خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه: در این کتاب مؤلف، پس از بحث کافی درباره تحصیلات مقدماتی و عالی و حیات اجتماعی و سیاسی و علمی ابن خلدون، عقاید متین و مورد توجه این دانشمند بزرگ را درباره فلسفه تاریخ به طور مفصل تجزیه و تحلیل کرده و نظر او را در زمینه نقش اجتماعی فلسفه و تاریخ در همه جوامع عموماً، و در جامعه اسلامی خصوصاً، تشریح کرده است.
این اثر تحقیقی دارای مطالب و نظریههای نوین و ابتکاری است که نگارنده با مراجعه به مدارک و منابع و مآخذ مهم و معتبر فلسفی و علمی و تاریخی و بالاخره نشریات و دایرةالمعارفها، در گردآوری و تصنیف آنها سعی و کوشش فراوان به کار برده و همه طبقات، به ویژه پژوهنگان، میتوانند از مضامین مباحث عمیق و جالب آن بهرهمند شوند.
این کتاب به پنج فصل تقسیم شده که هریک مجموعه افکار ابن خلدون را از دیدگاه متفاوتی مورد بررسی قرار میدهد. چون به عقیده ابن خلدون غرض از مطالعه تاریخ، دور اندیشی در عمل است، اندیشههای او را درباره تاریخ، نمیتوان مجزا از شرایط زمان او، مجزا از اهمیت نتایج اندیشههای او راجع به تاریخ، در راهی که او از بین این شقوق انتخاب کرد مورد مطالعه قرار داد.
هدف فصل اول (خصوصیات تاریخی زمان ابن خلدون و شمهای در ترجمه حال او) این است که روابط متقابل میان تجربهها، اندیشهها و تصمیمهای او را نمودار میسازد. در این فصل نشان خواهد شد که زندگی عملی و افکار علمی ابن خلدون را هنگامی میتوان کاملتر درک کرد که آنها را باهم مطالعه کنیم.
هدف فصل دوم ( فلسفه و شریعت) این است که نخست مقصود فلسفی ابن خلدون را از نوشتن اثر عمده خود درباره تاریخ به نام"کتاب العبر" نشان میدهد و میکوشد تا نظر او را درباره مکاتب گوناگونی که پاسخهای مختلفی برای مسائل اساسی فلسفه طرح کردهاند تجزیه و تحلیل کند و عقیده او را درباره ماهیت فلسفه و ارتباط آن با قوانین شرعی و آسمانی بررسی کند، و نظر او را در زمینه نقش اجتماعی فلسفه و فیلسوف درجامعه اسلامی تشریح کند.
در فصل سوم (از تاریخ تا علم عمران) پس از تشریح گرایشهای عمده در تاریخنگاری اسلامی نویسنده میکوشد تا از راه تجزیه و تحلیل اسلوب و مقصود فصول مقدماتی کتاب العبر، به این پرسش پاسخ دهد که رابطه ابن خلدون درباره تاریخ یا علم جدید فرهنگ او به نام"علم العمران" با سایر علوم چیست؟ لزوم علم جدید فرهنگ به نام علم العمران را ثابت میکند و آن را از علوم عملی دیگر متمایز میسازد.
در فصل چهارم (علم فرهنگ یا عمران: موضوع و مسائل آن) موضوع این علم جدید و مسائل مربوط به آن مطرح میشود تا ساختمان کلی علم مزبور و رابطه بین اجزای آن نمودار شود و زمینه برای بررسی مبانی و اسلوب آن در فصل پنجم(علم عمران: اصول و شیوه آن) آماده گردد. در فصل پنجم کوشش میشود تا ماهیت و علل فرهنگ (عمران) از نظر ابن خلدون تجزیه و تحلیل و تشریح شود. این فصل با بررسی مجدد رابطه علم و فرهنگ و تاریخ آغاز میشود تا اصول فرهنگ نسبت به هدف فوری آن به عنوان وسیله سودمندی، برای تحقیقات تاریخی روشنتر تعریف شود. سپس به چهار اصل یا علتی که ماهیت فرهنگ یا عمران را تشکیل میدهند یعنی اجزای گوناگونی مانند فعالیت اقتصادی و بنیادهای مدنی که ماده آن هستند، دولت که صورت آن است و تعصب قومی که علت فاعلی آن را تشکیل میدهد و خیر عموم که غایت آن است پرداخته میشود.
کتاب"فلسفه تاریخ ابن خلدون"به قلم محسن مهدی و ترجمه مجید مسعودی برای نوبت پنجم از سوی شرکت انتشارات علمی و فرهنگی در سال 90 منتشر شده است.
نظر شما