وضعیت اخلاق سیاسی ما مطلوب نیست/ بی اخلاقی در مواجهه جناحها و احزاب

دکتر "محمد فنایی اشکوری" در مورد این موضوع که آیا اخلاق فردی (حوزه خصوصی) قابل تعمیم به حوزه سیاست(حوزه عمومی) است و نسبت میان بی‏اخلاقی سیاسی با نظام‏های سیاسی چیست؟ به خبرنگار مهر گفت: مسئله اصلی تربیت اخلاقی است؛ حالا نظام سیاسی هرچه که می‎خواهد باشد. حکومت‎های مستبد فاقد قانون و اخلاق هستند، حکومت‎های به ظاهر غیرمستبد یا حکومت‏های مدنی و یا سلطنتی مشروطه در ظاهر قانون دارند و به قانون هم مقید هستند، ولی لزوما به اخلاق مقید نیستند.

وی افزود: بنابراین هم درحکومت‎های مستبد و هم در حکومت‏های مدنی در پایبندی به اخلاق اشکال وجود دارد.اعتقاد ما این است که حکومت‏ها بایستی مشروط به رعایت قانون و هم اخلاق باشند. قانون تدوین و ابلاغ می‎شود که منشأ اثر می‎شود، ولی درمورد اخلاق نمی‎توان با نوشتن و ابلاغیه کار را به پایان رساند، بلکه تربیت اخلاقی لازم است.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در مورد اینکه چه فرهنگی باید با بی اخلاقی در سیاست مقابله کند؟ هم تصریح کرد: در نهایت همه انسان‎ها غریزه و فطرت اخلاقی را دارند، ولی آن فقط زمینه است؛ در مقابل انسان زمینه خودخواهی و خودکامگی هم دارد. چیزی که ضامن اجرای اخلاق است دین، اعتقاد و معنویت است. فرهنگ مادی با اخلاق مداری چندان سازگارنیست. فرهنگ مادی نه اینکه ماتریالیسم و بی اعتقاد به خدا، بلکه ممکن است کسی به دین هم در ظاهر اعتقاد داشته باشد، اما دلبسته مادیات و دنیا و هوای نفسانی باشد. همان چیزی که فقدان تربیت اخلاقی می‎‏گوییم.

این استاد گروه فلسفه دانشگاه افزود: اخلاق، فردی و جمعی ندارد  یعنی مناسباتی که بین انسان‏هاست همان اخلاق است. در حوزه سیاست هم اخلاق به مناسبات فرد با کل جامعه مطمح نظر است. بنابراین اخلاق در حکومت و سیاست ضرورت و ارزش مضاعفی پیدا می‎کند. چرا که مناسبات فرد با جامعه مهم‎‏تر از مناسباتش با فرد دیگر است.

فنایی در مورد وضعیت اخلاق سیاسی در جامعه ما هم گفت: اخلاق سیاسی ما با وضعیت مطلوب فاصله زیادی دارد. هرچند که سه دهه بیشتر از انقلاب نمی‎گذرد و هنوز قالب حکومتداری اسلامی شکل واقعی خودش را پیدا نکرده است. فرهنگ عمومی ما قانونمندی و قانونمداری در آن نهادینه نشده است. در مورد تدوین قانون مشکلی نداریم مانند قوانین و مقررات راهنمایی رانندگی که همه امتحان می‎دهند و قبول می‏شوند، ولی در عمل ملزم به اجرای آن نیستند و در حوزه سیاست هم همین وضع صادق است. در مواجهه و رویارویی جناح‎ها و احزاب و دسته‎های سیاسی ما فقدان پایبندی به قانون و اخلاق دیده می‎شود. نمونه‏اش همین انتخابات آخر ریاست جمهوری در کشور بود.