به گزارش خبرنگار مهر، نگاهی به زندگی جمال‌الدین سلمان ساوجی، شاعر شیعی‌مذهب قرن هشتم هجری، نشان می‌دهد که او چگونه برای حفظ نیروی فکر و اعتقاداتش ناچار به مدح کسانی می‌پرداخته که برای تحکیم مقام و جایگاه خویش حتی به فرزندان و نزدیکان خود نیز رحم نمی‌کردند. دلشاد خاتون و شیخ حسن بزرگ و چوپانیان ریزه‌خواران سلاطین ایلخانی در زمان حیات سلطان ابوسعید و پس از او بودند که سبعانه به جان هم افتاده بودند و آن که در این میان آسیب می‌دید، تنها رعیب بود و بس.
خواجه نصیرالدین طوسی در عهد هلاکو، بر لبه تیغ حرکت کرد تا بالاخره توانست رصدخانه و کتاب‌خانه مراغه را بنا کند. خواجه شمس‌الدین صاحب دیوان، که مرحمتی‌های او فرهیختگانی چون سعدی را از تنگی معیشت نجات می‌داد، عاقبت جان بر سر این کار گذاشت. خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی اولین شهرک دانشگاهی بزرگ تاریخ اسلام و ایران (ربع رشیدی) را به قیمت خون خویش بنا کرد. خواجه رشیدالدین خواست با تالیف جوامع‌التواریخ فدیه دهد و با به رشته درآوردن تاریخ شفاهی مغول خون خود را بخرد، ولی موفق نشد و فدای فرهنگ ایران‌زمین شد.
شیخ نجم‌الدین کبری دعوت چنگیز را رد کرد و در کنار خوارزمیان ماند و به شهادت رسید تا مروت زنده بماند. سربداران در اجابت دعوت شیخ حسن جوری آماده به دار آویخته شدن بودند تا اساس اعتقادات و فرهنگ حمیت و غیرت ایرانی بر جای بماند و در برابر وعده شراب و شاهد آن مغول‌زاه منفور ایستادگی کردند.
در این شرایط، یگانه رشته‌ای که همواره پیوسته ماند و گسسته نشد، رشته عقیده، فرهنگ، ادبیات و هنر این سرزمین بود که سلمان ساوجی نیز یکی از همین رشته‌داران بود. همان‌گونه که شیخ اجل مدح سعد زنگی را گفته و خواجه شیراز مدح شاه شجاع را، سلمان ساوجی نیز به ناچار مدح دلشادخاتون و سلطان اویس و دیگر امرایی را گفت که یکی پس از دیگری موجب ویرانی این سرزمین شدند.
فصل اول کتاب «سلمان ساوجی» نگاهی به اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر اوست. در فصل دوم زندگی‌نامه او روایت می شود و در فصل بعدی کتاب، افکار و آثار این شاعر در دو بخش «سلمان و شاعران متاخر» و «سلمان و شاعران معاصر وی» مورد بررسی می‌گیرد. فصل چهارم کتاب هم مقایسه غزل سلمان ساوجی با غزلیات حافظ و سعدی است.
در فصل پنجم مضامین شعری این شاعر مورد بررسی قرار گرفته‌اند و فصل ششم هم شامل کتاب‌شناسی و انتشار آثار او است که منابع و ماخذ و نمایه‌های کتاب را در برمی‌گیرد.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
سلمان در غزل از شاعران موفق است. فصاحت گفتار و مضمون‌یابی‌های او و آمیختن افکار عاشقانه و عارفانه در غزل، وی را در ردیف بهترین غزل‌سرایان قرن هشتم هجری قرار داده است. شیرینی کلام سلمان تا بدان‌جاست که بعضی از غزل‌های ا و حافظ خلط شده‌اند؛ چرا که گاه زبان فصیح و زیبا و مضامین نغز و پرمغز دو شاعر چنان شبیه به یکدیگر است که تشخیص را ناممکن می‌سازد. سلمان از موفق‌ترین پیروان سبک کمال‌الدین اسماعیل است. کمال‌الدین در شعر فارسی بنیان‌گذار مکتبی بود که بر استواری و باریکی لفظ و ایهام‌آفرینی تو در تو تکیه داشت و سه تن از بزرگ‌ترین شعرای زبان فارسی (خواجو، سلمان، حافظ) با پیروی از سبک او این گونه شعر گفتن را به درجه کمال رسانیدند.
کتاب «سلمان ساوجی» با257 صفحه، شمارگان 3 هزار نسخه و قیمت 2 هزار و 600 تومان منتشر شده است.
نظر شما