به گزارش خبرنگار مهر، موضوع فساد در سینمای ایران بحث داغ هفته اخیر رسانه‌های ایران است. السا فیروزآذر بازیگر سینمای ایران که فیلم سینمایی «یکی از ما دو نفر» وی به تازگی وارد شبکه نمایش خانگی شده است، در گفت وگو با مهر ضمن بررسی دقیق پاره ای بی اخلاقی ها در سینمای ایران به اظهار نظراتی پرداخته که در ذیل آمده است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و هنر: بحث فساد در سینما این روزها از طرف برخی افراد بر سر زبان ها افتاده است نظر شما در این زمینه چیست؟
السا فیروزآذر، بازیگر: اجازه بدهید به جای اینکه در ارتباط با فساد در سینما صحبت کنیم درباره اخلاق درسینما حرف بزنیم... اخلاق در سینما منحصرا به روابط زن و مرد و روابط جنسی، اعتیاد به الکل و مواد مخدر محدود نمی شود و به نظر من آنچه که در سینما باید به عنوان اخلاق مورد بررسی قرار بگیرد ، در درجه اول تعهد اخلاقی و حس مسئولیت نسبت به آثار هنری است. هر چند که اطلاق هنر به بسیاری از فرآورده های تولید شده ، کم لطفی است.
به نظر من فساد در سینما وقتی به وجود می آید که افرادی که در بخش های مختلف خانواده سینما مسئولیت های متفاوتی بر عهده دارند، به جای پرداختن به مسئولیت های شغلی خویش، سینما را به عنوان ابزاری برای جبران کمبودهای خویش به خدمت می گیرند. از این موارد می توان به فرصتی برای دیده شدن، مورد توجه قرار گرفتن، تنوع طلبی، شهرت و کسب پول و موقعیت اجتماعی و... اشاره کرد.
خلاقیت، مطرح کردن دیدگاه های جدید در هنر، ارائه کردن آثار هنری با کیفیت مطلوب ، بالا بردن سطح فنی و هنری در سینما تلاش برای اعتلای فرهنگی جامعه ، داشتن برنامه ریزی کوتاه مدت و بلند مدت، مطالعه و رشد آگاهی روز به روز خالق اثر هنری و... خصوصیات افرادی است که سینما را چیزی فراتر از وسیله ای برای رسیدن به امیال سرکوفت شده خود بدانند. هر چند امیال سرکوفته خود می تواند منشا به وجود آمدن یک اثر هنری شود که در مقابله با آسیب های اجتماعی بسیار موثر است.
متاسفانه بعضا پاره ای از افرادی که به عقیده من به طور اتفاقی نه بر اساس دانش و بینش خود وارد این وادی شده اند، در جهت تسکین امیال سرکوفته خود صدمه جدی به این هنر والا می زنند.
*منظور شما از اخلاق چیست؟
- از نظر من اخلاق مجموعه ای از باید ها و نباید هاست. بایدها و نبایدهایی که شاید در لحظه انجام آن ناخوشایند و بر خلاف امیالمان باشند ولی چیزی است که سعادت و خوشبختی و تعادل جامعه بدون آن امکان پذیر نیست. شاید وجه مشترک تمامی انسان هایی که پایبند اخلاق نیستند، از بین رفتن احساس، تنوع طلبی، بی انگیزگی، سردرگمی و بدبینی باشد. اغلب آنها از داشتن خانواده ای گرم محرومند حتی اگر مجموعه ای از خانواده در اطراف آنها باشد. عدم توانایی در حفظ یک ارتباط سالم و ماندگار از دیگر خصوصیات آنها است.
فراموش نکنیم، جامعه از تک تک افراد آن تشکیل شده و به زبان ساده جامعه یعنی من و شما... طبعا اگر من اخلاق گرا نباشم ممکن است شما هم تحت تاثیر اعمال غیر اخلاقی من و صرفا برای تلافی بی اخلاقی من ، اخلاق را کنار بگذارید و کل جامعه شبیه خیابان ها و اتوبان های شهری خواهد شد که جدول بندی ، خط کشی و تابلو و حتی جهت مشخصی ندارد و مردمانش، همچون ماشین هایی که به هم برخورد کرده و صدمات جبران ناپذیری به هم می زنند و هنوز ترمیم نیافته تصادفی دیگر وتصادفی دیگر...
چنانچه امروز نه تنها در وادی هنر بلکه در اشکال مختلف اجتماعی به شکل نقاط سر درگمی درآمده ایم که آه می کشیم و می گوییم همه بد شدند و ارتباط انسانی درستی وجود ندارد...
با این تعاریف از نظرمن اخلاق مراقبتی است که در همه مشاغل و گروه ها و گروهک ها تا خود فرد باید صورت بگیرد... ولی در سینما اهمیت ویژه ای می یابد، چرا که از خصوصیت ذاتی سینما نشات می گیرد ...سینما هنری است که مخاطبان میلیونی دارد... و به طور مستقیم با مخاطب خود رابطه برقرار می کند تا آنجایی که گاه تماشاگر جدای آنچه که روی پرده می بیند، به عوامل صحنه و پشت صحنه علاقه ویژه ای پیدا می کند و مایل است درباره عوامل کار به ویژه بازیگران و کارگردانان بیشتر بداند.
به عنوان مثال، به طور معمول، یک بیمار تمایلی برای دانستن زندگی خصوصی دکتر خود ندارد. ولی در مورد ورزش و سینما این قضیه متفاوت است. ورزشکاران و بازیگران معمولا هوادارانی پیدا می کنند، که نه تنها می خواهند راجع به زندگی آنها بدانند بلکه آنها و زندگی شان را برای خود الگو می کنند. این مورد توجه بودن برای بازیگر یا ورزشکار شانس بزرگی است چرا که علاه بر دیده شدن ومورد توجه قرار گرفتن، موجب بقای کاری او می شود ولی از طرف دیگر یک بازیگر نه تنها مسئول اخلاق خود است بلکه مسئول الگوی اخلاقی ای است که به هزارن نفر هوادار او هم منتقل می شود.
*وضعیت فعلی اخلاق در سینما، تلویزیون و کلا هنر را چگونه ارزیابی می کنید؟
- اجازه بدهید به طور خاص به مبحث سینما و تلویزیون بپردازیم. با نگاهی نه چندان موشکافانه به آثار تولید شده در عرصه سینما و تلویزیون به سادگی می توان دریافت که برای تولید این آثار انرژی و سرمایه زیادی به کار گرفته نشده است. گذشته از چند اثر معدود هنری با نگاه به این آثار در می یابیم که گروه سازنده انگیزه و درک درستی از مسئولیت های خویش نداشته و باری به هر جهت کاری را به پیش برده اند. خصوصیت کلی همه آنها نشانگر ضعف جدی در هنگام تولید این گونه آثار است.
گویا همه سکانس های این آثار یک چیز را با صدای بلند اعلام می کنند: ما حواسمان آنجا که باید باشد، نیست. ما نسبت به نتیجه کار ناامیدیم و بنابراین برای این کار انرژی کافی نمی گذاریم یا اصولا بلد نیستیم که بگذاریم. ما نسبت به کار خود تعهد اخلاقی نداریم. پس حواسمان جای دیگریست.
*منظور شما از این حواس پرتی چیست؟
- اجازه بدهید به اجزای این آثار نگاهی گذرا بکنیم. به عقیده من بسیاری از بازیگرانی که در سریال ها نقش آفرینی می کنند تنها می خواهند زیبا دیده شوند، معروف شوند و موقعیتشان چه از لحاظ اجتماعی و چه اقتصادی رشد کند. اغلب آنان راهنمای درستی ندارند که به آنها راه درست رشد را نشان دهد و از خاصیت معروف شدن برایشان بگوید. اغلب می بینم که این قبیل بازیگران به جای تمرکز بر حرفه سنگین خویش، سعی می کنند با ایجاد رابطه و دوستی با دستیاران و کارگردانان راه را برای خود هموار کنند. تملق بگویند به هر مناسبتی به کلیه عوامل سینمایی که در حافظه موبایل خود دارند، پیغام تبریک بفرستند و در سطوحی دیگر برای کسب شانس بیشتر با انها دوست شوند. البته نباید فراموش کنیم که عوامل بسیاری موجب این قبیل ارتباطات نادرست می شود. شاید بتوان گفت فشار مالی ، کمبود کار، نیاز روانی از دلایل مهم این سردرگمی ارتباطی بوده و موجب کمرنگ تر شدن اخلاق در آنها می شود.
ازطرف دیگر با عده بسیاری از کارگردانانی روبه رو هستیم که به جای آنکه بازیگران شایسته را در تئاتر یا فیلم های شایسته و کلاس های آموزشی جستجو کنند و یا حداقل با تست گرفتن و آگاهی به استعداد افراد آنها را شناسایی کنند، در محافل و مهمانی ها به دنبال کشف بازیگر است، که مسلما به این بی اخلاقی دامن می زند. برای این قبیل کارگردانان فرق نمی کند که طراح صحنه یا فیلمبردار و سایر عوامل چه میزان خلاق و حرفه ای هستند بلکه بیشتر حواشی کار برایشان مطرح بوده و بر این اندیشه اند که تا چه میزان این افراد زیر دست می توانند کمبود های روحی روانی جنسی و مالی آنها را تامین کنند.
البته این مسئله تنها به جامعه ایران محدود نمی شود، بلکه در همه جای جهان زمانی که به جای استفاده از افراد توانمند ، صالح و شایسته از کسانی که به نوعی در ارتباط فردی و فامیلی قرار دارند ، استفاده شود، شاهد چنین اتفاقاتی هستیم...
*برای محدود کردن و در خوش بینانه ترین حالت ریشه کن کردن بی اخلاقی چه پیشنهادی دارید؟
- برای دادن جواب علمی به این سوال نیاز به کارشناسی جدی و عمیقی داریم اما اگر بخواهم بر اساس تجربه فردی خود نظر بدهم باید بگویم متولیانی که در هنر به ویژه سینما به جای کنترل ظاهری افراد شاغل در این هنر، ابتدا تخصص و انگیزه افرادی که پا به این حیطه می گذارند را مد نظرداشته باشند. چرا که بدون توجه به این اصل بسیاری از افراد غیر متخصص صرفا با تظاهر به ایمان مذهبی و بدون داشتن این ایمان ، وارد این حریم شده و رفتارهای نامعقولی از خود بروز می دهند، که دود آن به چشم همه هنرمندان می رود.
*و حرف آخر...
- همینقدر بگویم که تجربه محدود من می گوید که علاوه بر افرادی که تنها ظاهر روشنفکری دارند، بیشترین رفتار ناپسند را از کسانی دیده ام که بدون هیچ باور قوی مذهبی از این پوشش سوءاستفاده کرده و به نوعی خود را صاحب و قیم هنر می دانند.
نظر شما