سالمند عکس یادگاری روی دیوار نیست

به گزارش خبرنگار مهر، تاریخ همیشه گواه بر آن بوده که حضور فیزیکی و فکری بزرگترها در قبیله و خانواده های گسترده، اعضا را به موفقیتهای چشمگیری رهنمون و راهگشای بسیاری از مسائل شده است.

با گسترش فعالیت بانوان در جامعه پس از انقلاب صنعتی نگهداری کودکان و سالمندان از خانه و خانواده بر عهده سازمانهای خصوصی و دولتی نهاده شد.

کارشناسان تعلیم و تربیت معتقدند: سالمندان می توانند نقش تقابل سه فرهنگ را با بودن خود در خانواده ایفا ساخته و برای کودکان کانونی از تجربه و یاددهی شوند و خود نیز به آرامش دست یابند.

دقت در امور سالمندی بر سازمان بهداشت جهانی نیز پوشیده نماند، تا جایی که شعار امسال این مرکز بر سلامتی این قشر از افراد جامعه طراحی شده است.

روانشناسی رشد

یکی از وی‍ژگیهای میانسالی آگاهی رو به رشد فرد از متناهی بودن است که با ظهور نخستین علائم فیزیکی سالمندی پدیدار می شود.

تغذیه و مراقبت بهداشتی بهتر، همراه با توجه به ورزش و برازندگی فیزیکی کمک می کند تا افراد در مقایسه با نسل قبل ظاهری جوانتر داشته باشند.

سالمندی نیرومند، که با اصطلاحات مختلفی نظیر "سالمندی بارآور" و "سرزندگی" از آن نام می برند، توجه روز افزون پژوهشگران سالمند شناسی را به خود جلب کرده است.

این پژوهشها سبب شده است که توجه از صرف تفکیک سالمند بیمار از غیر بیمار فراتر رفته و به شناسایی سالمندانی که از سلامت بسیار بالا برخوردارند تسری یابد و اصطلاح سالمندی موفق در برابر سالمندی عادی مطرح شود.

دوره سالمندی دیگر زمانی برای اضمحلال سلامتی یا کاهش منابع که در آن فقدان این نقصان های زیانبار نهایت آرزوی فرد است، به شمار نمی آید.

در واقع، اکنون ثابت شده است سالمندانی که از هیچ گونه بیماری شناخته شده یا اختلال شدید رنج نمی برند می توانند کارکرد خود را در سطوح گسترده ای حفظ کنند.

به طور مثال سالمندانی که در رویدادهای ورزشی به رقابت می پردازند، مشاغل تمام وقت و پر مسئولیت را عهده دار می شوند یا از تجربه خود در زمینه های سیاسی یا اجتماعی بهره می جویند، کاملا با سالمندانی که در بازنشستگی کامل به سر می برند، و به طور عمده غیر فعال و بی تحرکند،متفاوتند.

خاطرات لذت بخش

تاکید بر سالم پیر شدن با تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامتی به عنوان رفاه کامل فیزیکی، روانی و اجتماعی و نه صرفا فقدان بیماری، همخوانی دارد.

"سهم ما، آخرین بارقه خرد است در بعد از ظهر، عشق نیز چون نور، زمانی که هوا رو به تاریکی می گراید، گرامی تر می شود" این را محمد علی گیفانی کارمند باز نشسته سالمندی می گوید که بر صندلی باغ ملی مشهد تکیه زده است.

او می افزاید: از سالمندان به عنوان افرادی "بی چهره" و "بی صدا" که " آن چه داشته اند بر باد رفته "به مثابه کالایی که شامل تخفیف شده اند یا عکسی بر روی دیوار نام برده می شود.

وی می گوید: اما ما خاطراتی لذت بخش را در سینه محفوظ داریم و یاد گرفته ایم شکیبا، ملایم، آرام، خود دار و ساکت باشیم.

ساعت زیست شناختی افراد با یکدیگر فرق دارد و برخی زودتر از بقیه پیر می شوند. مردان تا سن 50 سالگی سریعتر از زنان پیر می شوند. عوامل زیست شناختی و محیطی، هر دو تاثیر مهمی بر سلامتی دارند. این را هریس و همکاران روانشناسش در 1995 دریافته اند.

روانشناسان رشد معتقدند؛ عوامل روانشناختی و اجتماعی نظیر روابط با اعضای خانواده نیز تاثیر عمیقی بر سلامتی دارند. البته رژیم غذایی آب و هوا، ورزش و عادات بهداشتی نیز در این زمینه تاثیر گذارند.

مقیاسهای سالمندی و سلامت

زهرا بهفر کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در این خصوص می گوید: یکی از مقیاسهای اندازه گیری توانایی کارکردی در سالمندان زمان واکنش است.

وی می افزاید: زمان واکنش از کودکی تا 20 سالگی کاهش می یابد، سپس تا اواسط سالهای 20 عمر ثابت می ماند و از آن پس به کندی افزایش پیدا می کند.

وی در ادامه یادآور می شود: بزرگسالانی که شغل آنان مستلزم مهارت های فیزیکی، حرکات سریع و سرعت است با افزایش سن کند تر می شوند ولی در هر حال آنان نیز می توانند به جوانترها کمک کنند چون دارای پشتکار و وظیفه شناس هستند.

وی می افزاید: همچنین رانندگان سالمند تر از رانندگان جوانتر مطمئن ترند،هر چند واکنشهایشان کندتر است.

وی با اشاره به توانایی حرکتی، هماهنگی و چالاکی که شامل توانایی جنباندن انگشتان، دستان، بازوها، ساقها و سایر قسمتهای بدن است، می گوید: بخش اعظم کاهش این توانایی ها پس از سی سالگی رخ می دهد که روی مهارت نوشتاری تاثیرگذار است.

وی پرداختن به ورزش و تمرینات بدنی منظم را در افزایش زمان واکنش و حفظ برازندگی قلبی - عروقی و تنفسی بسیار کارآمد می داند.

عدم استعمال دخانیات، استفاده از رژیم غذایی مناسب و خواب کافی از دیگر اولویت های زندگی سالمندی است که پزشکان بسیاری بر آن تاکید دارند.

محمد برزویی، کارشناس تربیت بدنی در خصوص تمرینات سالمندی و حفظ سلامتی به خبرنگار مهر می گوید: بدون تمرین بدن تحلیل می رود، عضلات ضعیف و استخوانها پوک می شوند، شریانها مسدود شده و قلب برای کنار آمدن با بارهای ناگهانی وارد بر آن تحت فشار قرار می گیرد.

وی می افزاید: وقتی افراد ورزش می کنند احساس بهتری نسبت به خود دارند، ورزش می تواند سبب افزایش سرعت پردازش ذهنی و کارکردهای حافظه شود، ورزش را باید موثر ترین منبع شناخته شده جوانی تا این لحظه شناخت.

این کارشناس تاکید می کند: ورزش ایروبیک، تنفس را افزایش داده و اکسیژن بیشتری به تمام بدن می رساند و گردش خون و سوخت و ساز را تقویت می کند،هضم غذا و کارکرد روده ها را افزایش می دهد و تنش عصبی، افسردگی و اضطراب را بر طرف می سازد.

وی یاد آور می شود: میزان متوسط ورزش حتی زندگی جنسی سالمندان را بهبود می بخشد.

برزویی پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری، سوارکاری، ورزش با ابزار، ماهیگیری، بیلیارد، گلف ودویدن را از جمله تمریناتی ذکر می کند که برای حفظ سلامت سالمندان بسیار حائز اهمیت است.

وی بیان کرد: متاسفانه بسیاری از بزرگسالان از تمام گروه های سنی نیز به سیب زمینی های وارفته ای تبدیل می شوند و ساعتهای متوالی را جلوی گیرنده های تلویزیونی می گذرانند.

رژیم غذایی و تغذیه

مژگان وحیدی، کارشناس پرستاری در خصوص رژیم غذایی سالمندان می گوید: تغذیه مناسب یکی از عوامل مهم در حفظ سلامتی است که باید مورد توجه افراد مسن و مراقبان آنان قرار گیرد.

وی می افزاید: از تغذیه خوب احساس سلامتی، انرژی زیاد برای انجام فعالیتهای روزمره و مقاومت بالا در برابر بیماری و خستگی حاصل می شود.

وی با اشاره به این که تغذیه مناسب می تواند سبب تخفیف مشکلات بهداشتی کنونی، درمان موثر تر بسیاری از بیماریهای مزمن، پیشگیری از عوارض نامطلوب بیماریهای حاد شود؛ می گوید: تسریع التیام زخم و ترمیم آسیبها، ارتقاء ظرفیت کارکردی، افزایش سالهای عمر توام با سلامت را نیز سبب خواهد شد.

این کارشناس توصیه می کند: هر چند نیاز به انرژی با افزایش سن کاهش می یابد، ولی میانسالان و سالمندان به اندازه بزرگسالان جوانتر به مواد غذایی نیاز دارند.

وحیدی توصیه می کند: از این رو، رژیم غذایی سالمندان باید تامین کننده خوراکهایی باشد که ارزش غذایی آنها نسبت به کالریشان بیشتر است، بنابر این،کم کردن میزان چربی و قند الزامی است.

وی بیان می کند: توجه کافی به خواب و آرامش،عدم استفاده بی رویه از داروها و توجه کافی به سلامتی و چکاب به ویژه دستگاه اداری بدن از ضروریات سلامتی بزرگسالان و سالمندان است که بایستی مورد توجه قرار گیرد.

.............................

گزارش: عزت خیابانی