به گزارش خبرنگار مهر، رمضان بهار دل است و همواره دل‌های عاشق در این ماه پرخیر و برکت به نوا می‌آیند، صدای دلنشین کلام خدا با آدمیانی که ره پیموده‌اند و به او پیوسته‌اند همواره به گوش می‌رسد.
در این ماه در هر دیاری آداب و رسوم خاصی وجود دارد مردم شهر و روستاهای کاشمر هم از این قاعده مستثنی نیستند، آنها هم آداب و رسومی پسندیده دارند.
در این ایام سه مکان زیارتی مهم برای پذیرایی از زائران آماده می‌شود. امامزاده سید مرتضی(ع)، امامزاده سیدحمزه(ع) و آرامگاه آیت‌الله شهید مدرس آماده راز ونیاز، نماز جماعت، روضه‌خوانی و قرآن‌خوانی می‌شود.
محمد کریمی، پژوهشگر بومی منطقه کاشمر در خصوص آئین و آداب و رسوم ماه مبارک رمضان گفت: در روستاها برای استقبال از ماه رمضان در منازل نان می‌پزند به قدری که تا 15 روز از ماه مبارک نان داشته باشند و اغلب کارهای سنگین که همراه با گرد و خاک است را قبل از شروع ماه مبارک انجام می‌دهند تا در این ماه گرد و غبار انجام برخی کارها به روزه‌شان لطمه نزند.
وی ادامه داد: علاوه برغبارروبی مساجد و تکایا جهت آماده کردن این اماکن برای برپایی دوره‌های قرآن و خواندن روضه، زنان، خانه‌ها را خانه‌تکانی می‌کنند و گرد و غبار را از اطراف خود می‌زدایند.
وی اظهار داشت: در بعضی منازل آرد جو نیز تهیه می‌شود تا افطارها با تهیه نان جو و خرما روزه خود را افطار کنند.
وی گفت: زنان و دختران قرآن خوان هر چند نفر منزلی را در نظر می‌گیرند و با تعیین وقت، جلسات قرآنی که معروف به قرآن دوره را برگزار می‌کنند و در این میان بانویی که از دیگران بزرگتر است و قرآن را صحیح قرائت می‌کند سرپرست دیگر قرآن‌خوانان می‌شود که به او ملا هم می‌گویند لذا جلسات قرآنی با نظم خاصی در بین زنان و مردان برپاست.
کریمی ادامه داد: اگر کسی خواست حساب سال داشته باشد در اول ماه مبارک رمضان حساب سال خود را باز می‌کند تا زکات مال خویش را به مستمندان بدهد تا آنها هم بتوانند روزه بگیرند.
وی افزود: برای بچه‌هایی که هنوز به سن قانونی برای روزه گرفتن نرسیده‌اند جوایزی تعیین می‌شود تا اگر روزه گرفتند به عنوان مثال برای پسران دوچرخه و برای دختران طلا و پارچه بخرند.
این پژوهشگر فرهنگ بومی تصریح کرد: در اول ماه مبارک رمضان به وسیله بلندگو و یا رادیو و ساعت زنگدار اهالی بیدار شده و پس از سحری خوردن در نماز جماعت که در مساجد و بیشتر تکایا برگزار می‌شود شرکت می‌کنند.
"شوخوانی" دعای ابوحمزه ثمالی در کاشمر
وی اظهار کرد: در گذشته که بلندگو و برق نبود در بالای بلندترین بام ساختمانی و یا مساجد مؤذن محل یک ساعت و نیم مانده به صبح مناجات ابو حمزه ثمالی را که در بین مردم به "شوخوانی" معروف بود با صدای بلند می‌خواند پس از 45 دقیقه برای مدت ده دقیقه این کار متوقف میشد.
وی افزود: سپس شوخوانی دوم خوانده میشد و چون شوخوانی اول با آهنگ ابوعطا و شوخوانی دوم با آهنگ بیات ترک قرائت میشد مردم این آهنگ را به یاد داشته و می‌فهمیدند که چقدر به اذان مانده است.
وی ادامه داد: آن زمان عده‌ای با طبل و شیپور نیز بر بالای بام می‌رفتند و همچون شوخوانی و در دو بخش با همان آهنگ می‌نواختند تا دیگر اهالی خواب نمانند حتی برای خواب نماندن یکدیگر همه احساس مسئولیت می‌کردند به طوری که با زدن بر روی پیت یا با زدن در منزل و یا کوبیدن مشت بر دیوار همسایه تلاش می‌کردند که همسایه‌شان برای خوردن سحری خواب نماند و بی‌سحری روزه نگیرد، اما حدود ده دقیقه مانده به اذان صبح مؤذن دعای سحر را می‌خواند و سپس اذان می‌گفت.
وی گفت: در گذشته هم نماز جماعت برپا بود و آنها که برای اقامه نماز جماعت به مسجد می‌آمدند تا نزدیک طلوع خورشید در مسجد می‌ماندند و از روحانی مسائل شرعی خود را سئوال می‌کردند.
کریمی افزود: این روزها به برکت وجود برق و بلندگو آنقدر سر و صدا هست که اگر کسی بخواهد روزه بگیرد خواب نمی‌ماند.
آش قل هوالله در پایان رمضان
وی با بیان این‌که در حال حاضر در اغلب مساجد نماز جماعت برپا و جلسات قرآنی دایر است، گفت: در اغلب جلسات قرآن خوانی از گذشته مرسوم بوده که یک جزء قرآن هر روز تلاوت شود که دوره قرآن زنان اغلب صبح و عصر و آقایان شب برگزار می‌شده است.
وی تاکید کرد: در روز آخر ماه رمضان که جز سی‌ام قرآن قرائت میشد هر کس مطابق معمول هر روز بر جای خود می‌نشیند و با آوردن انواع آجیل و یک سکه و غیره این جز تلاوت می‌شود تا این که به سوره اخلاص می‌رسد کسی که این سوره را تلاوت می‌کند باید پس از چند روز از تمام شدن ماه رمضان به سایر قرآن خوانان آش بدهد که این آش به آش قل هو الله معروف است.
وی افزود: پس از دور کردن کامل قرآن تمام آجیل و تنقلات بین قرآن خوانان به این بهانه که متبرک است و با عنوان مشکل گشای سر قرآن توزیع می‌شود.
شبیه‌خوانی در ایام شبهای قدر
وی تصریح کرد: در ایام ماه رمضان به ویژه در روزهای 19، 21 و 23 این ماه مراسم تعزیه خوانی به نام شبیه‌خوانی دایر است، مردم این شب‌ها را تا سحر احیا می‌دارند و به قرائت قرآن و نماز و دعای جوشن کبیر می‌پردازند و اغلب مقید به افطاری دادن در این شب‌ها هستند.
زیارت برادر امام رضا با پای پیاده در سحر 21 رمضان
وی افزود: در بین مردم این دیار در گذشته‌ها مرسوم بود که پس از صرف سحری روز بیست و یکم ماه رمضان روزه‌داران پای پیاده به زیارت امامزاده سید مرتضی، برادر امام رضا(ع) که در کاشمر مدفون است می‌رفتند.
جشن در شب بیست و هفتم رمضان
کریمی گفت: شب بیست و هفتم ماه رمضان در بین کاشمری‌ها به شب قتل ابن ملجم معروف است بنابراین مردم این دیار این شب را عید می‌دانند و با حنا بستن به سر و دست خود و شیرینی توزیع کردن از بین رفتن قاتل مولایشان را جشن می‌گیرند.
وی ادامه داد: از جمله رسم‌های مردم این دیار پختن آش توسط زنان و توزیع بین خویشان و اقوام و همسایه‌ها در ساعاتی قبل از افطار است.
این پژوهشگر افزود: عصر روز آخر ماه رمضان والدین اعم از پدر یا مادر به ازای هر یک نفر از اعضای خانواده خود یک من گندم و یا معادل آن پولش را کنار می‌گذارند و هنگام افطار دست به دست بین اعضا فطریه می‌چرخد و با رسیدن به دست پدر او فطریه را به فردی مستحق می‌دهد.
وی گفت: روز عید فطر هم بهانه خوبی برای مردم این دیار است تا صله رحم به جا آورند و از پدر و مادر و بزرگترهای فامیل سر بزنند.
گزارش: غلامحسین دباغ
نظر شما