به گزارش خبرنگار مهر، نشست ادبی «نقبی بر اندیشه عرفانی عطار» عصر روز شنبه 26 فروردین با سخنرانی احمد خاتمی و پرویزعباسی داکانی در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.
در ابتدای این نشست، احمد خاتمی در سخنانی با بیان اینکه برخی از منظومه‌های منسوب به عطار مجعول و بی‌ارتباط با وی به شمار می‌رود، گفت: مشهورترین منظومه‌های برجای مانده از عطار را باید اسرارنامه، منطق‌الطیر، الهی‌نامه و مصیبت‌نامه بدانیم که به نظر می‌رسد وی در نگارش آنها دارای یک طرح ذهنی است وهر کدام از آنها بخشی از یک طرح کلی‌تر به شمار می‌رود.
وی افزود: عطار در تالیف این مجموعه‌ها، نگاهی عمیق، منطقی و برنامه‌ریزی‌شده به موضوع عرفان دارد. گرچه تمام اساتید عرفان در مکتوبات خود چنین نگاه‌هایی را اعمال می‌کنند، اما عطار را باید صاحب عنوان نظریه‌پردازی در باب عرفان اسلامی بدانیم.
رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی افزود: در تمام تحقیقات به عمل آمده درباره عطار وی را منتسب و متعهد به هیچ فرقه واندیشه خاصی عنوان نکرده‌اند. او یک عارف و صوفی که مقید به موضوع خاصی باشد، نیست و این استقلال رای او ستودنی است.
خاتمی ادامه داد: عطار خود را در چهارچوپ آداب و مقررات صوفیانه قرار نمی‌دهد. او به دلیل بی‌نیازی مالی در حصار تملق‌گویی و مدیحه‌سرایی نیز قرار نمی‌گیرد و لذا وقتی از او به عنوان یک عارف و صوفی یاد می‌کنیم، الزاما به معنی تعلق داشتن وی به جامعه عرفا و صوفیه نیست.
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به سه منظومه منطق‌الطیر، مصیبت‌نامه و الهی‌نامه گفت: عطار در مصیبت‌نامه و منطق‌الطیر گفتگو را جزیی از داستان قرار داده است؛ در حالی که در الهی‌نامه گفتگو خود داستان است. او در الهی‌نامه به شرح سیر و سلوک روح در خلوت روحانی می‌پردازد و روح را سالک فطرتی می‌داند که سلوکش از از عالم غیب آغاز و با راهنمایی پیر به طی طریق می‌انجامد.
خاتمی ادامه داد: عطار این سه منظومه را با طرح ذهنی مشخص و به هم پیوسته نوشته است و بر اساس آن و بنا بر شواهد بر جای مانده منطق‌الطیر را باید اثری طریقت محور، مصبت‌نامه را اثری حقیقت محور و الهی نامه را اثری شریعت‌محور دانست.
به گفته این استاد دانشگاه مصیبت‌نامه را باید ادامه منطق‌الطیر دانست، چرا که عطار در پایان نگارش منطق‌الطیر ادامه مباحث آن را به کتاب دیگری محول می‌کند. هرچند که خود وی در نگارش این آثار تحت تاثیر رسالةالطیور‌های نوشته شده قبل از خود همانند آثار سنایی و خاقانی نیز بوده است.
وی همچنین با اشاره به حضور دردمندی در تمام آثار عطار گفت: در غزلیات عطار هم به نوعی درد نهان و عرفانی به چشم می‌خورد و او اظهار عجز خود از کسب معرفت را در اشعارش با دردمندی بازگو می‌کند.
وی همچنین تاکید کرد: آنچه در حقیقت عرفان عطار به چشم می‌خورد، ارتباط این طریقت با وجود حضرت ختمی مرتبت است و این موضوع جایگاه ویژه‌ای در آثار او پیدا کرده است.
نظر شما