتی درست راهکار مبارزه با جنگ نرم دشمن است

به گزارش خبرنگار مهر، هشتم اسفند ماه سالروز تشکیل امور تربیتی به فرمان شهید رجایی و آغاز هفته تربیت اسلامی است، همزمان با سراسر کشور گلبانگ نمادین گرامیداشت این هفته در مدارس خراسان رضوی نواخته می شود و دانش آموزان به همراه مربیان خود با اجرای برنامه های متنوع در پاسداشت و احیای پرورشی سهیم می شوند.

این هفته در حالی پاس داشته می شود که کارشناسان تربیتی اذعان می دارند، هنوز نظام آموزشی منحصر به فرایند یاد دهی یادگیری صرف است و پرورش نتوانسته است به جایگاه اصلی خود راه یابد.

معاون پرورشی و تربیت بدنی آموزش و پرورش خراسان رضوی در این خصوص با اشاره به اینکه خروجی دین مدار، تنها وظیفه پرورشی نیست و تمام ساختار مکلفند، به خبرنگار مهر می گوید: اگر بخشی در این سیستم متزلزل باشد کل ماموریت ضعیف می شود.

محمد ابراهیم محمدی می گوید: به نظر من مسئولیت دین مدار کردن و تعمیق باورهای دینی ابتدا برعهده مدیر و سپس معلم است. در حالی که وظیفه مربی انجام فعالیتهای نشاط برانگیز فرهنگی و فوق برنامه تعریف شده است.

وی می افزاید: افراد به دلیل سختی و ظرافت کار تربیتی دوست دارند دبیر زبان انگلیسی باشند تا تربیتی.

وی یادآوری می کند: متاسفانه هرجا کاستی دیده می شود همه سراغ مربی پرورشی می روند تا جایی که خانواده و جامعه نیز این را باور کرده است، ولی باید همگان بدانند، کار ساماندهی 870 هزار تن در مسابقات قرآن و 270 هزار دانش آموز در مسابقات فرهنگی را مربی به دوش کشیده است.

وی عدم شفاف سازی و تعریف نکردن این مسئولیت را عامل نگرانی اکنون خانواده ها و مسئولان می داند و معتقد است: اساس کار مدیر است، ما اگر مربی نداشته باشیم اما مدیر آگاه داشته باشیم مسائل درست پیش می رود.

ساختار نداریم

حجت الاسلام امرالله سبحانی نیا کارشناس امور تربیتی می گوید: فرایندهای آموزش و پرورش در عین اشتراک متفاوتند، ما اگر بپذیریم که تربیت دینی با تعلیمات دینی فرق دارد و باور کنیم که آدمیان الفبای آدم شدن را در فرایند آموزشی و آدم شدن را در مسیر تربیت به دست می آورند، اگر چنین نگاهی داشته باشیم سیاست گذاری و فرصت سازی در امور تربیتی به نحو دیگری خواهد بود.

وی می گوید: چون این نگاه کمرنگ است لذا امور تربیتی در متن برنامه ریزی کشوری، ساختارسازی و اعتبارات مورد بی مهری است، گرچه آموزش بخشی از تعلیمات دینی اجتماعی برعهده امور تربیتی است لاکن وظیفه اصلی، تربیت جوانان متعهد و مسئولیت پذیر است، که در یک فرایند غیررسمی شکل می گیرد، آن هم از مهد کودک تا دانشگاه در حالی که نیروی انسانی و برنامه های امور تربیتی اکثرا در چارچوب آموزش دیده می شود، در حالی که تحول درونی و تدریج در تربیت، اصلی مهم است.

وی با بیان اینکه طراحان و نظریه پردازان امور تربیتی باید در تمام حوزه ها تسلط داشته باشند، می افزاید: البته اگر کسی این خمیر مایه را داشت ولی الگو ارائه نداد، باز هم ناموفق است و نکته دیگر اینکه، شرایط مطلوب مثل منابع مالی و نیروی انسانی مناسب نیز برای راهبردی کردن نظر و الگوها باید مهیا باشد.

وی به خلا دیگر امور تربیتی که همانا عدم مدیریت بهسازی و به روز رسانی است اشاره می کند و می افزاید: اشکال در نیروهای صف و جان نثاری آنان نیست بلکه مسیر راه روشن نبوده است.

سبحانی نیا وجود نیروی زبردستی که بهسازی امور را برعهده گیرد از مهمترین عامل پیشرفت می داند و متذکر می شود: حتی در کشورهای غربی موسساتی وجود دارد که مسئولیت ارزیابی فعالیتهای آموزشی از بعد ارزشی و دینی خاص خود هستند تا جایی که راهکارهای سالهای آینده را نیز ارائه می دهند.

این مدرس دانشگاه فرهنگیان یادآور می شود: معلم ما تنهابا توجه به اندوخته دینی خود و در فراز و نشیب بخشنامه ها احساس وظیفه می کند و ما هیچگاه از مبانی ساختاری مناسبی برخوردار نبوده ایم.

کمبود اعتبار مشکل آفرین است

محمدی می گوید: سرانه پرورشی 40 درصد آموزشی است البته برای برنامه های خاص هم بودجه داریم، برای هر 120 دانش آموز یک مربی و به ازای هر 150 دانش آموز نیز یک معاون پرورشی تعلق می گیرد.

وی اضافه می کند: به هر 8 دانش آموز نیز، یک ساعت کار پرورشی، اختصاص می یابد.

وی با بیان این که تعداد5  هزار و700 مربی تکافوی نیاز مدارس را نمی دهد، می گوید: البته این در کل کشور مصداق دارد و با مجتمع شدن مراکز پراکنده آموزشی، کمبود محرزتر است.

طاهریان یکی دیگر از کارشناسان تربیتی استان با بیان اینکه متاسفانه اکنون اعتبار لازم و قابل توجه ماده 17که حتی مدیران به آن چشم داشتند، در اختیار این معاونت نیست؛ معتقد است: کاستی اساسی عدم حصول شعار احیاء پرورشی به جایگاهها و اعتباراتی برمی گردد که وجود ندارد.

این مدرس دانشگاه فرهنگیان با نقبی به تاریخ می افزاید: مهر ماه 59 در مراسم افتتاح مدرسه عالی تربیتی قم که خدمت شهید باهنر بودیم ایشان وضعیت مدارس پس از انقلاب کشور را به استخری کثیف تشبیه کردند با ماهیانی ریز و درشت در حال زندگی که نیاز به پاکسازی دارد، با این منظور که نیروهای قدیمی ناشایسته به تدریج بازنشسته و نیروهای در قالب تاسیس نهاد امور تربیتی و مراکز تربیت معلم،وارد میدان شوند.

وی می گوید: به این ترتیب در سالهای نخست، سالی ده ها هزار نیروی تربیت معلم گرفته می شد و نهاد امور تربیتی نیز با بکارگیری نیروی جوان و انقلابی و با انگیزه، توسط شهیدان رجایی و باهنر؛بنیان گذاری شد.

طاهریان با بیان اینکه اهداف تربیتی قابل تغییر نیست تصریح می کند: تمام مسئولان نظام از رهبری معظم انقلاب گرفته تا وزیران آموزش و پرورش و معاونین آنها می خواستند محصول آموزش عمومی کشور، نیروهایی مومن، متعهد و دارای مهارتهای لازم باشند، اما تغییر در شیوه های دسترسی به این اهداف می باید متناسب با متغیر های زمانی و مکانی و مخاطب،انجام گیرد تا امور تربیتی بروز و کارآمدی داشته باشیم.

انگیخته ها خیر نبوده است

وی که تمامی سی سال کارش در حوزه پرورشی انجام شده است، می افزاید: انگیزه های خیر مسوولان برای خدمت برکسی پوشیده نیست اما گاهی انگیخته هایشان خیر نبوده است.

وی اظهارکرد: ساختار نظام آموزشی ما از آغاز بر اساس آموزش و آموزش و آموزش استوار شده و جایی برای پرورش و تربیت انسانی، دیده نشده و به همین جهت با ورود هر گونه برنامه های پرورشی از خود استقامت نشان می دهد، به نظر من می بایست "فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو در اندازیم"طرحی که در آن پرورش جلوتر از آموزش و یا حداقل به موازات آموزش ،دیده شود.

وی می گوید: اگر دانش آموز ما بعد از 12 سال درس خواندن هنوز روخوانی قرآن را درست نمی داند و با 8 سال انگلیسی داشتن هنوزمکالمه بلد نیست، کاستی در نظام آموزشی را نمایان می سازد، بنابراین باید آن را اصلاح کرد نه این که اقدام به حذف معاونت آموزشی کرد.

وی با بیان این که قبل از انقلاب مردم از مدارس انتظار تربیت نداشتند و خود به دنبال تاسیس مدرسه دینی بودند، ادامه می دهد: به نظر بنده اولیا حاضرند با هزینه زیاد فرزندانشان را در مدارسی با رویکرد دینی ثبت نام کنند، اینها نشان دهنده انتظار مردم از نظام آموزشی موجود است.

عملکرد جزیره ای

سبحانی نیا در همین خصوص بیان می دارد: تغییر و تحولات ساختاری نباید مانع کار باشد، ما امروز رقیبان سرسختی داریم، باید عمیق کار کنیم و نو آوری داشته باشیم.

وی ایجاد گفتمان بین نظامهای مرتبط با آموزش و پرورش را امری مهم دانسته و کار تربیتی را با عملکردی جزیره ای مطابق نمی داند.

وی تاکید می کند: ما باید از موازی کاری دست برداریم، چون اگر ادبیات و زبان هم را نفهمیم هر کس زورمند باشد دیگری را به بازی نمی گیرد.

سبحانی نیا با اشاره به این که امور تربیتی می باید در سختیها و تنگناها مورد حمایت قرار گیرد و نه این که هر جا بودجه کم بیاورند این بخش را تنها حامی مال خود بدانند می افزاید:در اصول مدیریت آمده است،اگر می خواهی تیمت خوب کار کند باید ایمان کاری ات را با آنان منتقل کنی و دیگر این که اگر مفاهیم کاربردی نشود راه به جایی نمی بریم.

وی پیشنهاد می دهد: در عرصه رقابت جهانی، باید هنرمندانه عمل کنیم در غیر این صورت، تعلیم و تربیت جهانی بر ما فائق می شود.

وی می افزاید: در فضای کنونی که با تهاجم فرهنگی دشمنان سخت تر شده، می بایست جمعی در مرکز و استانها از ترکیب حوزه و دانشگاه به صورت مستمر، فضاهای فرهنگی و آموزشی را مورد پژوهش قرار داده و همیشه انگیزه و راهکارهای نوینی را برای نیروهای صف مشخص کنند.

رئیس ستاد اقامه نماز استان با اشاره به این که معلمان همانند قلب فعال که باعث نوسازی و خون تازه را به بدن انسان وارد می کند تا همیشه با نشاط و سرزنده باشد می افزاید: خیرین و هنرمندان می باید همانند خیرین مدرسه ساز، به صورت تشکل حمایتی به توانمند سازی و هنرمند شدن مربیان و معلمان کمک کنند.

سبحانی نیا تاکید می کند: باید مدیریت امور دینی و رهبری آن در سیستم آموزشی تقویت شود، نه این که تمام فعالیتهای دینی را به یک نفر بدهیم، مگر او چه قدر توان دارد.

غفلت از احیا

محمد طاهریان نیز با توجه به تاکیدات رهبری مبنی بر احیا ساختار پرورشی، می گوید: به نظر من همه جریانهای چپ و راست، برخورد سیاسی با این موضوع داشتند و چیزی که معطل و مغفول مانده، همان احیای پرورشی است.

وی می افزاید: پرورشی، چالشهای فراوانی دارد، مربیان بیش از توان کار کردند و این سیستم بیش از آن چه در اختیار داشته موفق بوده است، اما شرح وظایف فراوان مربیان از چالشهای اصلی کار است.

وی با اشاره به گزارش مسئولان مقاطع زمان تصدی خود مبنی بر لزوم 64 ساعت وقت برای یک مربی در طول هفته که بتواند به بخشنامه های وزارت و اداره کل، منهای سایر بخشنامه های ناحیه و دستورات مدیرش پاسخ دهد ؛ متذکر می شود: این در حالی است که طبق قانون هر مربی 24 ساعت در هفته باید به مدرسه برود و 8 ساعت از آن زمان را تدریس داشته باشد.

وی با بیان این که در بحث اوقات فراغت امور تربیتی هیچ وظیفه ای ندارد، می گوید: متاسفانه در 100 روز تعطیلی تابستانی دانش آموز، این مهم بر دوش پرورشی نهاده می شد.

طاهریان می افزاید: در زمان تصدی من از سرانه 500 میلیون تومانی پرورشی،300 میلیون تومان می زدند و به اوقات فراغت اختصاص می دادند، از طرف دیگر از ما آمار هم می خواستند که بگو چه کار کردی.

وی اظهار می دارد: در تابستان 2 میلیارد و 400 میلیون ساعت، وقت فراغت دانش آموزان ما در خراسان بود و همه نهادهای دست اندر کار می توانستیم حداکثر برای 200میلیون ساعت برنامه ریزی کنیم و بقیه ساعات بدون متولی می ماند.

وی نبود شرح وظایف معین وعدم وجود توازن بین توان نیروی انسانی، اعتبارات و انتظارات را از چالش های فراروی امور پرورشی می داند و می افزاید: اکنون، نبود هماهنگی بین عوامل موثر در تربیت، صدا و سیما و خانواده، نگاه سیاسی به مسائل آموزش وپرورش، ضوابط دست و پاگیر، دخالت غیر مسئولانه در برون و درون آموزش و پرورش نیز بر مشکلات  موجود افزوده است.

وی معتقد است: سرانه پرورشی بایستی افزایش یابد و معاون پرورشی در هزینه آن برای مصالح دانش آموزان اختیار دار باشد، از سوی دیگر استخدام نیروی تازه نفس و با انگیزه نیز می تواند راهکاری اساسی تلقی شود؛ همچنین بخشی ازارزشیابی مدیران مدارس می باید منوط به اجرای فعالیتهای پرورشی باشد.

پرورش کاریکاتوری ممنوع

محمدی نیز به تغییر نگرش اولیا نسبت به مدرسه اشاره دارد و پیشنهاد می دهد: هم آنها و هم مدیران باید از نگرش صرف آموزشی به تربیتی تغییر موضع بدهند.

وی نقشه راه را با سه محور معنویت، نشاط و مهارت، ترسیم می کند و می گوید: باید وظایف را تعریف، سپس تقسیم و در نهایت پاسخگو باشیم، برنامه هایمان نیز بایستی با سه مشخصه به روز رسانی شود، دینی باشد، مردمی شود و مشارکتی باشد.

وی از تفویض اختیار به عنوان پل پیشرفت یاد می کند و اشاره دارد: به طور نمونه و در همین رابطه اردوگاهها رشد کرده و خودکفا شدند، انتشارات ضریح آفتاب نیزبا 18 شعبه،960سالانه کتاب منتشر کرده و هفته ای 6 کتاب چاپ می کند.

وی تصریح می کند: در حوزه پرورشی باید از حالت کاریکاتوری خارج و هماهنگ شویم.

ما به خیلی از نخبگان توجه نکردیم،آثار ناب فرهنگی دانش آموزان در خانه ها دپو شدند،16 هزار فیلم دانش آموزی ارائه نمی شود و در آرشیوها خاک می خورد.

وی با گله مندی از عملکرد مسئولان اوقات فراغت در سال گذشته می گوید:1 میلیاردو 400 میلیون هزینه داشتیم در حالی که یک ریال هم از طرف سایر مجموعه های فرهنگی و اجتماعی، تامین مالی نشدیم،به نظر من اصلی ترین کار امروز، حساس سازی است.

مسئول جسور نداریم

سبحانی نیا نیز تاکید می کند:ما باید با شجاعت خانواده ها را نسبت به نظام حساس کنیم،خانواده باید مطالبه داشته باشد،نظام آموزشی هم همین طور،البته با شاخصهایی که عینی و قابل سنجش باشد.

وی دادن نقش به دانش آموزان به شکلی محوری، نه با توافقنامه های صوری را از دیگر راهکارهای برون رفت از مشکلات فعلی می داند و اذعان می کند: بومی محلی کردن برنامه های تربیتی نیز راهکار دیگری است که سبب تعامل فرهنگها می شود.

وی تصریح می کند: یک رئیس و معاون پرورشی باید جسارت تست طرحهای نوین را داشته باشد و همیشه منتظر رسیدن برنامه از بالا دست نماند، از این رو راه آفرینان نو و روش آفرینان نیز بها و ارزش می یابند.

...............................

گزارش: عزت خیابانی