به گزارش خبرنگار مهر، مقام معظم رهبری به دنبال عناوینی که به سالهای گذشته در خصوص اهمیت به مبانی اقتصادی کشور دادند، سال جاری را نیز که سال رویارویی تمام عیار ایران اسلامی با آمریکا و اذناب غربی او در جبهه اقتصادی است، سال "حمایت از کار، تولید ملی و سرمایه ایرانی" نام نهادند.
با توجه به ارزش و اهمیت ویژه کار و جایگاه آن در اسلام و انبیاء و اولیا الهی و استراتژی کلان کشور در دهه چهارم که دهه پیشرفت و عدالت نامگذاری شده است، این مهم در کنار همه کارشناسان اقتصادی با کارشناسان دینی نیز مطرح شده است.
ارزش کار در فرهنگ اسلامى
حجت الاسلام سید ابراهیم حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: کسانى که اندک آشنایى با معارف اسلامى، آیات قرآن و احادیث معصومین داشته باشند این حقیقت را متوجه شده اند و باور خواهند کرد که رشد و تکامل انسان در هر یک از دو بعد مادى و معنوى، تنها در سایه سعى و تلاش، محقق می شود، قرآن کریم نیز در جمله ای کوتاه و معروف، بهره مندى انسان را منحصرا در گرو کار و کوشش مى داند و مى گوید: "براى انسان بهره اى جز سعى و کوشش او نیست" و در آیه دیگرى مى فرماید: "خداوند سرنوشت هیچ قوم و ملتى را تغییر نمى دهد مگر آن که آنها خود را تغییر دهند" و در جمله کوتاه دیگرى مىخوانیم: "هر کس در گرو اعمال خود است".
امام جمعه ابرکوه افزود: گرچه آیات ذکر شده در ارتباط با امور معنوى و اخروى است ولى معیار و ملاک کلى آیات یاد شده و آیات فراوان دیگر این است که بهره مندى انسان از نعمت هاى مادى و معنوى دنیا و آخرت در گرو سعى و تلاش است و به قول شاعر: "نابرده رنج، گنج میسر نمىشود، مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد" و اگر کار و کوشش با آموزه هاى دینى و مذهبى، مخالفت داشت و یا مفهوم آن تضمین رزق و روزى از طرف خداوند و سستى، تنبلى و نشستن در منزل بود و یا فعالیت هایى نظیر کشاورزى، چوپانى و دامدارى… با مقام و منزلت انسان، سازگارى نداشت و عیب به حساب مى آمد، انبیا و اولیاى الهى که خود صاحبان شریعت هستند و به جزئیات آموزه هاى دینى، آشنایى کامل دارند، حتماً بیان و یادآورى مى کردند در حالى که قضیه کاملاً بر عکس است.
انبیاء پیروان خود را به کار تشویق کرده اند
این کارشناس دینی با بیان اینکه انبیا و اولیاى الهى، پیروان خود را به کار و کوشش دعوت و از سستى و تن پرورى مذمت و سرزنش کرده اند و خود نیز به کارهاى سخت و طاقت فرسا نظیر چوپانى، خیاطى، کشاورزى و زره بافى… پرداخته اند، افزود: یکى از یاران امام صادق (ع) مدتى خدمت امام نیامده بود، امام صادق (ع) احوال او را جویا شدند عرض کردند: او کار و فعالیت تجارتى را ترک کرده و به عبادت روى آورده است.
امام فرمود: "واى بر او، آیا نمى داند کسى که تلاش و طلب روزى را ترک کند، دعایش مستجاب نمىشود" سپس افزود: هنگامى که آیه "وَ مَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا * وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ" نازل شد، جمعى از یاران پیامبر(ص) درها را به روى خود بستند و روى به عبادت آوردند و گفتند: خداوند روزى ما را عهده دار شده است، این جریان به گوش پیامبر (ص) رسید، کسى را نزد آنها فرستاد که چرا این گونه رفتار مى کنید؟ جواب دادند یا رسول الله چون خداوند روزى ما را متکفل شده است ما مشغول عبادت شده ایم و پیامبر فرمود: هر کسى چنین کند دعایش مستجاب نمى شود بر شما باد کار و کوشش کرده و طلب روزى کنید.
وی یادآور شد: بنابراین معنى و مفهوم تسخیر طبیعت و نعمت هاى فراوان آن، این است که انسان در سایه تدبیر و تعقل، در حوزه هاى مختلف زندگى مثل زراعت، دامپرورى، تجارت، استخراج معادن، به کارگیرى گیاهان دارویى و ساخت و ساز ابزار و وسایل… تلاش و فعالیت کند و زمینه رشد و بالندگى را در تمام عرصه هاى زندگى فراهم سازد.
قرآن مردم را به کار و کوشش سفارش کرده است
حسینی افزود: آیات فراوانى وجود دارد که انسان را به سعى و تلاش واداشته است و او را تشویق و ترغیب مى کند که با جد و جهد مداوم، زمینه استفاده مطلوبتر از نعمت هاى طبیعت را براى خود و همنوعان خویش فراهم کند و به عنوان مثال در سوره شریفه نحل می خوانیم: "او کسى است که دریا را مسخر شما ساخت تا از آن صید کرده و گوشت تازه بخورید و وسایل زینتى را براى پوشش از آن، استخراج نمایید و کشتى ها را مىبینید که سینه دریا را مى شکافند تا شما به تجارت بپردازید و از فضل خداوند بهره گیرید" و بهره گیرى معناى وسیعى دارد که هر گونه فعالیت هاى اقتصادى از طریق راه هاى دریایى را شامل مى شود.
وی یادآور شد: در جاى دیگرى از قرآن نیز مى خوانیم: "او کسى است که زمین را رام شما ساخت، پس به گوشه و کنار آن، رهسپار شوید واز روزى او استفاده کنید". در آیه دیگرى این گونه آمده است: "ما شب و روز را روشنى بخش ساختیم تا فضل پروردگار را در پرتو آن بطلبید و به تلاش و فعالیت بپردازید" و در سوره قصص هم مى خوانیم: "از جمله رحمت خداوندى این است که شب و روز را براى شما قرار داده است تا در شب آرامش یابید و دوباره انرژى لازم را به دست آورید" و در روز دنبال رزق حلال رفته تلاش و فعالیت کنید".
کار عبادت است
امام جمعه ابرکوه اظهار داشت: از دیدگاه قرآن و روایات معصومین، سعى و تلاش براى اداره زندگى در سایه موازین شریعت و به دور از افراط و تفریط، به عنوان عبادت ارزشمند و در ردیف جهاد و مبارزه مسلحانه علیه دشمنان و متجاوزین معرفى شده است، خداى متعال در سوره مزمل مى فرماید: "آن مقدار از قرآن که براى شما میسر و امکان پذیر است، تلاوت کنید، خداوند مى داند که به زودى گروهى از شما بیمار مى شوند، گروه دیگر براى به دست آوردن فضل الهى و کسب روزى به مسافرت مىروند و گروه دیگرى در راه خدا جهاد مى کنند، پس آن مقدارى که براى شما ممکن است از آن تلاوت کنید".
حسینی افزود: در آیه شریفه سه نوع عذر ذکر شده است که اولى جنبه جسمانى (بیمارى) دومى جنبه مالى (مسافرت براى کسب و کار) و سومى جنبه دینى دارد (جهاد در راه خدا) و برخى گفته اند از این آیه استفاده مى شود که سعى و تلاش براى اداره زندگى و امرار معاش هم ردیف جهاد در راه خدا است. در احادیث نیز داریم: "کسى که براى تأمین مایحتاج زندگى خانواده اش، سعى و تلاش مى کند تا اسباب معیشت آنان را فراهم سازد مانند مجاهدان راه خدا است که در برابر دشمنان مبارزه مسلحانه مى نمایند".
وی ادامه داد: یعنى همانگونه که مجاهدان در راه خدا، جانشان را به خطر انداخته و در برابر دشمنان داخلى و خارجى و براى حفظ کشور و سرزمین اسلامى، جان فشانى مىکنند، کار و کوشش در سنگر اقتصاد نیز چنین نقشى دارد زیرا با سعى و تلاش در سنگر اقتصاد است که توسعه و پیشرفت محقق مى شود، روزنه هاى نفوذ و تسلط مسدود شده و جامعه از ذلت وابستگى، رهایى می یابد و ارزشهاى آن، از دستبرد اجانب حفظ مى شود و به تاراج نمى رود.
رعایت اقتصاد در زندگی وظیفه ای دینی است
امام جمعه ابرکوه تاکی کرد: جمله اى از عبدالله بن مسعود، صحابى معروف پیامبر (ص) نقل شده است که مىگوید: "هر کس متاعى را به یکى از شهرهاى مسلمانان ببرد و زحمات خود را در این راه براى خداوند محسوب دارد، سپس آن را به قیمت عادلانه آن روز بفروشد، چنین شخصى در پیشگاه خداوند به منزله شهیدان است، بعد براى گفتار خود قسمتى از آیه ۲۰ سوره مزمل را قرائت مىکند که: «وَ ءَاخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِى الْأَرْضِ» برخى از مفسرین با توجه به حدیثى که در تفسیر قرطبى به همین مضمون آمده است، مىگویند: عبدالله بن مسعود، جمله فوق را از پیامبر (ص) استفاده کرده است."
حسینی یادآور شد: در حدیث دیگرى از پیامبر (ص) مىخوانیم: "عبادت هفتاد جزء دارد بهترین جزء از این هفتاد جزء طلب رزق حلال است و امام صادق (ع) مىفرماید: "جدم امام سجاد (ع) صبح از منزل براى طلب روزى خارج مى شد، شخصى پرسید کجا تشریف مى برید؟ فرمود: مى روم تا به خانواده ام صدقه دهم، آن شخص با تعجب پرسید: صدقه به خانواده؟ حضرت فرمود: هر کس دنبال کسب حلال برود و براى طلب مال و رزق حلال براى عیال و خانواده خود حرکت کند، مصداق صدقه از جانب خداى سبحان است".
مراسم حج که سالى یکبار برگزار مى شود از لحاظ شکوه و عظمت عبادى و سیاسى، نظیرى ندارد، اعراب جاهلیت، در ایام مراسم حج، فعالیت هاى اقتصادى را جایز نمىدانستند، ولى دین مبین اسلام، مراسم حج را به عنوان کنگره اى عظیم عبادى، سیاسى، معرفى مى کند و فعالیت هاى اقتصادى در موسم حج را نه تنها جایز مى داند بلکه آن را امری پسندیده تلقى می کند چنانچه در سوره مائده مى خوانیم: "کسانى که براى خشنودى پروردگار و جلب رضاى او و به دست آوردن سود تجارى به قصد زیارت خانه خدا حرکت مى کنند، نباید مورد آزار و اذیت و مزاحمت قرار گیرند".
امام صادق (ع) در جواب سئوالى که چرا خداوند مردم را به انجام حج و طواف خانه اش فرمان داده است، مى فرماید: "خداوند انسان را آفرید… و او را به عمل حج، دستور داد که اطاعت دین و مصالح دنیاى آنان را در بر دارد، در موسم حج، مسلمانان از شرق و غرب عالم جمع مىشوند با یکدیگر آشنا مىشوند و براى این که هر ملتى از تجارتها و فراوردههاى اقتصادى ملتهاى دیگر استفاده کنند و با کرایه دادن وسایل نقلیه و حمل و نقل… بهره ببرند".
رابطه بیکارى با جرایم
حسینی با یادآوری اینکه درطرف مقابل، تنبلى و بیکارى به عنوان یک پدیده شوم، مصایب و مشکلات فراوانى را براى افراد و اجتماعات به وجود مى آورد، افزود: اولین ثمره تلخ و زودرس تنبلى و بیکارى، فقر و تهیدستى است، پدیده نامیمونی که از آن، به مرگ بزرگ تعبیر شده و باعث مى شود انسانهاى فقیر و درمانده، به اعمال خلافى مثل قتل، دزدى، تجاوز، خودفروشى و بىعفتى… مبادرت کنند، با افراد خلافکار دوست شوند و در مسیر خلاف هایی مانند قاچاق و آدم فروشى قرار گیرند و در نتیجه به امراض لاعلاج مبتلا شوند و پدیده خانمان سوز اعتیاد دامنگیر این افراد شود که شالوده و اساس زندگی را از هم متلاشى و کانون گرم خانواده را به جهنم سوزان و غیر قابل تحمل تبدیل کند که در نتیجه بیکاری آثار زیان بارى در حوزه هاى فرهنگ، اقتصاد و امنیت بر پیکر اجتماع وارد خواهد شد.
در احادیث مى خوانیم: "خداوند انسان تنبل و پر خواب را مبغوض و افراد بیکار را دشمن مى دارد" و از پیامبر (ص) نیز نقل شده است: "کسى که بار خودش را به دوش دیگران مى گذارد ملعون است". امام باقر(ع) نیز فرموده اند: "من مردى را که در کار دنیاى خود تنبل باشد دوست ندارم".
در حدیث دیگرى مى خوانیم: "هنگامى که موجودات در آغاز با هم ازدواج کردند، تنبلى و ناتوانى با هم پیمان زوجیت بستند و فرزندى از آنها به نام فقر متولد شد" بنابراین سعى و تلاش در فرهنگ اسلامى، ارزش فوق العاده اى دارد و تنبلى و بیکارى به عنوان ضد ارزش معرفى شده است.
نتیجه کار
از مجموع روایات یاد شده به خوبى مى توان استفاده کرد که سعى و تلاش در چهارچوب قوانین شریعت، به دور از افراط و تفریط، براى اداره زندگى و امرار معاش، جایگاه خاص و ویژه اى را در فرهنگ قرآن و آموزه هاى دینى و مذهبى به خود اختصاص داده است، علت و فلسفه آن نیز روشن است زیرا کار و کوشش اولاً سستى، تنبلى و دل مردگى را از انسان دور می کند، حرکت و نشاط مى آفریند و نیز وسیله خوبى براى اشتغال سالم فکرى و جسمى است.
با کار و کوشش، نارسایى ها و مشکلات اقتصادى برطرف می شود، رفاه و آسایش مطلوب به دست مى آید و انسان هاى پر کار و زحمتکش، علاوه بر این که زندگى خود را تأمین مى کنند و مایه آسایش و آرامش براى خانواده خود هستند، به افراد مستمند و مستحق نیز کمک مى کنند.
اگر آحاد جامعه به تلاش و فعالیت مداوم ادامه دهند، بدون شک، اقتصاد کشور نیز روز به روز رونق بیشترى پیدا مى کند، راه هاى نفوذ دشمنان، مسدود مى شود و ارزش هاى دینى و فرهنگى جامعه از دستبرد اجانب محفوظ مى ماند.
---------------------
گزارش:رحیم میرعظیم
نظر شما