به گزارش خبرنگار مهر، هفته اول تیرماه که همزمان با آغاز فصل تابستان است، به عنوان "هفته مصرف بهینه آب" نامگذاری شده تا گامی برای فرهنگسازی اصلاح الگوی مصرف برداشته شود.
با آنکه بیش از ۷۱درصد از سطح کره زمین را آب پوشانده، تنها سه درصد از کل آبهای موجود دنیا را آب شیرین تشکیل می دهد و از این میزان، سهم کشورمان از آب شیرین و قابل دسترس بسیار ناچیز است.
با توجه به اینکه ایران، از جمله کشورهای پهناور دنیاست و نیاز به آب شیرین در بخشهای گوناگون، از جمله کشاورزی بسیار فراوان است، استفاده بهینه از آب، موجب بهره مندی از فعالیت های اقتصادی مناسب و ساماندهی اقتصاد کشور می شود.
بنابراین با مصرف درست و بهینه آب و هدایت آن به بخش کشاورزی، می توان بسیاری از مواد غذایی مورد نیاز کشور را تأمین کرد تا نیازمند بیگانگان نباشیم.
آب برای زندگی
بخش امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل(UNDESA)، دهه 2005 تا 2015 را با عنوان "آب برای زندگی" معرفی کرده است.
این دهه با هدف جهانی "تمرکز بیشتر روی موضوعات مربوط به آب" آغاز شده که تلاش برای استفاده از مشارکت زنان در فعالیتهای توسعه مرتبط با آب و همکاری در همه سطوح برای دستیابی به اهداف مربوط به آب در اعلامیه هزاره و برنامه نشست جهانی توسعه پایدار در ژوهانسبورگ را شامل می شود.
از سال 1993 نیز هرسال یک شعار جدید درباره مسائل حیاتی و حساس آن زمان برگزیده می شود تا فعالیتهای جامعه بر پایه آن شعار شکل گیرد.
جایگاه آب در میان ادیان گوناگون
آب جایگاهی والا دارد و بیشتر ادیان الهی، آن را اولین پدیده‌ای می دانند که خداوند خلق کرده است.
در اعتقاد یهودیان، آب ماده اولیه خلقت بوده و بدین منظور مراسم خاص آبپاشی در میان آنها مرسوم است.
ارامنه نیز علاوه بر پذیرش هر آنچه در تورات آمده، آب را مظهر پاکی می دانند.
در بین زرتشتیان نیز آب مورد ستایش بوده به طوری که روز دهم آبان یا آبان روز نام دارد، جشن آبانگان است.
جایگاه آب در اسلام
در دین اسلام نیز احادیث بسیاری برای پیشگیری از آلوده ساختن آب در اسلام آمده است؛ قداست آب و حفاظت از آن، تا آنجا با فرهنگ و آیین و مذهب ایرانیان آمیخته که حتی امروز نیز سوگند خوردن به آب در بین روستاییان مرسوم است.
هیچ مراسم مذهبی و فرهنگی را نمی توان سراغ گرفت که در آن نشانی از آب به عنوان تبرک وجود نداشته باشد و مورخان، تمدن ایرانیان باستان را هیدرولیکی و آبی و اخلاق آنها را اخلاق آبی ذکر کرده‌اند.
"هو الذی انزل من السماء ماء لکم منه شراب و منه شجر فیه تسیمون": "خدایی که آب را از آسمان فرو فرستاد که از آن بیاشامید و درختان پرورش دهید تا از میوه آن بهره مند شوید به برگ آن حیوانات خود را بچرانید".
بدون شک منافع آب صرفا نوشیدن انسان و روییدن درختان و گیاهان و مصرف چهار پایان نیست، بلکه بنیان حیات بر آب نهاده شده است؛ چنانچه در آیه ای دیگر آمده است: "و هو الذی خلق السموات و الارض فی ستة ایام و کان عرشه علی الماء...": "و او خدایی است که آسمان و زمین را در فاصله شش روز آفرید وعرش با عظمت او بر آب قرار یافت".
در آیات یاد شده خداوند تبارک و تعالی ضمن بیان فواید آب، ارزش والا و اهمیت آن را به انسانها بفهماند.
و در آیه دیگری حق تعالی دنیا را به آب تشبیه کرده است: "و اضرب لهم مثل الحیوة الدنیا کماء انزلنه من السماء...": "(ای رسول ما برای امت) زندگی دنیا را برای آنها به آبی تشبیه کن که از آسمان فرو می فرستیم".
آب در کلام امام صادق(ع)
در روایات آمده که شخصی از امام صادق(ع) پرسید: آب چه طعمی دارد؟ امام(ع) نخست فرمودند: به منظور یاد گرفتن، سئوال کن، نه به منظور بهانه جویی! سپس اضافه فرمودند:" طعم آب، طعم حیات و زندگانی است" خداوند می فرماید: " و جعلنا من الماء کل شیء حی".
دیدگاه ایرانیان در خصوص آب
آب و آبیاری در ایران پیشینه های فراتری از تاریخ مدرن دارد و بر خلاف بسیاری از مناطق دنیا، وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی در ایران به گونه‌ای نبوده است که آب در محل تجمع مردم، مهیا و در دسترس باشد.
به این سبب ایرانیان در طول تاریخ همواره کوشیده‌اند تا آب را تأمین و در کنار خود قرار دهند و همیشه با دیده احترام به آب نگریسته اند و هنوز هرجا که آبادانی است در پیوند ناگسستنی با آب وجود دارد، از تقدس آب نزد ایرانیان همین بس که میهن و زادگاه را آب و خاک می نامند.
ایرانیان قدیم در این روز در کنار چشمه و آب می رفتند و نیایش و سرودهای دینی را می خواندند، شادی می کردند و برای این نعمت بزرگ که برای آشامیدنی و نظافت، رشد و نمو نباتات و رفع سایر نیازهاست، شکر خدا را بجا می آورند.
وضعیت منابع آب در ایران
ایران جزو کشورهای کم آب و خشک، و دارای منابع آب محدود است. حجم نزولات جوی نسبت به خشکیهای کره زمین به ازای هر کیلومتر مربع 830 هزار متر مکعب است، در حالی که این میزان نسبت به وسعت خشکیهای ایران تنها 250 هزار مترمکعب است.
از طرف دیگر کلیه آبهای موجود در ایران قابل استفاده نیست و درصد بالایی را آبهای شور تشکیل می دهند، که روز به روز برمیزان آنها افزوده می شود.
اهمیت آب در جهان و خاورمیانه
اکثر کشورهای جهان برای تأمین آب سرمایه گذاریهای زیادی کرده و با ایجاد سیستمهای گوناگون از به هدر رفتن آن جلوگیری می کنند.
در کشورهای خاورمیانه نیز، جنگ بعدی را جنگ بر سر آب می دانند، به طور مثال کشورهای سوریه و عراق با ترکیه، رژیم اشغالگر قدس با فلسطینیان ساکن در کرانه رود اردن همواره تامین آب مورد نیاز خود کشمکش دارند.
منطقه خاورمیانه جزو مناطق کم آب دنیاست، ولی نرخ رشد جمعیت آن از بالاترین نرخهای رشد است؛ از سوی دیگر با پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی و بالا رفتن میزان نمک آبهای موجود و آلودگی روز افزون آنها، مسئله آب به یکی از چالشهای جدی و خطرناک منطقه تبدیل شده است.
معضلات و بحرانهای آب در جهان
علاوه بر توجه خاص ملل مختلف به آب، سالانه حدود دو میلیارد نفر در جهان به علت آلودگی آبها دچار بیماریهای مرتبط با آن می شوند که ایران نیز می تواند سهمی از این آمار داشته باشد.
با توجه به رشد میزان مصرف فعلی آب و همچنین کاهش منابع آبی و عدم توفیق در ایجاد منابع آبی جدید بی شک در دهه آینده، بحرانی با شدت و تهدید جدیتری را در جهان شاهد خواهیم بود.
ایران نیز از این حیث مستثنی نیست و حتی با توجه به شاخصهایی که در کشور وجود دارد، وضعیت نامطلوبتر و حتی بحرانی تر از آن چیزی است که در دنیا مطرح می شود.
با توجه به معضلات موجود آب کشور ایران فقط با حفظ و صیانت از منابع آب موجود و جلوگیری از آلودگی آن و نیز مدیریت صحیح مصرف آب می توان بحران آب در دهه های آینده را کمی آسانتر پشت سر گذاشت.
بزرگترین ظلم در حق "آب" آلوده کردن آن است
آلودگی آب عبارت است از افزایش مواد اعم از شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی که موجب تغییر خواص و نقش اساسی آن در مصارف ویژه اش می شود و بزرگترین ظلم در حق این مایع حیاتی است.
آلودگیهای طبیعی و انسانی از بدترین نوع آلودگیهاست؛ این آلودگی مثل سازنده های طبیعی از قبیل کانیهای معادن سطحی که بر اثر تغییر و تبدیل، به عامل آلوده کننده مبدل می شود و آب جاری سطحی حاصل از باران است که هنگام عبور از معادن زغال سنگ، دی سولفید آهن یا پریت همراه با زغال سنگ را در خود حل می کند و سپس بر اثر واکنش هوا آنرا به اسید سولفوریک تبدیل می کند.
محدودیت منابع آب کشور در آینده نه چندان دور مشکلات جدی در مسیر توسعه همه جانبه کشور ایجاد خواهد کرد.
ورود آلاینده ها به منابع آب سطحی و زیرزمینی میزان آب قابل بهره برداری را کاهش می دهد
ورود آلاینده ها به منابع آب سطحی و زیرزمینی میزان آب قابل بهره برداری را به شکل معنی داری کاهش می دهد و بر بزرگی مشکل خواهد افزود؛ این آلاینده ها که بر اثر فعالیتهای انسانی در بخشهای مختلف اعم از کشاورزی، شهری و صنعت تولید می شود، آثارمستقیمی نیز بر بهداشت و سلامت جامعه دارد.
این درحالی است که در آینده نزدیک، امکان توسعه منابع سهل الوصول با روشهای سخت افزاری و ساخت تأسیسات زیربنایی بشدت محدود خواهد شد و تنها راه حل باقیمانده برای تأمین آب مورد نیاز توسعه در بخشهای مختلف، استفاده از روشهای نرم افزاری و غیرسازه ای برای بهینه سازی مصرف از یک سو و کاهش آلودگی منابع آب از سوی دیگر است.
این رویکرد که در دهه اخیر مورد توجه مسئولان و متولیان مدیریت منابع آب ایران قرار گرفته، در بردارنده اقدامات متنوعی از جمله آموزش و ارتقای آگاهی عمومی برای حفاظت از منابع آب، به عنوان یکی از راهبردهای پایه ای و درازمدت مدیریت منابع آب است.
توصیه هایی برای مصرف بهینه آب
به کودکان خود آموزش دهید که آب بسیار با ارزش است و آنها را با استفاده صحیح از آب آشنا کنید.
برای نوشیدن آب خنک، چند قطعه یخ را در لیوان قرار دهید و سپس شیر آب را باز کنید.
کولرها را در فصل تابستان کنترل کنید تا از نشت آب آنها جلوگیری شود.
برای شستن اتومبیل خود به جای شلنگ آب از چند سطل آب استفاده کنید.
در ساخت و سازها به جای آب تصفیه شده از آب غیرقابل شرب استفاده کنید.
باغچه ها را شب یا صبح زود آبیاری کنید تا از تبخیر آب جلوگیری شود.
در صورتی که قصد مسافرت دارید، قبل از ترک خانه، شیر اصلی شبکه آب را ببندید.
شیرآلات منزل را بطور مرتب کنترل نمایید و واشر شیرهایی را که چکه می کنند به موقع عوض کنید.
برای مسواک زدن از یک لیوان آب استفاده کنید و شیرآب را باز نگذارید.
ابتدا خاک و خاشاک محل مورد نظر را جارو کنید و سپس با مصرف آب کمتر آنجا را تمیز کنید.
سبزیجات را ابتدا در ظرفی خیس دهید، سپس آب بکشید.
در هنگام استحمام در فاصله بین شستن سر و بدن، دوش آب را به طور پیوسته باز نگذارید.
هنگام شستشوی دست و صورت و موقع وضو گرفتن لزومی ندارد شیر آب بطور پیوسته باز باشد.
تمام اتصالات و شیرها را به طور مرتب کنترل کنید تا از نشتی آب جلوگیری شود .
شیرهای منزلتان را به ادوات کاهنده مصرف آب مجهز کنید.
............................................
گردآوری: فاطمه امیرهمتی
نظر شما