به گزارش خبرنگار مهر، این روزها عشایر بویراحمدی و قشقایی آخرین روزهای خود را در قشلاقهای "دریلا" در گچساران می گذرانند. هوا گرم شده و کم کم "مال کنون" آغاز می شود.
از ییلاقهای "بویراحمد" و "دنا" تا "سمیرم" و "پادنا" خبرهای خوشی به گوش می رسد. کوهها پر از برفند و باران به قدر نیاز باریده. چشمه ها جوشیده، رودها جاری شده و علفها از زمین رسته . و این یعنی دامها سیر می شوند و شیر می دهند و فربه می شوند و می زایند و چه سال پربرکتی خواهد بود پس از خشکسالیهای سالهای گذشته.
حالا عشایر برای کوچ به سرحدات لحظه شماری می کنند اما اداره کل منابع طبیعی نیمه دوم اردیبهشت ماه را زمان کوچ عشایر به ییلاق اعلام کرده و تا آن روز عشایر باید صبر کنند و کارهای عقب مانده خود را انجام دهند.
از جمله این کارها سنت کهن پشم چینی گوسفندان است که ایلیاتی ها در این روزها به نوبت و با مشارکت و همکاری همدیگر آن را انجام می دهند.
ریش سفیدان و کهنسالها در عشایر از احترام ویژه ای برخوردارند و ایلیاتیها ابتدا از گوسفندان بزرگان ایل شروع می کنند تا به کوچکترین عضو ایل برسند.
آنها قبل از پشم چینی، گوسفندان را در یک آبگیر طبیعی یا برکه ای می شویند تا پشم گوسفندان از گرد و خاک، خارهای چسپیده به پشم ها و حشرات موذی پاک و تمیز شود.
شسشوی گوسفندان معمولا توسط جوانان ایل انجام می شود و آنان گوسفندان را به کنار برکه ای می برند و یکی یکی می شویند.
گروهی در بیرون از برکه گوسفندان را به درون برکه هدایت می کنند و گروهی در آب آنها را یکی یکی می شویند و این کار خالی از شوخی ها و شیطنتها نیست.
گوسفند شویی گاهی خطر آفرین است. عمق برکه های گرمسیر ناپیداست و گاهی این خطراتی را برای شویندگان در بر دارد. آنگونه که صادق از جوانان عشایر دریلا می گوید: "هفته گذشته یکی از بچه ها حین شستشوی گوسفندی به قسمت عمیق برکه و زیر آب کشیده شد که توسط دیگر جوانان نجات یافت."
پس از گذشت یک روز و خشک شدن پشم گوسفندان، پشم چینی آغاز می شود. معمولا شب قبل ایلیاتی همسایه هایش را برای کمک مطلع می کند و آنها هم با کمال میل اجابت می کنند.
پشم چینی صبح شروع می شود و تا بعدازظهر ادامه دارد و در این حین، زن خانه نهار کمک کاران را مهیا می کند.
امروز نوبت پشم چینی گوسفندان "ملا حجت" از عشایر منطقه دریلا است. همه همسایه های "ورد"های(سکونتگاه) اطراف برای کمک به او آمده اند. او گوسفندان را از آغل بیرون آورده و در گوشه ای جمع کرده و یکی یکی آنها را برای چیدن پشمشان به پیش پشم چینها می برد.
پشم چینی با یک قیچی بزرگ که به آن "چهره" می گویند با دقت و ظرافت خاصی انجام می شود تا هم پشم به خوبی چیده شود و هم آسیبی به گوسفند نرسد.
در پشم چینی زنان هم مشارکت دارند و مردان را در این سنت دیرینه یاریگرند. آنان پشمهای چیده شده را از روی زمین برمی دارند و همه را در گوشه ای جمع می کنند.
کم کم پشم همه گوسفندان چیده می شود و پشمها هم در گونی هایی جمع می شوند. پشم ماده اولیه صنایع دستی عشایر همچون گلیم، جاجیم، گبه، توبره و.. است. ملا حجت می گوید:" بخشی از پشمها را به کاسبهای دوره گرد می فروشیم و بخش دیگری را تبدیل به نخ می کنیم و با آن گلیم و جاجیم می بافیم."
دست بافته های عشایر تجلی آرمانهای هنرمند ایلیاتی است که آرزوهای دست نیافتنی خود را در نقش گبه ها، جاجیم ها، گلیم ها، قالی ها و ... به تصویر می کشد.
همچنین همزیستی عشایر با طبیعت و تاثیر طبیعت بر زندگی آنان باعث شده نقوش دست بافته ها از طبیعت الهام گرفته شود و براین اساس است که گلیمها، گبه ها، قالی ها و جاجیمهای عشایر پر از نقش مایه های حیوانی و گیاهی و نقش‌های ستارگان، ماه و خورشید است.
زن خانه حالا غذا را آمده کرده تا همه در کنار هم بر سر یک سفره و پس از نیم روزی کار، نهاری بخورند و خستگی در کنند و در این میان بزرگ ایل، مجلس را با نقل حکایتهایی از گذشته ایل به روزهای تلخ و شیرین آن می برد و گاهی پس از شنیدن حکایتها، آواز "یار یار" و دی بلال" ایلیاتی ای در فضا می پیچد و قطره اشکی بر گوشه چشمان ایلیاتی ها می نشاند.
تا چند روز دیگر کوچ با موسیقی زنگوله ها و آوای هی هی چوپانها آغاز می شود و ایل در مسیر پر پیچ و خم ایل راهها رو به کوهپایه های سرسبز دنا حرکت می کند و زندگی کوچرویی عشایر جریان می باید تا این میراث هزار ساله در میان سیل عظیم تهدیدها و مخاطرات سر راه این زندگی حفظ شود.
زندگی ای که مملو از کار و تلاش، تولید، صداقت، صمیمیت، سادگی، وطن پرستی و تمام صفات و اعمال نیکویی است که امروزه نیاز اصلی یک جامعه برای توسعه و تعالی درابعاد مختلف است.
آنها بهترین الگو برای تولید ملی هستند. کسانی که نه تنها خوراک و پوشاک و سایر مایحتاج خود را بلکه نیازمندیهای جامعه روستایی و شهری را نیز بدون هیچ چشمداشتی تهیه می کنند.
...................................
گزارش و عکس: شریف اسلامی
نظر شما