نهم اردیبهشت و روز شوراها برای نگارنده به واسطه سالهای فعالیت در این نهاد به عنوان نماینده مردم، سالهای همکاری با آن در جایگاه پلیس و طنین زیبای آن در سال های نخستین انقلاب به عنوان مدل کشورداری اسلامی، بسیار پرخاطره، خواستنی و پرمعناست.
انسان از آغاز تجربه زیست جمعی، تنوع روز به روز نیازها و گسترده شدن تخصصها به مشورت به عنوان اصلی جهت اداره کم هزینه امور رسیده است و امروزه این باور برآمده از قرنها حیات اجتماعی و جمعی بشر که تصمیم سازی و تصمیم گیری صحیح و کم هزینه در حوزه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی از راهگذار گفتگوی هدفمند و مشورت با اهل تجربه و تخصص به دست می آید به عنوان اصلی روشن و اثبات شده پذیرفته شده است.
جوامع به دور از سازوکارهای کارآمد شورایی، خواه ناخواه به دام خودرایی و استبداد غلطیده و خود را از ظرفیتهای این روش محروم می سازند. سیره رسول مکرم اسلام (ص) به عنوان سرچشمه تشریع اسلامی و متصل به کانون وحی ، در مشورت مدام با اصحاب و یاران در تدبیر امور مختلف ، سنتی شد تا امر شورا را تا پایه موضوعی مقدس و سنتی الهی و نبوی پیش چشم مسلمین گسترانده و خطابهای « و امرهم شوری بینهم» در مکه و « و شاورهم فی الامر» در مدینه ، آن را به تمامی به پایه ای در حکمرانی دینی بدل ساخت و نشان داد که مسلمین چه در موقعیت تشکیل حکومت باشند و چه نباشند ، مکلف به مشورت اند.
تجربه سالیان طولانی استبداد در ایران به ویژه در هفتاد سال مقدم بر انقلاب اسلامی و حکمرانی خیانت بار پهلوی، استبداد وحشتناک و بسته شدن تمام روزنه های مشارکت سیاسی مردم پس از کودتای ننگین بیست و هشت مرداد و خیزش جمعی مردم به رهبری حضرت امام(ره) برای بازگشت به خویشتن و قراردادن اندیشه اسلام در جایگاه حکومت ، بخشی از عواملی بود که در کنار هم ، اندیشه شورا و اداره امور مبتنی بر روش شورایی را به خواستی عمومی از یک سو و روش مطلوب نخبگان در سوی دیگر بدل ساخت.
تاکیدات امام امت (ره) از یکسو و نظرات استوانه های انقلاب همچون آیت ا.. طالقانی ، شهید مظلوم دکتر بهشتی، شهید مطهری و رهبر معظم انقلاب حضرت آیت ا... خامنه ای ، این خواست عمومی را در قاب قانون اساسی و میثاق ملت نشاند آن گونه که روح قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در تمامیت ، روحی شورایی است. اصول ششم ، هفتم و نیز فصل شوراها در قانون اساسی بازتاب دهنده این معنی است .
اگر از علل فترت چندین ساله تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا بگذریم و دوره جدید فعالیت این نهاد از سال هفتاد و هفت را مد نظر قرار دهیم ، شوراها علی رغم فراز و نشیب ها، بعضی تجربیات تلخ و ناموفق و جوانی ، دست آوردهای فراوان و مثبتی را رقم زده اند.
بی تردید بازگشت شوراها به هرم تصمیم گیری کشور موجب از میان رفتن بخشی از اختیارات بخش های اجرایی شد که در نبود شوراها و به جای آن ا به ایفای نقش می پرداختند . این فقدان اختیارات در کنار نگاه مطلق گرای پاره ای از مدیران اجرایی، دو عامل موثری بود که از ابتدا موانع را بر سر راه این نهاد جوان ایجاد کرد و از دیگر سو، کارنامه مغشوش، خودخواهانه و ناموفق برخی از شوراهای شهر مکمل حلقه موانع گردید.
در این میان نمی توان از نقش موثر عملکرد مطلوب و موفق حمایتهای مقام معظم رهبری و تاکید ایشان بر تفویض اختیارات به شوراها و نیز کارنامه موفق شوراهای دوم و سوم در شهرهای مختلف برای بسط موفق شوراهای اسلامی گذر کرد . اما امروز و در سال های نخستین دهه نود، افق پیش روی این نهاد ، مملو از دقایق و ظرافت هایی است که اهمیت آن را دو چندان می سازد.
شاید موضوع گذر از شورای شهرداری به شورای شهر را بتوان در صدر این فهرست نشاند . امروزه در شهرها ، تنها دستگاه در تعامل واقعی با شوراها ، شهرداری چها هستند که در بسیاری از شهرها تفاوتی فاحش با هدف و روح تشکیل شوراها دارند . تحقق مدیریت واحد شهری و اداره امور شهرها به صورت یکپارچه ، مستلزم عبور از این مرحله و تبدیل شوراها به پارلمان های شهری است .
سال حمایت از تولید ملی به یادمان می آورد که شوراها می توانند با تمام توان در عرصه پویایی اقتصاد شهری وارد شده و قوانین متناسب و حمایتی را در این موضوع به تصویب رسانند.
استمرار بر دوری از جنجال های سیاسی، تلاش برای نیل به کارآمدی حداکثری ، اعمتماد سازی با دستگاه های اجرایی و ایفای نقش گره گشا در اصطکاک میان بخش های مختلف اجرایی ، شاخصه هایی هستند که می توانند به تحقق آرمان اداره شورایی امور جامه عمل ببخشند.
شوراها به واسطه پشتوانه مردمی خود می توانند به سان حوضچه آرامش انتقال مطالبات مردمی در گام اول و در قدم بعدی رافع دغدغه های قانونگذاری در حوزه های خاص و کم کننده حجم کاری مجلس شورای اسلامی عمل کنند و روز ملی شوراها فرصت مغتنمی است تا اندیشمندان و صاحب نظران با ورود به این موضوع حساس ضمن افزودن بر غنای مطالب ، شوراها را در گذر از این مقطع و ورود به غایت پیش بینی شده در قانون اساسی یاری نمایند.
ضمن تبریک روز شوراها به تمام همکاران خود در سراسر کشور و مردم عزیز، امیدوارم که این مناسبت، فرصت تذکار و همت بر خدمت مضاعف به مردم خوب ایران زمین باشد.
................
مرتضی طلایی
نظر شما