به گزارش خبرنگار مهر، اردیبهشت که به نیمه می‌رسد دلت می‌خواهد فاصله دم و بازدم‌هایت کمتر شود تا مجال بیشتری برای نفس‌های بی‌شمار داشته باشی، آنقدر ریه‌هایت را از هوای پاک پرکنی که اگر سروکله ذرات ریز و درشت و آلوده معلق در هوا پیدا شد، خمی به ابروی آنها نیاید، اردیبهشت بهانه خوبی است برای لذت بردن از تمام زیبایی‌هایی که در دل طبیعت سخاوت مندانه به آدم‌ها لبخند می زنند.
ایران ما به گواه وسعت کویرهایی که در دل خود جای داده از دیرباز به سرزمینی کم‌آب شهره بوده و همین کم‌آبی، تقدس آب و باران را برای ساکنانش بیشتر می کرد، تا آنجا که آب بهانه خوبی بود برای ایرانیان خوش قریحه بود تا با برگزاری آئین‌های رنگارنگ در دوره‌های مختلف تاریخی، رونق آن را از خداوند طلب کنند.
در طول تاریخ" آب" همیشه برای ایرانی مسئله مهمی بوده و این موضوع در جای جای فرهنگ ایرانی نمودار است.
آب انبارها و قنات های عظیم مناطق مرکزی خشک ایران در کنار مراسم و آئین های مختلف طلب باران همه موید این حقیقت است که ایرانیان برای به دست آوردن آب نه تنها خود را به ابزارها و تکنیک های مختلف مجهز می کرده اند که با برگزاری مراسم آئینی مختلف در صدد همراه ساختن نیروهای ماورایی نیز با خواسته ها و نیازهای خود برآمده اند.
قزوین هم به عنوان بخشی از این سرزمین کم بارش، از گزند کم‌آبی در امان نمانده و حفر قنات و ساخت آب انبارهای منحصر به فرد، برای مبارزه با اهریمن خشکسالی که قزوینی‌ها معتقد بودند از دشمنان دیرپای این شهر است، گویی کافی نبود و وقتی پای اعتقادات و باورهای مذهبی به میان آمد، آئین‌های زیبا یک به یک به فراخور فرهنگ زمانه خود شکل گرفتند.
نذر آب در مراسم مذهبی، شیلان کشی، چمچه خاتون و کوسه گَلین از جمله آئین‌هایی بودند که برای آب خواهی از طبیعت برپا می شدند تا بخشی از خشکسالی‌ها و کم‌آبی‌ها جبران شود.
آئین‌های محلی گرچه بر چهره خیلی از آنها خاک فراموشی نشسته است اما بعضی از آنها، همچنان نفس می‌کشند و گاهی تنها به رسم این روزها، امروزی شده‌اند.
مراسم" پنجاه به در" یکی از این آئین‌ها و شاید مهمترین آنها برای حاجت‌خواهی از آسمان و آب است که البته تنها به قزوینی ها تعلق دارد.
این آیین امروز در نوزدهم اردیبهشت ماه در بهترین روز بهار به لحاظ آب و هوایی که پنجاه روز از فصل نو می گذرد و مرحله کاشت محصولات از سوی کشاورزان تقریبا رو به پایان است در قزوین برپا می‌شود.
عصر پنجاهمین روز سال که می‌رسد و زهر آفتاب گرفته می‌شود، قزوینی‌ها بویژه ساکنان محله های قدیمی در مصلای قدیمی شهر که در میان باغستان‌های سنتی محصور شده است، گردهم جمع می شوند.
مصلا، آب انباری در خیابان "راه ری" واقع در جنوب قزوین است و گفته می شود که امام رضا(ع) و یارانش هنگام گذر از قزوین در آن نماز خوانده اند و از این رو آن را محلی مقدس می دانند.
اطراف مصلا را باغ های منطقه محصور کرده که مردم با حضور در آنها به تفریح و نیایش می پردازند.
قزوینی ها در عصرروز 19 اردیبهشت ماه به مصلا رفته و هرکدام با خواندن دو رکعت نماز باران به صورت جداگانه و نیز دعای باران نذورات خود را بین مردم توزیع می کنند و پس از آن و هنگام غروب خورشید، همگی نماز مغرب و عشا را به صورت جماعت خوانده و سپس به خانهدهای خود باز می گردند.
خانواده‌ها هر یک به فراخور جمعیتی که با هم همراه شده‌اند، زیراندازی در گوشه‌ای از دل طبیعت پهن می‌کنند تا در کنار گذران لحظه‌هایی خوش، آئین‌های مذهبی باران‌خواهی و شکرگزاری را نیز به جای آورند.
خوردن غذاهایی از جمله آش رشته و دُیماج (پیش‌غذایی محلی که مخلوطی از نان خردشده، پنیر، سبزی، گردو، کشمش و سیر است) و انواع تنقلاتی چون آجیل و شیرینی باقیمانده از عید، بخشی از رسوم پنجاه به در در قزوین است.
بخش مهمتر این آئین، برپایی مناسک مذهبی است که توسط بزرگ ترها در عصر دلنشین این روز انجام می شود.
طلب حاجت و ادای نذر، بخش دیگری از این مراسم است، پخش نذری هایی که بیشتر آنها آش رشته است و لقمه‌هایی از نان و پنیر و گردو و سبزی، بازار گرمی در بین مردمی دارد که پنجاه به درهای سال‌های پیش، نذری کرده‌اند و حاجتشان روا شده است.
در بخش دیگری از این مراسم، زنها پس از اقامه نماز و گرفتن وضویی دوباره، چند قطعه سنگ کوچک را انتخاب می کنند و به سمت آب انبار قدیمی که تنها بخش‌هایی از آن برجای مانده است، می روند و بعد از نیت و طلب حاجت، سنگ‌ها را به دیواره آب انبار می فشارند زیرا آنها معتقدند اگر سنگ به دیواره بچسبد، حاجتشان روا خواهد شد.
خیلی‌ها معتقدند دعایشان به آسمان می رسد و در این روز یا روزهای آینده، باران خواهد بارید، حتی اگر شده به قدر نمی که تنها ردی از خود بر جای بگذارد.
نادر محمدی معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین در این خصوص به خبرنگار مهر اظهارداشت: مراسم سنتی " پنجاه به در" یکی از اصیل ترین آئین های قزوین به شمار می آید که مردم این استان اعتقادات راسخی برای شرکت در آن دارند.
وی با بیان اینکه هر ساله حدود هشت هزار نفر از مردم استان به منظور شرکت در مراسم " پنجاه به در" در شهر قزوین حضور می یابند یادآورشد: این آئین به نوعی سپاسگزاری و نیز درخواست مردم از خداوند برای نزول باران است که طی مراسمی خاص برگزار می شود.
محمدی تصریح کرد: چنانچه از روز نخست سال تا پنجاهمین روز آن نزول باران فراوان باشد، مردم در آیین " پنجاه به در" نماز شکر به جا می آورند و چنانچه با فقدان این نعمت الهی روبه رو باشند در این مراسم به خواندن دعاهای مربوطه مشغول می شوند.
وی یادآورشد: پخت و توزیع غذاهای نذری نیز بخش دیگری از مراسم " پنجاه به در" قزوینی ها را شامل می شود که حین اجرای آئین های مذهبی گفته شده میان شرکت کنندگان توزیع می شود.
معاون گردشگری قزوین با بیان اینکه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این استان در تلاش است تا از مراسم " پنجاه به در" در راستای معرفی مهد تمدن و تاریخ کشور بهره مند شود افزود: به همین منظور در تلاش هستیم تا علاوه بر انعکاس این برنامه در رسانه های تصویری و مکتوب، با برپایی چادرهای اطلاع رسانی و توزیع اقلام تبلیغاتی جاذبه های گردشگری قزوین را به اهالی این استان و نیز سایر گردشگران حاضر در این جمع معرفی کنیم.
این آئین سنتی که از دیرباز در شهر قزوین برپا می شود در ایجاد شور و نشاط و تقویت روحیه مردم بسیار تاثیرگذار بوده و در ایجاد پیوندهای خانوادگی و صله رحم نیز نقش بسیار مهمی داشته است.
آئین مذهبی" پنجاه به در" بعداز ظهرامروز نوزدهم اردیبهشت ماه طبق روالی همه ساله در مصلی شهر قزوین برپا می شود.
گزارش: محمدرضا جباری
نظر شما