"بطالت" خودکشی تدریجی است/ مسئولیت اجتماعی واجب کفایی است

دکتر منوچهر صانعی دره‏بیدی درمورد ارزش وقت و زمان و دوری از بطالت به خبرنگار مهر گفت: زندگی انسان آن طور که قدما فکر می‎کردند به جوهر (روح یا عقل یا نفس و یا هرچیز دیگری که بنامیم) نیست. بلکه زندگی انسان یک فرایند و جریان و پروسه است که مجموعه فعل و انفعالات درونی و بیرونی آن را تشکیل می‎دهد.

وی افزود: گردش خون و رد و بدل‎های انرژی و اکسیژن و تازه به تازه شدن نیروهای درونی، فعل و انفعالات درونی است که مشروط بر فعل و انفعالات بیرونی هستند. یعنی بنا بر تجربه پزشکان و فیزیولوژیست‎ها اگر انسان فعالیت بیرونی نداشته باشد حتی فعالیت درونی‎اش هم از کار می‎افتد. یعنی حتی تفکر هم نمی‎شود در درون اتاق تاریک و بسته انجام داد و ارتباط خود را با عالم خارج قطع کرد. فکر نتیجه ارتباط قوای ذهنی با عالم بیرون است. 

استاد گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: بنابراین بطالت وقت زندگی کشی است و کسانی که وقتشان به بطالت می‎گذرد یک نوع خودکشی تدریجی می‎کنند و قوای ذهنی‎اشان را آرام آرام از دست می‎دهند و به کلی حقیقت انسانی‏اشان از کار می‎افتد.

این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه ادامه داد: این برای آدمی که حداقل به فکر خودش باشد مصداق دارد که فعلا هم نمی‎خواهد به فکر خدمت به بشریت باشد.آدم اگر بخواهد خودش را زنده نگه دارد باید کار کند. انسان زنده کسی است که کار می‎کند. آدمی که کار نمی‎کند مرده است مگر یک زندگی گیاهی داشته باشد و نفسی بکشد.

صانعی یادآورشد: مسئله دوم این است که انسان موجودی اجتماعی است و شخصیت هریک از ما مجموعه‏ای از ارتباطات اجتماعی‎ای است که داریم؛ ارتباط با خانواده و فامیل و همسایگان و همکاران. مجموعه شخصیت بیرونی و عینی انسان مجموعه این ارتباطات است. در این ارتباطات چند نوع مسئولیت اخلاقی داریم. مطلب اولی که گفتم این است که حالا می‎خواهید زنده باشید یا نباشید. ولی اینجا مسئولیت‎‏های اخلاقی مطرح می‎شود.

این نویسنده و مترجم افزود: آن مقدار که هر انسانی از روابط اجتماعی بهره می‎برد باید فعال و مؤثر باشد تا دیگران از او بهره ببرند. ما به هرحال غذا می‎خوریم؛ لباس می‎پوشیم؛ به امکانات تفریحی و زندگی نیاز داریم. لذا متناسب با این امکانات باید برای زندگی کار کنیم. باید کار ما بازدهی در جامعه داشته باشد.

صانعی اذعان داشت: دوم این که مسئولیت انسانی و اخلاقی نوعی رابطه جمعی است. یعنی آدمیزاد فقط مسئول خودش نیست هر انسانی مسئول دیگران هم است. در قرآن آمده اگر کسی را نجات دهی گویی همه بشریت را نجات داده‏ای و اگر جان یک نفر را بگیری گویی جان همه بشر را گرفته‏ای.

وی تصریح کرد: باید توجه داشت که این فقط مسئله جان گرفتن و جان دادن نیست و خدمات اجتماعی هم ذیل همین مطلب می‏آید. یعنی هر کسی که کار می‎کند و خدمت به جامعه می‎کند به مسئولیت‎های اجتماعی‎اش که واجب کفایی است عمل می‏کند. یعنی اگر ما در بخشی کمبود داشته باشیم همه مسئولند که به آن بخش وارد شوند تا کمبودها جبران شود و آن مسئولیت از افراد برداشته شود. بنابراین مسئله روابط اجتماعی، مسئولیت انسان در قبال دیگران است و این مسئولیت فقط با کار انجام شدنی است.

وی در پایان یادآورشد: کار هم کار سنحیده و معقول و حساب شده باید باشد؛ یعنی هر چیزی که بازدهی برای جامعه داشته باشد. اگر کسی وقتش را به بطالت بگذراند هم استعدادهای خودش را خشکانده و هم به مسئولیت‏هایش بی اعتنایی کرده است.

به گزارش مهر، تحقق شعار "تولید ملی؛ حمایت از کار و سرمایه ایرانی" که از سوی رهبر معظم انقلاب تبیین شده مستلزم توجه و اهمیت به وقت و برنامه‌ریزی است. بی شک مسیر توسعه یافتگی و رسیدن به تولید ملی از رهگذر نهادینه شدن اهمیت وقت نزد آحاد مردم یک جامعه است.