به گزارش خبرگزاری مهر،اولاند تنها سه روز پس از ورود به کاخ الیزه در اجلاس گروه 8 در کمپ دیوید حضور پیدا کرد و پس از آن برای شرکت در اجلاس ناتو راهی شیکاگو شد وی بایستی پس از مدت کوتاهی در اجلاس گروه 20 در مکزیک و پس از آن در اجلاس شورای اروپا در بروکسل ( ماه ژوئن ) شرکت کند.
تشدید بحران در منطقه یورو، تحولات جهان عرب، موضوع خروج نیروهای ناتو از افغانستان و مسئله برنامه اتمی ایران از مواردی است که اولاند پس از ورود به کاخ الیزه با آنها روبه رو خواهد بود.
با توجه به وجود چنین شرایطی، بسیاری هم اکنون منتظر اجرای برنامه ها و سیاست های دولت جدید فرانسه در حوزه سیاست خارجی هستند اولاند در مبارزات انتخاباتی خود اعلام کرده بود که نیروهای فرانسوی را از افغانستان خارج خواهد کرد، امری که در دیدار اولاند با اوباما نیز بر آن تاکید شد و در پیمان ثبات اتحادیه اروپا نیز بازنگری خواهد کرد.
پس از انتخابات اولاند به ریاست جمهوری فرانسه، خبرنگاری از وی پرسید که در دیدار خود با اوباما رییس جمهور آمریکا با چه لحن و زبانی صحبت خواهی کرد. پاسخ اولاند این بود: "من انگلیسی را از سارکوزی روان تر صحبت می کنم، اما رییس جمهور فرانسه باید به زبان فرانسوی صحبت کند."
اولاند در کتاب خود با عنوان تغییر سرنوشت به این موضوع اشاره می کند که پیام فرانسه به مردم دنیا همچنان پیامی جهانی است پیامی که حاوی آزادی و دمکراسی است. با توجه به این شرایط، سیاست های احتمالی اولاند در برخی حوزه ها مورد اشاره قرار می گیرد.
- ترکیه
موضوع ترکیه یکی از مهمترین چالش های پیش روی رییس جمهور جدید فرانسه خواهد بود چرا که روابط میان دو کشور به دلیل لفاظی های نخست وزیر ترکیه و سارکوزی رییس جمهور پیشین فرانسه و همچنین تصویب لایحه مجازات انکارکنندگان نسل‌کشی ارامنه در مجلس ملی و سنای فرانسه آسیب فراوانی دیده است.
موضوع ترکیه یکی از مهمترین چالش های پیش روی رییس جمهور جدید فرانسه خواهد بود چرا که روابط میان دو کشور به دلیل لفاظی های نخست وزیر ترکیه و سارکوزی رییس جمهور پیشین فرانسه و همچنین تصویب لایحه مجازات انکارکنندگان نسل‌کشی ارامنه در مجلس ملی و سنای فرانسه آسیب فراوانی دیده است.
هر چند دادگاه عالی فرانسه قانون "مجازات انکار نسل‌کشی" ارامنه را قابل اجرا ندانست و با آن مخالفت کرد. از سوی دیگر، نیکولا سارکوزی رییس جمهور پیشین فرانسه نیز در سفر به ارمنستان ضمن دیدار با همتای خود سرژ سرکیسیان از بنای یادبود کشتار ارامنه نیز دیدار کرد.
وی از دولت ترکیه خواست تا این واقعه را به عنوان یک نسل کشی به رسمیت بشناسد و آن را به عنوان یک برگ سیاه در تاریخ خود بپذیرد. اظهارات نیکولا سارکوزی با واکنش تند داود اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه همراه شد.
پیامد تیرگی روابط میان دو کشور نیز لغو میلیاردها دلار قرارداد میان فرانسه و ترکیه بود. در واقع، اولاند ناچار است در سریع ترین زمان ممکن، آرامش را بر روابط این دو کشور بازگرداند. هر چند با توجه به رویکرد و لحن آرام اولاند می توان نسبت به بهبود شرایط امیدوار بود، اما هنوز هم مشکلات اساسی میان آنکارا و اروپا وجود دارد.
فرانسه و اتحادیه اروپا به ثبات سیاسی تثبیت دمکراسی و پویایی اقتصادی در ترکیه نیاز دارند. در حقیقت، فرانسه خواستار برقراری روابط صلح آمیز ترکیه با همسایگان خود به ویژه قبرس و ارمنستان است و این امر تنها از طریق الحاق پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا میسر خواهد بود؛ موضوعی که چشم انداز روشنی تحقق آن دست کم در کوتاه مدت قابل تصور نیست.
- روابط با آلمان
تنها تشدید بحران اقتصادی در حوزه یورو بود که آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان و نیکولاسارکوزی رییس جمهور پیشین فرانسه را وادار کرد تا به همکاری با یکدیگر بپردازند.
در جریان شروع بحران اقتصادی در سال 2008، این دو توجه چندانی به بحران اقتصاد جهانی نداشتند. در کنار وجود تفاوت شخصیتی فراوان میان سارکوزی و مرکل، آنها در خصوص موضوعات متعددی در حوزه مسایل خارجی، امنیتی دفاعی و اقتصادی نیز با یکدیگر اختلاف نظر داشتند، اما تشدید بحران یورو نشان داد که تنها با همکاری میان برلین و پاریس است که می توان از فروپاشی یورو و در نهایت کل اتحادیه اروپا جلوگیری کرد.
از سوی دیگر، روند همگرایی بیشتر در اتحادیه اروپا همواره موجب بروز اختلاف میان این دو کشور شده است. تا کنون هیچ یک از روسای جمهور فرانسه سیاست های گلیستی را فراموش نکرده است.
سارکوزی همواره با افزایش اختیارات نهادهای اتحادیه اروپا مخالف بود چرا که آن را موجب تضعیف دولت های عضو اتحادیه اروپا می دانست. بدون شک سوسیالیست ها نیز از این سیاست ها پیروی خواهند کرد اولاند ساعاتی پس از مراسم تحلیف خود در کاخ الیزه عازم آلمان شد و با صدراعظم این کشور دیدار کرد.
البته مرکل و اولاند در این دیدار تلاش داشتند تا اختلافات خود را کم اهمیت جلوه دهند.
صدراعظم آلمان تاکید کرد: از یونان می خواهیم در اتحادیه اروپا و منطقه یورو باقی بماند و فرانسه و آلمان و اروپا آماده هستند که اقداماتی را برای رشد اقتصادی آتن و خروج از بحران بدهی انجام دهند.
اولاند نیز روابط آلمان-فرانسه را "متعادل" و "قابل احترام" خواند و اعلام کرد که باید تمام گزینه ها را در نشست غیررسمی سران اتحادیه اروپا در بروکسل در روز 23 مه (3 خرداد) بررسی کرد.
اولاند طرح تثبیت بودجه ومقابله با بحران اقتصادی را بر پایه رشد اقتصادی میداند و معتقد است تنها در صورت رشد اقتصادی می توان بدهی ها را کاهش و با کسری بودجه مقابله کرد. تنها دستاورد این دیدارحمایت سران دو کشور ازیونان و آمادگی برای کمک به این کشور برای خروج از بحران بدهی بود و هیچ اشاره ا ی به مشکلات منطقه یورو نشد.
یکی از مهم ترین برنامه های اولاند در مبارزات انتخاباتی خود وعده بازنگری در موافقتنامه مالی اتحادیه اروپا بود. در واقع، تصویب این طرح یکی از پیش شرط های آلمان برای مشارکت در طرح نجات مالی اروپا بود.
هر چند مرکل با پیشنهاد اولاند برای انتشار اوراق قرضه اروپایی با هدف کمک مالی به پروژه های صنعتی مخالف است، اما به نظر می رسد این دو کشور برای نجات اروپا از بحران اقتصادی با یکدیگر توافق خواهند رسید. مرکل اخیرا از طرح رشد اقتصادی اولاند استقبال کرده و اولاند نیز مجبور است در این راستار امتیازاتی بدهد.
- جهان عرب و شمال آفریقا
تحولات بنیادین صورت گرفته در جهان عرب چالش مهم دیگر اولاند در حوزه سیاست خارجی فرانسه به شمار می آید.
سارکوزی روابط بسیار نزدیکی با بن علی رییس جمهور مخلوع تونس داشت و به طور خودسرانه حسنی مبارک را به ریاست اتحادیه مدیترانه رساند، امری که موجب نارضایتی شدید سران سایر دولت های عضو شد.
اقدامات سارکوزی دراجرای سازوکارهای جدید در درون اتحادیه مدیترانه موجب ناکارآمدی آن شده است. از سوی دیگر، تحولات جهان عرب، سیاست خارجی فرانسه در خصوص کشورهای عربی را با چالش مواجه کرده است ، به ویژه آنکه با قدرت یافتن احزاب اسلامگرا در تونس و مصر، سیاست های این دولت ها در قبال فرانسه با تغییراتی روبه رو خواهد شد. به همین خاطر نیز اولاند مجبور است تا به ترمیم روابط نه چندان دوستانه خود با کشورهای عربی بپردازد.وی باید روابط خود با جهان عرب را در چارچوب سیاست های کلی اتحادیه اروپا پیش ببرد، درست بر خلاف آنچه سارکوزی به طور یکجانبه انجام می داد.
رییس جمهور جدید فرانسه همچنین مخالف استمرار حکومت بشار اسد در سوریه است. یکی از متحدین نزدیک سیاسی وی اخیرا اعلام کرد در صورتیکه شورای امنیت سازمان ملل با مداخله نظامی در سوریه موافقت کند، فرانسه نیز در آن مشارکت خواهد کرد.
فرانسه هم اکنون درشمال آفریقا و کشورهایی همچون مالی ونیجر با دشواری های فراوانی رو به روست.سیاستها و اظهارات ضدمهاجرتی و ضداسلامی سارکوزی موجب تضعیف جایگاه فرانسه در مراکش و سایر کشورهایی شده که پیش از آن فرانسه نفوذی زیادی در آن مناطق داشت.
به باور بسیاری از کارشناسان عملکرد سارکوزی در لیبی نیز چندان موفقیت آمیز نبوده است چرا که حضور فعال فرانسه در این بحران تنها دستاویزی برای فعالیت های انتخاباتی سارکوزی بود و همراهی فرانسه با ناتو در حمله به لیبی موجب افزایش اختلافات میان دولت های اروپایی و عدم رسیدن به توافق در خصوص موضوع سوریه شد.
هم اکنون بسیاری در لیبی احساس می کنند به دلیل دخالت شتاب آلود ناتو درحمله به این کشور انقلاب آنها ناتمام مانده است. در موضوع لیبی نیزهر چند اولاند با مداخله نظامی فرانسه موافق بود، اما درخصوص عدم تداوم حضور در این کشور انتقاد داشت چرا که معتقد بود عدم تثبیت شرایط امنیتی و ثبات درلیبی موجب ازبین رفتن امنیت درتمام منطقه شمال آفریقا شده وجنگجویانی که پیش از این در لیبی فعالیت داشتند هم اکنون به مالی و نیجر نقل مکان کرده اند.
اولاند بر این باور است که تثبیت امنیت و رشد اقتصادی در این منطقه تنها با حمایت کشورهای غربی امکان پذیر خواهد بود.
اولاند همچنین باید روابط نامطلوب با الجزایر را نیز ترمیم کند، الجزایر کشوری است که هم به لحاظ امنیتی و هم به عنوان یکی از کشورهای عرضه کننده انرژی برای فرانسه بسیار حائز اهمیت است.
اولاند همچنین باید روابط نامطلوب با الجزایر را نیز ترمیم کند، الجزایر کشوری است که هم به لحاظ امنیتی و هم به عنوان یکی از کشورهای عرضه کننده انرژی برای فرانسه بسیار حائز اهمیت است.
انتظار می رود روابط فرانسه و الجزایر در دوران اولاند رو به بهبودی گذارد. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که الجزایریها حضور اولاند در انتخابات ریاست جمهوری را پیش بینی نکرده بودند.
آنها نیزهمانند مقامات مراکشی برحضور اشتراوس کان تمرکز کرده بودند. به عنوان مثال، در سفری که اولاند درسال 2010 به الجزیره داشت، بوتفلیقه با وجود آنکه برنامه کاری چندان سنگینی نداشت، با وی ملاقات نکرد.به طور کلی، الجزایر انتظار دارد که از سوی فرانسه به عنوان یک بازیگر مهم منطقه ای به رسمیت شناخته شود؛ امری که در دوره سارکوزی تحقق پیدا نکرد.
بدون شک، هدف اصلی اولاند کاهش تنش میان پاریس و الجزیره خواهد بود. اولین گام در این راستا می تواند پذیرش مسئولیت گذشته استعماری و نقش فرانسه در کشتار مردم الجزایر باشد.
سارکوزی در پنج سال گذشته تلاش فراوانی برای مذاکره مجدد در خصوص پیمان 1968 الجزایر داشت، امری که به تشدید تنشها با الجزایر منجر شد.طبق مفاد این قرارداد، الجزایریهای مقیم فرانسه درمقایسه با سایر اقلیتها از حقوق و مزایای بیشتری برخوردار هستند. به نظر می رسد اولاند در کوتاه مدت تغییری در چارچوب همکاریهای سیاسی به ویژه در بخش مهاجرت انجام نخواهد داد.
- سیاست دفاع اروپایی
فرانسه از دیرباز خواستار برخورداری از یک سیاست خارجی و دفاعی مستقل اروپایی در برابر ناتو بوده و روابط پر فرازو نشیبی با این سازمان داشته است.
با تصمیم سارکوزی رییس جمهور پیشین فرانسه در سال 2009 نیروهای فرانسوی پس از 43 سال وارد ساختارهای نظامی ناتو شدند. استدلال سارکوزی این بود که فرانسه نباید تنها یک حضور نمایشی در ناتو داشته باشد و نیروهای نظامی این کشور خارج از ساختار نظامی ناتو باشند.
وی معتقد بود که ناتو و سیاست امنیتی و دفاعی مشترک اتحادیه اروپا باید مکمل یکدیگر باشند چرا که مشارکت در فعالیت های ناتو موجب تکامل سیاست امنیتی و دفاعی اتحادیه اروپا خواهد شد.
این استدلال سارکوزی به نوعی نقطه عزیمت از تفکر سنتی سیاست خارجی فرانسه مبنی بر حفظ استقلال در برابر آمریکا محسوب می شد. هر چند اولاند از این اقدام سارکوزی درآن زمان حمایت نکرد و معتقد بود که این اقدام موجب افزایش جایگاه و نفوذ فرانسه در ناتو نشده ، اما اعلام کرده است که تغییری در روند کنونی ایجاد نخواهد کرد .ظاهرا وی نیز نسبت به ضعف سیاست دفاعی اروپا و ناکارآمدی آن برای رقابت با ناتو آگاه است .
از سوی دیگر، بحران لیبی نیز نشان داد که ناتو هنوز هم به عنوان مهمترین سازمان برای انجام عملیاتهای نظامی است، آن هم در شرایطی که اتحادیه اروپا از توانمندی چندانی برای اقدام مشترک در قالب سیاست دفاعی و امنیتی مشترک برخوردار نیست.
به نظر میرسد اولاند در برخی تعهدات پیشین سارکوزی بازنگری هایی خواهد داشت. وی اخیرا اعلام کرد که تمایل چندانی به تعهد نسبت به سپر دفاع موشکی ناتو ندارد و ملاحظاتی در خصوص نحوه همکاری های فرانسه با ناتو دارد.
احتمال می رود رییس جمهور جدید فرانسه در خصوص حضور 700 نیروی نظامی فرانسوی در چارچوب ساختار فرماندهی ناتو تجدید نظر کند چرا که براین باور است که فرانسه پاداشی در خور اقدامها و کمک های خود به سازمان ناتو دریافت نکرده است.
به نظر می رسد فرانسوا اولاند علاقمند است که بار دیگر به موضوع دفاع اروپایی جان تازه ای ببخشد، هر چند وی نیز آگاه است که چشم انداز چندان روشنی برای تحقق دفاع اروپایی وجود ندارد.
بدون شک اولاند به طور کامل روابط فرانسه با ناتو را تضعیف نخواهد کرد. با این حال، وی هنوز ترجیح می دهد که اتحادیه اروپا به تبین چارچوب سیاسی برای دفاع اروپایی بپردازد زیرا تنها اتحادیه اروپاست که از ساختارهای سیاسی مورد نیاز برای تدوین و مدیریت این چارچوب سیاسی برخوردار است.
البته باید به این نکته نیز اشاره کرده که به رغم تفاوت در رویکرد اولاند و سارکوزی در این حوزه، اهداف و سیاستهای اولاند در خصوص دفاع اروپایی تفاوت چندانی با رییس جمهور پیشین فرانسه نخواهد داشت.
در پایان بایستی عنوان کرد، اولاند در شرایطی وارد کاخ الیزه می شود که باید به ترمیم اشتباهات سارکوزی در حوزه سیاست خارجی بپردازد.
مشکلات دولت جدید فرانسه در این بخش مسایلی همچون افغانستان، آفریقا، سوریه و موضوع فلسطین را دربرمی گیرد. اولاند باید زمان زیادی را صرف خنثی ساختن تاثیرات نامطلوب سیاستهای سارکوزی در قبال مهاجرین و اقلیت ها کند؛موضوعی که اعتبار و جایگاه فرانسه در منطقه مدیترانه جنوبی را مخدوش کرده است.
با انتقال قدرت به اولاند می توان انتظار داشت که سیاست خارجی فرانسه رو به تکامل خواهد گذاشت و عملگرایی وی جایگزین لفاظی های سارکوزی خواهد شد.
----------------------------------------------------------------
علیرضا ثمودی کارشناس مسائل اروپا
نظر شما