"پل خلیج فارس" راکد است/ اثری از پیشرفت پروژه نیست

به گزارش خبرنگار مهر، 40سال پیش بود که مسئولان در فکر احداث پل میان قشم و سرزمین اصلی بودند و در سال ۱۳۵۱ دولت وقت تصمیم گرفت نخستین بندر آزاد تجاری ایران در جزیره قشم ایجاد شود. ایجاد یک پل سنگی از ناحیه “لافت” که در میانه شمالی جزیره ‌است و تا ساحل مقابل دو کیلومتر فاصله دارد، ارتباط زمینی بین قشم و سواحل جنوبی ایران برقرار و جزیره قشم به یک مرکز بزرگ توریستی و تجاری بزرگ در دهانه خلیج فارس و تنگه هرمز مبدل شود.

جزیره قشم در سال ۱۳۶۹ که جنگ به تازگی تمام شده بود، به عنوان منطقه آزاد تجاری و صنعتی اعلام شد و آرام آرام رو به توسعه گذاشت، در همان ابتدا بار دیگر زمزمه طرح احداث پل مطرح شد اما در حد حرف ماند. از زمان دولت هاشمی رفسنجانی طرح ساخت پل خلیج فارس دوباره مطرح شد و نهایتا در سال ۱۳۸۸ طرحهای مطالعاتی تکمیل و در هیئت دولت مطرح شد اما پیشنهاد احمدی نژاد برای احداث تونل طرح را مجددا به تعویق انداخت.

مشکلات عبور تونل از گسلها و همچنین شکاف بزرگ موجود در بستر گذرگاه به عمق حداکثر ۳۵ متر و سرعت جریان آب در حدود m/s۵/۳ و نیاز به تکنولوژی اجرایی بالا برای اجرای تونل در عمق حدود ۶۵ متر از سطح دریا برخی دلایلی که کارشناسان در مخالفت با احداث تونل به جای پل مطرح کرده‌اند.

سازمان منطقه آزاد قشم به استناد مصوبه 25 آذر 1388 هیئت دولت تهیه و اجرای "شبکه جامع ارتباطی خلیج فارس" را با اعتباری بالغ بر 650 میلیون یورو به صورت EPCF  از طریق مناقصه عمومی دو مرحله‌ای (توام با ارزیابی فنی ـ بازرگانی) به پیمانکاران داخلی یا بین‌المللی واجد شرایط که امکان تامین منابع مالی را دارند واگذار کرد.

سید رضا موسوى مدیرعامل وقت منطقه آزاد قشم از حضور شرکتهای  CGCC، شرکت CRBC، شرکت کیسون، شرکت پتروساحل توسعه خلیج فارس، شرکت هدایت سرمایه گذارى ایده پارس و شرکت ساختمانى در مناقصه این پروژه عظیم خبر داد.

در نهایت دو شرکت داخلی شرکت پترو ساحل توسعه خلیج فارس و شرکت هدایت سرمایه گذارى ایده پارس با اعلام آمادگى اجراى پروژه در قالب کنسرسیوم به عنوان برنده معرفى شدند این پروژه با 650 میلیون یورو که 85 درصد آن فاینانس خارجى و 15 درصد جزء تعهدات دولت به شمار مى آید با زمان برگشت سرمایه طی هشت سال و نیم عملیات اجرایی آن آغاز شد.

شبکه جامع ارتباطی قشم با محوریت پل خلیج فارس شامل پل خلیج فارس، توسعه بندر کاوه، ‌اتوبان خلیج فارس و ریل راه‌آهن است. پل خلیج فارس بین بندر پهل در سرزمین اصلی و منطقه لافت در منطقه آزاد قشم در عمق بین صفر تا 30 متر و طول تقریبی دو هزار و 200 متر با احداث رمپ‌ها و دوربرگردان برای اتصال هزار و 800 متر فاصله دو خشکی قرار دارد، فاصله دهانه‌های پل از 105 تا 120 متر است و عرض پل 22 متر است و زمان پایان پروژه طی سه سال آینده است.

مزایای شبکه جامع ارتباطی قشم با محوریت پل خلیج فارس شامل کاهش هزینه‌های حمل و نقل حداقل به میزان 30 درصد، ‌کاهش زمان سیر کالا به میزان 40 درصد، ‌افزایش درآمد سرانه ساکنان و دست‌اندرکاران اقتصادی در قشم، کاهش فقر و افزایش رفاه اقتصادی و اجتماعی، افزایش درآمد ملی از طریق پذیرش نقش ترانزیتی و مبادلاتی و ایجاد تحول تاریخی در خلیج فارس از حیث صنعتی و تجاری در دولت دهم است.

نقش حلقه ارتباطی مسیرهای دریایی سواحل پیرامونی قشم به شبکه حمل و نقل ریلی و جاده ای کشور در امتداد ترانزیت آسیای میانه را ایفا می کند. زمانی این مفهوم محقق می شود که یک جریان حمل ونقل کالا از آبهای خلیج فارس به سمت کشورهای CISو اروپا ساماندهی و مورد بهره برداری قرار گیرد.

پیش بینی می شد با اتمام پروژه در زمان مشخص شده سال 1392 بتوان میزان درآمدزایی حاصله از ترانزیت کالا از طریق پل خلیج فارس را تا سال 2020 قریب به سه هزار میلیارد ریال کالا از مسیر کریدور شمال- جنوب با طی دو هزار و 800 کیلومتر فاصله از آسیا به اروپا رسیده و از ایران عبور کند.

براساس برنامه‌ریزی احداث این پروژه باید سه ساله به اتمام برسد البته با استفاده از ظرفیتهای موجود زودتراز پیش بینی پروژه خلیج فارس تکمیل می‌شود این گفته ها از سوی محمد رضا موسوی مدیرعامل وقت منطقه آزاد قشم عنوان شد تا مردم جزیره قشم امیدوارانه تر به اتمام این پروژه چشم بدوزند.

رئیس جمهور با رمز "یا زهرا" در بی سیم دستور آغازعملیات اجرایی پروژه بزرگ ملی پل خلیج فارس را صادرکرد، همزمان با آغاز عملیات پروژه شبکه جامع ارتباطی خلیج فارس در منطقه آزاد قشم، کتاب این پروژه به دو زبان منتشر شد.

در راستای اهمیت و جایگاه ویژه پل خلیج فارس انتشار کتاب این پروژه به دو زبان فارسی و انگلیسی، گامی مهم برای پیشبرد این طرح ملی محسوب می شود. بخش نخست این کتاب به پیام دبیر شورای هماهنگی امور مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم و اقدامات صورت گرفته در اخذ مصوبات قانونی برای احداث پل اختصاص دارد و در مجموع این کتاب با شش فصل به تشریح این پروژه پرداخته است.

نگرانی که به خوشحالی تبدیل شد؛ استفاده اماراتی ها از زمان کشی ایرانیها

در زمان آغاز بهره برداری این طرح عظیم بسیاری از رسانه ها و کارشناسان داخلی از نگرانی اماراتی ها خبر داده بودند که با توجه به ظرفیتهای موجود در قشم این امر قابل پیش بینی بود اما تعلل مسئولان در به سرانجام رساندن این پروژه و گذشت یک سال از آغاز عملیات و راکد ماندن پروژه می توان گفت این فرصت در اختیار اماراتیها قرار گرفته تا در زمان کشی ایرانیها برای اتمام این پروژه چاره ای دیگر برای حفظ بازار تجاری منطقه کنند.

واقعیت این است که بسیاری از سواحل جنوبی ایران نه تنها اکنون توانایی پذیرش کشتیهای بالای 100 هزار تنی را ندارند بلکه در آینده نیز به دلیل مشکلات فنی، محدودیتهای محیطی (مانند عمق آب در بنادر) و برخی مسائل مالی ، این امکان را نخواهند داشت. در چنین شرایطی، سواحل جزیره قشم، با عمق حدود 40 متر در برخی نقاط ، این امکان را می دهد که ایران نیز اسکله ای مطابق با استانداردهای روز دنیا برای پذیرش کشتیهای فوق سنگین در آن احداث کند.

با احداث این بندرگاه عظیم در قشم ، کشتی های حامل کالاها (به ایران - از ایران) به جای رفتن به بنادر دورتر جنوب خلیج فارس، در قشم پهلو می گیرند.

برخی آمارها حاکی از آن است پولی که اماراتیها از بابت پذیرش کشتیها و انبارداری و دیگر امور سه میلیارد دلار در سال است. این پروسه، یک درآمد دائمی، بدون دردسر و البته فوق العاده  را برای اماراتیها رقم زده از این رو هر اتفاقی که بتواند لطمه ای به این "درآمد رویایی" بزند، حکم یک خبر فوق العاده بد را برای آنان خواهد داشت و اگر ایران بتواند این خدمات را که از امارات اخذ می کند از پروسه تجارت خارجی ایران حذف شود به گونه ای که برخی برآوردها حتی از صرفه جویی 30 درصدی در هزینه ورود کالا به ایران خبر می دهند، معنای دیگر این سخن ارزان تر شدن قیمت کالاها در بازار ایران است.

اما احداث بندرگاه در قشم، فقط نیمی از راه حل است و نیم دیگر به همین پل خلیج فارس مربوط می شود. فراموش نکنیم که قشم یک جزیره است و اگر به سرزمین اصلی وصل نشود، همه کالاهای تخلیه شده در آن، ناگزیر باید بر کشتی های کوچک تر بار و به بنادر جنوب ایران منتقل شود. اما مسیر رفت و برگشت قطار بر روی پل خلیج فارس این امکان را فراهم می آورد که محموله های تخلیه شده در قشم، به سرعت وارد ناوگان حمل و نقل جاده ای و ریلی ایران قرار بگیرد و با سرعت به مقصد نهایی در اقصی نقاط کشور برسد و متقابلا محصولات صادراتی ایران نیز با سرعت و سهولت به ترمینال دریایی صادرات می رسد.

اسفندیار حیدری پور مدیرعامل جدید سازمان منطقه آزاد قشم آذر ماه سال 90 با اعلام جذب 15 درصدى سهم دولت اظهار امیدواری کرد: با این اقدام و ادامه کار توسط شرکت برنده مناقصه، پروژه اقتصادى پل خلیج فارس در موعد مقرر به بهره بردارى برسد.

حمید بقایی دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد کشور اعلام کرد: پل خلیج فارس که یکی از بزرگترین پروژه های ملی کشور به حساب می آید در مرحله اتمام تجهیز کارگاه است و مراحل احداث این پل که جزیره قشم را به سرزمین اصلی متصل می کند از ابتدای سال آینده ادامه می یابد.

اما آنچه که طی بررسیهای میدانی خبرنگار مهر نشان می دهد و برخی از مسئولان استانی هرمزگان هم به آن اذعان دارند راکد ماندن پروژه است و در مشاهدات خبرنگار مهر این پروژه پیشرفتی که نوید اتمام در سال 92 را بدهد نداشته و تا سالها اجرای پروژه به طول می انجامد.

اما پرسش اساسی این است که این بار چه می شود؟ چرا این پروژه 600 میلیون یورویی، با قاطعیت و صلابت پیش نمی رود.