به گزارش خبرنگار مهر، پس از طی مسافت 12 کیلومتر از قم به طرف کاشان به دو راهی بخش کهک میرسید که با شاخصه فضاهای سبز و درختان زیادتر نسبت به پوشش گیاهی منطقه قابل تشخیص است. در ادامه این مسیر، پس از طی مسافتی 20 کیلومتری در جهت ارتفاعات قهستان (کوهستان) به کهک میرسید که دارای بافتی اصیل به همراه ساختمانهایی است که از قدمت و اصالت قریه خبر میدهد
کهک نسبت به قم دارای آب و هوایی مطبوعتر، بارندگی بیشتر و حاصلخیزی مناسبتری است. در مدخل ورودی کهک و در امتداد جاده شمالی، منظرهای از بخش جدیدالتأسیس یک شهر کوچک که در تمام نقاط ایران به یک شکل ساخته میشود ظاهر میشود. یک بلوار که در انتها به یک میدان میرسد پس از آن به خیابانهای شطرنجی دیگری، همانند دیگر شهرها و مناطق جدید الاحداث ایران، برمیخورید. گویی تمام اقلیم و فرهنگ و امکانات کشور از یک قالب خارج شده و با هم برابرند.
با عبور از خیابانهای موازی، به نقطهای میرسید که بلندی درختان کهن آن نشان از قدمت آن حوزه دارد. در این قسمت بافت اصیل کهک نمایان میشود.
در انتهای مسیر هلالی شکل بافت قدیمی روستا، در مرکز یک باغ، خانه ملاصدرا قرار دارد که مهمترین اثر تاریخی داخل این بافت است. هر چند حضور و اقامت ملاصدرا در کهک قم بر اساس منابع و مدارک معتبر قطعی و محرز است، ولی در مورد اقامت وی در چهار صفهای که به خانه ملاصدرا معروف است سخنان پراکندهای به ویژه از سوی اهالی محل ابراز میشود. اما شواهد و مدارکی از قبیل تاریخ بنای چهار صفه (با عنایت به شواهد معماری) که همزمان با حیات ملاصدرا در عصر صفوی بوده، شکلگیری مجموعه اعم از مسجد کوچک و آرامش محل که خارج از بافت متراکم روستایی بوده و همین طور نامگذاریهایی مانند چال آقا، که عارضهای طبیعی در کنار مجموعه است، میتواند گویای حضور شخصیتی والامقام در این مکان باشد.
تخریب بخش قابل توجهی از خانه ملاصدرا
خانه ملاصدرا در کهک، یادگاری بازمانده از دوران سکونت این حکیم در قم است که متأسفانه قسمت اعظم بنا تخریب شده و از هشت اتاق پیرامون شبستان تنها یک اتاق باقی مانده است. دو اتاق دیگر طی تعمیرات سال 1377 شمسی بازسازی شد.
تزئینات بنای این خانه شامل گچ‌بری شبه سجاده‌ای و مشبک‌های گچی در نورگیرهاست. محوطه اصلی این بنا سقف گنبدی شکل دارد و در راس گنبد آن، شیشه‌های رنگی نور را به داخل بنا هدایت می‌کند.
عناصر شاخص خانه ملاصدرا
در حال حاضر خانه ملاصدرا شامل یک گنبد و سه صفه است که به همراه قسمتهای مرمت شده اطراف، به عنوان خانه حکیم ملاصدرا مورد بازدید قرار میگیرد. الحاقات و تصرفات بعدی در ادوار مختلف، تغییرات و صدمات کالبدی فراوانی را بر مجموعه باغ و بناهای همجوار وارد ساخته است اما خوشبختانه مجموعه در کل از پتانسیل فراوانی برخوردار بوده که اولین آنها همان چهار صفه با پیرنگها و شواهد باقی مانده از کل اثر است.
دومین عنصر شاخص مجموعه بنایی موسوم به عصاری است که در شمال غربی باغ قرار دارد که دارای ارزش معماری و فنآوری بالایی است. سومین بنا بنای کوچکی است که در شمال شرقی باغ قرار دارد(مسجد آقا).
شاخص دیگر مجموعه، عارضه طبیعی است به نام چال آقا که در جنوب غربی باغ قرار دارد و توسعه روستا را در این قسمت محدود کرده است.
عامل دیگری که بر ارزشهای مجموعه افزوده است، رشته قنات پر آبی است که در این محدوده ظاهر میشود. از این رو با توجه به موارد اشاره شده به نظر میرسد که میتوان با حفظ و مرمت این مجموعه باستانی و توجه کافی به عارضه طبیعی ارزشمندی مانند چال آقا و تأسیساتی چون قنوات بر ارزش و اعتبار مجموعه باغ و خانه ملاصدرا افزود.
اقامت 15 ساله ملاصدرا در کهک
صدرالمتألهین، معروف به ملاصدرا در حدود سال 980 هجری قمری در شهر شیراز به دنیا آمد. در سن 17 سالگی برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت. پس از تکمیل تحصیلات فلسفی و عرفانی خود، برای تهذیب نفس و سیر و سلوک و نیز به سبب مخالفت عدهای از علما ظاهربین ناچار به ترک اصفهان شد و در قریه کهک در نزدیکی قم اقامت گزید.
دوران خلوتگزینی ملاصدرا را 7 و به قولی 15 سال دانستهاند. وی به دنبال تأسیس مدرسه خان در شیراز و درخواست والی فارس، به وطن خود بازگشت ولی در سن 58 سالگی و به قولی در 70 سالگی در بصره دار فانی را وداع گفت.
با بررسی اجمالی ارقام و تاریخ فوق میتوان سال 1020 هجری قمری را میانگین احتمالی سالهایی دانست که ملاصدرا در کهک بوده است. خانه آن بزرگمرد الهی تاکنون باقی و در میان مردمان آن منطقه معروف است.
نظر شما