لزوم تدوین چشم انداز فرهنگی مشهد/ بی توجهی به معماری اسلامی

به گزارش خبرنگار مهر، معماری امروز این شهر معنوی دیگر همانند گذشته شکوه و عظمت ندارد، دیگر اثری از آن خانه های سنتی باشیشه‌های رنگی، سقف‌های گچ‌بری، حیاط بزرگ، طاق، ایوان و پنجره نیست و بی شک در این راستا نقش کارشناسان و صاحب نظران معماری برای احیاء بناهای فرهنگی و اسلامی انکارناپذیر است.

لزوم تدوین چشم انداز فرهنگی مشهد

بر اساس این گزارش، آن خانه های قدیمی حتی به عنوان موزه نیز حفظ نشده اند و تعدادی از آن بناها که امروز در گوشه و کنار این شهر به حیات خود ادامه می دهند نیز در حال تخریب و از میان رفتن هستند و انگار قرار است با الگو گرفتن از سبک های ساخت و ساز اروپایی فرهنگی جدید را برای این شهر ایجاد کنیم.

بسیاری از صاحب نظران معماری معتقدند، تا هنگامی که چشم انداز فرهنگی شهر مشهد تدوین نشود، انتظاررعایت معماری ایرانی و اسلامی از سوی شهروندان بیهوده است.

حذف معماری اسلامی تهدیدی برای فرهنگ و تمدن مشهد

یک معمار و مدرس دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه حذف شدن معماری ایرانی و اسلامی در ساخت و سازها تهدیدی جدی برای فرهنگ و تمدن این شهر است، اظهار کرد: باورهای دینی و فرهنگی و آرامش از ارکان و پایه های مهم معماری ایرانی و اسلامی به شمار می رود.

محمد هادی عرفانی ادامه داد: هنگامی که چشم انداز فرهنگی شهر مشهد تدوین شود می توان انتظار تبعیت از معماری ایرانی و اسلامی را در این شهرمذهبی داشت.

وی تاکید کرد: از سویی هنوز تعریف دقیقی در میان مسئولین شهری نسبت به معماری ایرانی و اسلامی وجود ندارد و با این وضعیت نمی توان توقع ایجاد بناهایی مطابق فرهنگ دین و ملی را داشت.

معماری فاقد روح

یکی از اعضای شورای شهر مشهد نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: امروزه در ساخت و سازهای شهرمشهد به عنوان پایتخت معنوی توجهی به معماری هویتی و اسلامی نمی شود.

غلامرضا بصیری پور با بیان اینکه در حال حاضر معماری فاقد روح و شاخصه های ملی و مذهبی بسیار به چشم می خورد، افزود: می توان به جرات گفت، نوعی سردرگمی و خود باختگی در معماری این شهر مشاهده می شود.

وی تاکید کرد: نباید راه را برای تسلط نوعی معماری از هم گسیخته، نامنسجم، ناموزون و وارداتی باز کرد و موضوع کنترل بر چگونگی اجرای ساخت و سازهای شهری، باید به گونه ای مستمر صورت پذیرد.

این عضو شورای شهر تصریح کرد: برای شهرسازی همخوان با معماری ایرانی و اسلامی، باید برنامه ریزی جامع و دقیقی تدوین شود.

مقابله با معماری بی هویت

رئیس کمیسیون فنی و عمران شورای شهر مشهد نیز تصریح کرد: شورای شهر مشهد برای مقابله با معضل بی هویتی معماری این شهر ورود پیدا کرده و در این راستا طرح خلق معماری و نورپردازی اسلامی در شهر مشهد را ارائه کرده است.

جواد داوود آبادی ادامه داد: طرح خلق معماری و نورپردازی اسلامی در شهر مشهد از سوی کمیسیون فنی و عمران به عنوان یکی از سیاست‌های اصلی شورای شهر در حال رسیدگی است.

داوود آبادی افزود: دراین طرح قرار است ساخت و سازهای مشهد بویژه در خیابان‌های اصلی شهر در قالب معماری اسلامی تعریف شود.

رئیس کمیسیون فنی و عمران شورای شهر مشهد یاد آور شد: در طرح جامع و تفضیلی مشهد نیز به الگوی معماری اسلامی در مشهد پرداخته شده است.

معماری نابسامان در اطراف حرم رضوی

به عقیده برخی دیگر از صاحب نظران، بیشتر مردم گمان می کنند معماری اسلامی آنها را از تجدد دور کرده و نمای ساختمان های آنها را غم انگیز می کند در حالی که روزگاری معماری اسلامی و ایرانی به لحاظ زیبایی شناسی الگویی برای جهانیان محسوب می شد.

نایب رئیس کمیته تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی خراسان رضوی نیز بیان کرد: معماری ساختمان های شهر مشهد امروز وضعیت نابه سامانی دارد و این اوضاع آشفته معماری بیش از سایر نقاط شهر در اطراف حرم رضوی مشاهده می شود.

مسعود فاطمی ادامه داد: مشهد به عنوان پایتخت معنوی باید الگوی معماری جهان اسلام شود اما هم اکنون در 95 درصد موارد اصول معماری اسلامی در این شهر رعایت نمی شود.

وی تاکید کرد: در حال حاضر احداث نمای ساختمان ها با سلایق شخصی در حال گسترش بوده و این از وظایف شهرداری است که در این راستا اقدام کرده و مجوز برای چنین ساختمان هایی صادر نکند.

وی یاد آور شد: رعایت اصول معماری در شهر مشهد با همکاری و هماهنگی سایر ارگانها اعم از شهرداری، نظام مهندسی، مسکن و شهرسازی و سایر نهادهای مرتبط میسر است.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری مشهد نیز گفت: شهر مشهد به لحاظ ابعاد مختلف کالبد فرهنگی واجتماعی در اسخت و سازها با بحران هویت مواجه شده است.

مهاجرت گسترده از روستاها

محمد جاوید ادامه داد: بعد از انقلاب اسلامی  در تمامی شهرهای این کشور به ویژه در کلانشهر مذهبی مشهد به دلیل مهاجرت گسترده مردم از روستاها به شهر مسئله  تأمین سرپناه مورد توجه جدی مسئولین قرار گرفت طوری که از نوع معماری و نمای ساختمان غفلت شد.

وی با بیان این مطلب که نباید اجازه داد هر کس با هر سلیقه ای نسبت به معماری نمای ساختمان خود اقدام کند یاد آور شد: چندین سال است گروه های تخصصی با حضور سازمان نظام مهندسی برای تائید نقشه های ساختمانی تشکیل شده که این امر سبب بهبود کیفیت ساختمان ها شده اما در خصوص معماری هنوز ضوابط مدون و مشخصی در این شهر وجود ندارد.

وی تاکید کرد: شهرداری مشهد در سطح گسترده برنامه ریزی خواهد کرد تا این شهر هویت واقعی و معماری اسلامی خود را کسب کند.

عدم فرهنگسازی

 باید گفت ساخت و سازهای برگرفته از فرهنگ های بیگانه در مشهد ناشی از عدم فرهنگسازی مسئولین شهرداری، نظام مهندسی و مسکن و شهرسازی است چرا که تمام دستگاه های یاد شده در سال های گذشته اقدامی را حتی در زمینه تعریف معماری اسلامی در این شهر نداشته اند.

فاصله گرفتن مشهد از هویت اسلامی و مذهبی خود شاید یکی از دلایلی است که در طی سال های اخیر زائران را با ورود به این شهر به یاد مناره ها و فضای خاص معنوی نمی اندازد و آنها بعد از خارج شدن از این شهر معتقدند که در هر گوشه از پایتخت معنوی معماری مطابق سلایق شخصی شهروندان صورت پذیرفته است.

برای ایجاد معماری اسلامی در این شهر، نمونه و الگو کم نیست و در این راستا تنها نیاز به پژوهش و همتی والا برای تبدیل همه این نمونه های بالقوه به بالفعل است، شکل گیری یک مدینه فاضله و شهری اسلامی و پر جاذبه می تواند با اقدام مسئولین شهری تنها یک رویا نباشد.

گزارش: مرضیه صاحبی