اردبیل در آستانه تبدیل به کویر/ گلایه از کمبود فضای سبز

برخورداری از این میزان فضای سبز که شاید به غیر از مناطق کویری پایین ترین سطح در کشور باشد، در کنار شرایط سخت جوی و آب و هوای سرد منطقه طی هشت ماه از سال، چهره دلمرده و خالی از نشاط و سرزندگی را به شهر های این استان به ارمغان آورده که در بحث روان شناختی و زندگی شهروندان به شدت تاثر گذار بوده است.

 

این موضوع که در مباحث اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سایر مولفه های زندگی شهرنشینی و فردی قابل بحث است، امروز مورد انتقاد حتی مدیران ارشد استان واقع شده اما همچنان با وجود اعلام برنامه ها و اقدامات لازم در این خصوص از نهادهای مرتب، توسعه فضای سبز اردبیل با شکست روبرو شده است.

 

علت ناموفق بودن این مهم باید از سوی کارشناسان شهری مورد بررسی قرار گیرد، اما شاید بتوان دلایلی از جمله نگرش سطحی و سنتی، برنامه ریزی غیر علمی، بکارگیری روشها و نیروهای غیرکارآمد، عدم استفاده از کارشناسان خبره، بی توجهی به شریط جوی، عدم استفاده از گیاهان سازگار، ضعف فرهنگ شهری و... را دز آن دخیل دانست.

 

 

باید مطالعه ابعاد روانی و ایجاد فضایی برای خذف تنشهای روزانه زندگی شهری را مهمترین مولفه در حوزه برنامه ریزی شهری دانست، مولفه ای که هیچگاه در اردبیل به آن توجهی نمی شود و همین امر بر زندگی اجتماعی و فردی تمام افراد منطقه تاثیرگذاشته و به عقیده روان شناسان بیش از نیمی از مردم استان اردبیل از نظر روانی و روحی به بیماری دچار شده اند.

 

در حال حاضر کارشناسان و روان شناسان معتقدند در جوامع شهری موضوعات بسیاری از جمله شیوه های زندگی، کار و فعالیت اجتماعی، تغذیه و روابط اجتماعی تنش و ناراحتی ایجاد می کند که لازمه مقابله با آن استفاده از فضاهای طبیعی و گردشگاهها است.

 

فضای دلمرده شهری تنش روحی را افزایش می دهد

فاطمه خلیلی مشاور روان شناسی در اردبیل می گوید: بی توجهی در مدیریت شهری و شرایط سخت جوی این منطقه کوهستانی باعث شده افراد ساکن در آن خلق و خوی آرامی را نداشته مرتبا دچار تنشهای روحی شوند.

 

وی با اشاره به آمار بالای درگیریهای خیابانی در این استان افزود: دعوای خیابانی بخشی از درگیریهایی است که مشابه آن در داخل خانه ها نیز اتفاق می افتد و بیانگر آشفتگی روحی مردم در هنگام مواجه با مشکلات زندگی است.

 

این مشاور، فضای دلمرده شهری را درافزایش تنشهای روحی موثر دانست و اضافه کرد: اگز مسئولان حوزه بهداشت و درمان در مورد بهداشت روانی این منطقه تحقیقاتی انجام دهند به نتایج قابل توجه و تاسف بر انگیزی دست خواهند یافت.

 

وی با یادآوری این موضوع که اکثر افراد مراجعه کننده به مطبهای مشاوره دچار افسردگی هستند، عنوان کرد: همه این موارد نشان می دهد افراد از زندگی و روابط اجتماعی خود لذت نمی برند و وقتی پا از خانه به بیرون می گذارند به جای نشاط و سر زندگی با دلمردگی و رنگ خاکستری و درختهای همیشه لخت مواجه می شوند.

 

خلیلی وجود ماده ای به نام "فیتون" در فضای اطراف دارای فضای سبز و پوشش گیاهی را که باعث ایجاد تعادل در نیمکره های چپ و راست مغز می شود، یادآور شد و گفت: این ماده در رفع خستگی و ایجاد آرامش روانی نقش بسزایی دارد.

 

فضاهای سبز اردبیل با تعاریف استاندارد جهانی همخوانی ندارد

 

به عقیده شهروندان اردبیلی کمبود فضاهای سبز نه تنها زندگی اجتماعی را دچار مشکل کرده است بلکه یکی از موانع عمده در توسعه بخش گردشگری این استان نیز محسوب می شود، چراکه با افزایش فضاهای سبز، پارکها و گردشگاهها در اردبیل مسافران نیز تمایل بیشتری به ماندگاری در استان خواهند داشت.

 

این درحالی است که استان اردبیل به دلیل نزدیکی به جنگلهای شمال، بارشهای مناسب در چند سال اخیر، دارا بودن چهار فصل و... از منابع طبیعی غنی برخوردار است، اما مدیریت در این حوزه با مشکلاتی روبروست که حتی اجازه نداده تاکنون اردبیل دارای یک پارک تفریخی و یا جنگلی مناسب باشد که در شان مردم این منطقه نیست.

 

کارشناسان نیز با انتقاد از وضع فضاهای سبز، آن را مطابق با تعاریف استاندارد جهانی نمی دانند و تاکید دارند که امروزه سرانه فضای سبز استاندارد برای هر فرد در دنیا 25 متر مربع تعریف شده و با این شاخص حجم و کیفیت فضاهای سبز اردبیل قابل قبول نیست.

 

شهرداری با فرهنگ فضای سبز بیگانه است

 

یک کارشناس زراعت و باغداری در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به مسئولیت سنگین شهرداریها در این خصوص افزود: طبق اصول شهر سازی 15 درصد از بخش مسکونی باید به مکانهای ورزشی و فضاهای سبز اختصاص یابد که این مهم در اردبیل رعایت نمی شود.

 

 

سید رضا موسوی با تاکید بر اینکه فرهنگ شهرنشینی باید در این خصوص تغییر کند، گفت: شهرداری می تواند در دو بخش با ایجاد فضای سبز و حفظ آن در افزایش سرانه کمک بسزایی داشته باشد.

 

وی با اشاره به نگرش مردم کشورهای پیشرفته، عقب ماندگی در این بخش مهم زندگی شهری را قابل قبول ندانست و عنوان کرد: در کشورهای دیگر به حدی به این موضوع توجه می شود که به عنوان مثال در پی تولد هر نوزاد یا فوت هر فرد یا خرید اتومیبل اطرافیان یک نهال می کارند.

 

موسوی در کنار توسعه افقی فضاهای سبز توسعه عمودی آن را نیز در استان ممکن دانست و تصریح کرد: با رشد آپارتمان نشینی در اردبیل می توان فرهنگ توسعه عمودی فضاهای سبز را ترویج کرد.

 

وی عدم فرنگ سازی مناسب از سوی متولیان را از دیگر نکات ضعف نهادهای ذیربط عنوان کرد و اضافه کرد: تاکنون چه آموزشهایی این خصوص به شهروندان ارائه شده است، برای فرهنگ سازی چه برنامه ای داشته ایم؟ اینها مباحث مهمی است که باید توجه شود.

 

این اظهارات در حالی بیان می شد که شهردار اردبیل نیز در  اظهارات اخیر خود در روز درخت کاری وضعیت فضاهای سبز اردبیل را چه از لحاظ کمی و چه کیفی نامناسب عنوان کرد.

 

صدیف بدری با اشاره به استاندارد سرانه فضای سبز اردبیل تصریح کرد: لزوم اجرای طرحهای مختلف در شهرها و روستاها برای ارتقا سرانه فضای سبز به شدت احساس می شود و شهرداری برنامه هایی را به این منظور در نظر دارد.

 

ایده ها کارشناسی نیست

 

کارشناسان معتقدند ایده های پیشنهادی مسئولان به دلیل خلا کارشناسی و بی توجهی در نحوه اجرا نتوانسته است جوابگوی نیاز شهروندان باشد.

 

موسوی کارشناس زراعت و باغداری با اذعان به اینکه در اکثر ماههای سال برگ ریزان و درختان لخت شده را در اردبیل شاهد هستیم، عنوان کرد: به دلیل بی توجهی به عدم سازگاری گیاهان مورد استفاده با آب و هوای این منطقه، اعتبارات زیادی تاکنون به هدر رفته و کسی هم پاسخگو نیست.

 

وی با بیان اینکه به دلیل این بی توجهی فضاهای ایجاد شده براحتی و با گذشت کمتر از یک ماه خشک و نابود می شود، یادآور شد: گونه هایی مانند اقاقیا، نارون، درختان همیشه سبز و درختچه های تزئینی برای این منطقه می تواند مناسب باشد، اما تاکنون توجهی به این مسائل به عنوان ساده ترین و جزئی ترین مسائل در کارشناسی و مدیریت نشده است.

 

این کارشناس با اشاره به اجرای طرح ناموفق پلاک گذاری درختان سطح شهر اردبیل افزود: در حالی که با اجرای این طرح درختان باید شناسنامه دار بوده و نگهداری شوند، اما برخی مغازه داران به دلیل عدم توجه شهرداری جرات کرده و با این

عنوان که دید مغازه را کور می کند، درختان پلاک شده را قطع کرده اند اما تاکنون نیز برخوردی صورت نگرفته است.

 

بخش دولتی به آسیبهای زیست محیطی خود پاسخگو نیست

 

در همین حال مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری اردبیل نیز با اشاره به آسیبهای جدی به منابع طبیعی استان در چند سال اخیر به کم ارزش ترین مبحث در این خصوص اشاره کرده و اضافه می کند: دستگاه های دولتی موظفند به ازای تخریب هر درخت در ساختمان سازی و یا اقدامات دیگر مبلغی را برای جبران آن و کاشت درخت در منطقه ای دیگر به اداره منابع طبیعی استان بپردازند که عملا این اتفاق نمی افتد.

 

نایب علی رحیمی بدون اشاره به این که چرا باید یک سازمان یا ارگان دولتی و غیردولتی باید در تخریب فضای سبز و منابع طبیعی دخیل باشد، تصریح کرد: مهمترین بخش این موضوع شامل حال شهرداری می شود که در حین ساختمان سازی باید به آن توجه داشته باشد.

 

خاک برداری جاده سرچم چهره طبیعت را دگرگون کرد

 

وی همچنین با اشاره به خاک برداری وسیع راه اصلی اردبیل - سرچم تصریح کرد: احداث این جاده چهره طبیعت آن منطقه را دگرگون کرده، این در حالی است که حتی تاکنون یک درخت نیز در حاشیه این جاده کاشته نشده است.

 

 

رحیمی با بیان اینکه حاشیه جاده ها پتانسیل بالایی در جذب توریسم دارد که در برنامه های اداره منابع طبیعی برای افزایش آن طرحهایی در نظر گرفته شده است، متذکر شد: نهادهای مسئول بویژه راه و ترابری استان باید جبران مافات کنند و اعتباری را برای درختگاری و ایجاد فضای سبز در طول مسیر اختصاص دهند.

 

فضاهای سبز در هر منطقه رطوبت نسبی آن را تا 11 درصد افزایش داده و درجه هوا را تا 4.5 درجه کاهش می دهد، علاوه بر این کاهش گرد و غبار، تولید اکسیژن، تخریب کربن و دی اکسید کربن، جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ تعادل در گونه های گیاهی و جانوری از جمله فوایدی است که پوشش گیاهی می تواند داشته باشد.

 

چمن کاری مقطعی، گلکاری محدود، توزیع نهال فقط در یک روز از سال که شاید نیمی از آنها محقق نمی شود و... اقدامات سنتی و غیرکارشناسی هستند که سالهاست نتایج این اقدامات را می بینیم و بی شک تا زمانی که فعالیتها به ارتقا فرهنگ عمومی و نیز مشارکت اجتماعی در این خصوص منتج نشود، نتیجه نهایی حاصل نخواهد شد.

 

با توجه به آغاز فصل بهار و پویایی طبیعت امید می رود که شهرداری و بویژه سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری به عنوان تنها متولی توسعه این مهم که حتی حاضر به پاسخگویی به افکار عمومی نبودند، با برنامه ریزی مطلوب و بویژه مدیریت علمی و مدرن در بحث فضاهای سبز نهضت واقعی توسعه فضای سبز را محقق سازند.

 

............................

 

گزارش از ونوس بهنود