به گزارش خبرنگار مهر، سیفالله داد متولد 1334 خرمشهر، فارغالتحصیل جامعهشناسی از دانشگاه شیراز بود. وی فعالیت هنری را سال 1357 بهعنوان سرپرست تولید رادیو و تلویزیون مرکز شیراز آغاز کرد.
سیفالله داد در دهه 60 عضو شورای بررسی فیلمنامه و بازبینی فیلمنامه گروه فیلم و سریال شبکه یک بود. بخش مهمی از فعالیتهای مدیریتی این کارگردان در بنیاد سینمایی فارابی رقم خورد، داد در مقاطع مختلف عضو شورای فرهنگی بنیاد سینمایی فارابی، مسئول واحد تهیه طرح بنیاد سینمایی فارابی را برعهده داشت. مدیریت دفتر سینمایی "سینا فیلم"، ریاست هیات مدیره خانه سینما و معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بخش دیگری از فعالیتهای این سینماگر بود.
سیفالله داد با ساخت فیلم "زیر باران" کارگردانی را تجربه کرد. "کانی مانگا" و "بازمانده" فیلمهای بعدی این کارگردان بودند. که هریک موفقیتهایی را برای او رقم زدند. "کانی مانگا" فیلمی پرفروش و "بازمانده" اثری ستایش شده درباره فلسطین بود. پس از "بازمانده" داد یکی از اپیزودهای فیلم سینمایی "فرش" را کارگردانی کرد و قصد داشت اپیزود "تهران از ماورا" از فیلم سینمایی "تهران در جستجوی زیبایی" را هم مقابل دوربین ببرد که در سکانس مرگ وی نیمه کاره ماند.
او مشاور عزیزالله حمیدنژاد در فیلم "هور در آتش"، تهیهکننده فیلمهای سینمایی "همسر" و "بازمانده"، مجری طرح فیلم سینمایی "از کرخه تا راین" بود و فیلمهای سینمایی "بازمانده"، "عملیات کرکوک"، "هور در آتش"، "ابلیس"، "در مسلخ عشق"، "بچههای طلاق" و "فرزند صبح" را تدوین کرد و فیلمنامه فیلمهای "بازمانده"، "کانی مانگا"، "گره" و "زیر باران" را نوشت.
سیفالله داد از نسل سینماگرانی بود که پس از پیروزی انقلاب فعالیت هنری را شروع کردند. این دانشآموحته رشته جامعهشناسی نویسندگی، کارگردانی و تدوین را تجربه کرد، اما مهمترین بخش کارنامه سینمایی او به دوران مدیریت در خانه سینما و معاونت سینمایی بازمیگردد.
وی همچنین در مقاطع مختلف داد بهعنوان مدیر سینمایی فعالیت کرد. این فعالیتهای مدیریتی میان فیلمهای داد فاصله میانداخت و او هرگز یک فیلمساز پرکار نبود، هر چند تعلق خاطرش به سینما باعث میشد در فرصتهایی که به دست میآمد فیلمی را مقابل دوربین ببرد. در سالهای پایانی عمر و پس از فراغت از مسئولیتهای مدیریتی داد چند بار تصمیم گرفت فیلم تازهای را کارگردانی کند، اما بیماری مانع میشد.
او پس از فیلم ستایش شده "بازمانده" که به اعتقاد بسیاری بهترین فیلمی است که در سینمای ایران با موضوع فلسطین ساخته شده است، با وسواس و حساسیت بسیار برای ساخت فیلم بعدی اقدام کرد. شاید به همین دلیل "بازمانده" به آخرین فیلم کارنامه این کارگردان تبدیل شد. داد در این فاصله یکی از اپیزودهای فیلم "فرش" را کارگردانی کرد که تجربهای تازه در کارنامه فیلمسازی او بود.
تلاش او برای ساخت اپیزود "تهران از ماورا" هم به نتیجه نرسید و شدت گرفتن بیماری مانع از آن شد که کارگردان "بازمانده" یکی از اپیزودهای این سهگانه را کلید بزند. در این سالها یکی از دغدغههای داد ساختن فیلمی درباره حضرت محمد (ص) بود، او تحقیقات اولیه این فیلم را هم انجام داده بود، اما با درگذشت فیلمساز ساخت این فیلم به سرانجام نرسید.
تدوین فیلم سینمایی "فرزند صبح" بهروز افخمی دوست و همکار قدیمی سیفالله داد یکی از مهمترین فعالیتهای سینمایی او در این سالها بود. او به دلیل علاقه به شخصیت حضرت امام خمینی(ره) پیشنهاد تدوین "فرزند صبح" را به افخمی داد که پذیرفته شد و او غیبت در عرصه فیلمسازی را با تدوین یکی از مهمترین و خبرسازترین پروژههای سینمای ایران در سالهای اخیر جبران کرد. تدوین این فیلم میتوانست آخرین یادگار این سینماگر فقید در سینمای ایران باشد که بواسطه اختلافات بوجود آمده میان تهیهکننده و کارگردان فیلم هیچ گاه به ثمر نرسید.
بخش مهم کارنامه سیفالله داد به دوران مدیریت او در سینما برمیگردد. دهه 70 پربارترین دوره فعالیتی داد در سینمای ایران است. او در سال 75 جشن خانه سینما را پایهگذاری کرد که جشنی صنفی است و گرایشی متفاوت با جشنواره فیلم فجر داد. حضور در معاونت سینمایی در زمان وزارت سید عطاالله مهاجرانی دورانی طلایی برای سینمای ایران محسوب میشود.
سیفالله داد با توجه به تغییر شرایط و بازشدن فضای سیاسی فرهنگی حاصل از روی کار آمدن دوران اصلاحات توانست گامهایی جدی برای تسهیل تولید و کمرنگ شدن ممیزی در سینمای ایران بردارد. سیفالله داد در دوران معاونتش در وزارت ارشاد قانون تصویب فیلمنامه را برداشت و سعی کرد ممیزی روی فیلمنامه را به حداقل برساند. در دوران مدیریت او سینمای اجتماعی انتقادی پس از وقفه و رکودی چند ساله دوباره احیا شد و جان گرفت.
برداشتن شرط اکران فیلمها پس از نمایش در جشنواره فیلم فجر یکی از دیگر از اقدامهای مهم داد بود. نتیجه سیاستگذاریها و تعامل نظر و ارتباط سیفالله داد با سینماگران از طیفهای مختلف، او را به چهرهای محبوب و مدیری شاخص تبدیل کرد. مدیری که به دلیل فعالیت در بطن سینمای ایران مسائل و دغدغههای جامعه سینمایی را به خوبی میشناخت.
سیروس الوند در مراسم تقدیر از چهار سینماگر پیشکسوت که شهریور پارسال برگزار شد درباره داد گفت: سخت است انسان مدیر هنری و محبوب اهالی سینما هم باشد. سخت است انسان از ایمان و اسلام صحبت کند و دافعه نداشته و جاذبه داشته باشد. سخت است انسان فیلم جنگی در زمانی که این نوع فیلم طرفدار ندارد بسازد و مورد استقبال قرار گیرد. من آزادی را در دوره مدیریت داد در سینما تجربه کردم و در آن مقطع احساس کردم آزادم و در راه فیلمسازی تشویق میشوم.
سیدمحمد بهشتی در این مراسم با اشاره به اینکه در روزمرگیهای سینما بسیاری میآیند و میروند گفت: این جریان شبیه نهری است که جریان دارد و ساعتها میتوان به آب آن نگاه کرد. اما وقتی سن بالا میرود به نهر نگاه نمیشود. امواج روی نهر ما را متوقف نمیکند و اگر بیشتر نگاه کنیم شاهد رشد سروهای قدکشیده کنار نهر میشویم. برای من سیفالله داد یکی از رفیعترین این سروهاست.
بسیاری از فیلمسازان در این سالها امیدوار بودند که داد با به دست آوردن سلامتیاش به سینما بازگردد، اما تقدیر این گونه رقم خورد که سینمای ایران برای همیشه از حضور او محروم بماند. کارنامه مدیریت سیفالله داد در معاونت سینمایی یکی از پربارترین دوران را برای سینمای ایران رقم زد، دورانی که به ماندگاری او در تاریخ سینمای ایران انجامید.
در دهه 70 و زمانی که داد در سمت معاونت سینمایی قرار گرفت تلاش کرد ممیزی را در سینمای ایران کمرنگ کند، این حرکت او پیامدهای مثبت و منفی داشت، بسیاری از فیلمهای اجتماعی زمان مدیریت او و تحت تاثیر سیاستگذاریهایش ساخته شدند اما در کنار این جریان فیلمهای تینایجری و عامه پسند هم به شکل عجیبی رشد کرد و باعث شد بسیاری از سینماگران از این ماجرا انتقاد کنند.
اما آثار مثبت عملکرد داد در معاونت سینمایی بسیار بیشتر از پیامدهای منفی آن بود، برداشتن شرط تصویب فیلمنامه فضای سینمای ایران را باز کرد و فرصتی فراهم آورد تا فیلمسازان به سراغ موضوعهای تازه بروند. برداشتن شرط اکران فیلمها پس از نمایش در جشنواره فیلم فجر و اجازه تاسیس موسسات خصوصی درعرصه نمایش خانگی نیز از دیگر از اقدامهای مهم داد بود.
نتیجه سیاستگذاریها و تعامل نظر و ارتباط سیفالله داد با سینماگران از طیفهای مختلف، او را به چهرهای محبوب و مدیری شاخص تبدیل کرد. مدیری که به دلیل فعالیت در بطن سینمای ایران مسائل و دغدغههای جامعه سینمایی را به خوبی میشناخت. هیچ مدیری پس از او نتوانست چنین موقعیتی را میان سینماگران به دست بیاورد.
نظر شما