به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" دكتر موبديار مهران غيبي،عضو هيات علمي مركز تحقيقات كشاورزي كرمان، به بررسي "مباني فلسفي اخلاق زيستي در ايران باستان" در كنگره بين المللي اخلاق زيستي پرداخت.
دكتر غيبي با تصريح اين مطلب كه محيط زيست اثر بسيار گسترده اي بر چند و چون زندگي انسان دارد به گونه‌اي كه بهبود زندگي انسان در گرو بهسازي آن است گفت : مردم، به تنهايي توان بهينه سازي محيط زيست را ندارند ولي به آساني مي‌توانند آن را خراب كنند. بنابراين بايستي نهادي وابسته به رهبري جامعه، به ترتيب از خانواده تا جهان، حقوق محيط زيست را پاسداشته و مديريت بهينه سازي آن را به دست گيرد. اين نهاد بايستي چگونگي بهره وري از محيط زيست و بهينه نگه داشتن آن را به اعضا جامعه بياموزاند، آن چنان كه هر كس با باور دروني خود را مسئول بداند. اين نهاد بايستي بر پايه جهان‌شناسي، ارزش‌ها و رفتار‌هاي نيك را در مردم نهادينه سازد. بايد به مردم آموخت كه سود راستين آنها در سود ديگران نهفته است و براي بهروري بهينه از سرمايه خدا داده، بايستي شرايطي را رعايت كرد.
وي جهان‌بيني ايراني را ريشه در فرهنگ هزاران ساله دانست و اظهار داشت : اين جهان بيني كه منابع شناخت آن در فرهنگ نامه اوستا گردآوري شده است را مي‌توان در چهار گروه دسته‌بندي كرد: يشت‌هاي كهن، ستوت يسن، ونديداد و نوشته‌هاي بجا مانده از دوران ساساني. دينكرد نيز كه از نه دفتر ساخته شده بود، بن‌مايه‌هاي انديشه‌وري، رفتار و اخلاق را بر پايه‌‌ي فقه ديني زمان نشان مي‌دهد. التقاط همه اين باورها با باورهاي انيراني در بندهشن ديده مي‌شود.
دكتر غيبي تاكيد بررسي خود را بر منابع ياد شده كه جايگاه اخلاق زيستي در جهان‌بيني ايراني را نشان مي دهد دانست و اظهار داشت : بنا بر يشت‌ها خداي نيك، جهان را در شش چهره به ترتيب آسمان، زمين، آب، گياه، جانوران و در آخر سال انسان را آفريد. انسان در پنج روز پايان سال از فروردين از هدايت الهي برخوردار شد. محيط زيست براي ايرانيان آن چنان ارزشمند بود كه ايزدي براي هر يك از عناصر محيط زيست خود همچون آتش، آب، زمين، باد، گياه و جانوران نيك داشتند. يشت‌هايي نيز براي ايزد بانواني چون دانش، دين، راستي و ثروت سروده شده كه گوياي ارزش والاي اين ويژگي‌ها نزد ايرانيان است. راستكاران از ايزدان براي چنين ثروت‌هايي خواستار پيروزي هستند كه برآورده مي گردد ولي نذر‌هاي گرانبار كساني كه خواهان پيروزي براي نابود كردن يا دزديدن اين ثروت‌ها هستند، پذيرفته نمي‌شود.
وي با تاكيد بر اين مطلب كه دلكش ترين يشت‌ها در ستايش ايزد بانو آناهيتا و ايزد مهر است گفت : آناهيتا نماد آب ها به ويژه رودهاي جاري است. زندگي بخش و زداينده بدي‌ها، رودي پاك و بي آلايش كه از آسمان به سوي زمين جاري است. پرستش گاه‌هاي آناهيتا در كنار منابع طبيعي آب ساخته مي‌شد تا بتوانند آب را تقديس كنند. ايزد مهركه گرما و نور خورشيد است، هر روز جهان را مي‌پايد تا كسي به جهان زنده آسيبي نرساند. او كه دارنده دشت‌هاي فراخ و نگهبان راستي بود، به صورت مردي جنگاور داراي هزار چشم و گوش مجسم مي‌شود. او ضعيف‌ترين ناله‌ها را مي‌شنود و به ياري ستم ديدگان مي‌شتابد. مهرپرستي آن چنان قدرتمند بود كه به يونان و رم هم گسترش يافت و امروزه يادگارهاي فراواني از آن در فرهنگ اروپايي ديده مي‌شود.
عضو هيات علمي مركز تحقيقات كشاورزي كرمان كتاب ستوت يسن يا ستوت نسك را يكي از 21 كتاب اوستاي ساساني برشمرد و گفت : گات ها و سرودهايي كه زبان و سبك نگارشي همانند گات ها دارند و در زماني نزديك به پيامبرزرتشت سروده شده اند، در اين كتاب گردآوري شده بود. امروزه اين سرودها در ميانه كتاب يسنا جاي دارند. يسنا 72 سرود دارد كه از هات 28 تا هات 53 گاتها و از هات 35 تا 42 هفت هات را در بر گرفته‌اند.
وي در ادامه سخنانش كتاب آسماني اَشو زرتشت يعني گات ها را كه به محيط زيست با مفهومي بسيار گسترده تر در دو بعد مادي و غير مادي مي‌پردازد مهم دانست و گفت : براي اين كار بايستي تك تك مردمان، دين مداران، دانشمندان، انديشمندان و رهبران بكوشند. جهان كه همه ابعاد محيط زيست را در بر دارد، به وسيله اهورامزدا استوار بر هنجاري به نام ارديبهشت آفريده شده است. كسي كه نخستين بار چنين انديشيد كه بايد روزگار جهان با آسايش و آرامش همراه باشد، با نيك ترين انديشه و افزاينده ترين خرد جهان شادي بخش را آفريد و سرسبز گردانيد. دانشمندان و انديشمندان به فراخور حال و تخصص مي‌كوشند گوشه‌اي از اين هنجار را بياموزند. تمدن و فن‌آوري دستاورد هماهنگ شدن با اين هنجار است. هر گونه ناهنجاري سبب ويراني و هر بهنجاري سبب پيشرفت و آباداني مي‌شود. انسان آزاده اي است كه پيشرفت يا عقب ماندگي‌اش در اختيار خود اوست. ارزشي كه در گات ها براي جهان زنده ديده مي‌شود آن چنان در انديشه پيروانش نهادينه شد كه به نيايش هاي مردم راه پيدا كرد. بنابر هفت‌هات آرزوي آرامش و آبادي براي جهان زنده و گرامي داشتن خداوند با بهترين نمازها براي آفرينش جهان زنده، آب، گياه، زمين و هرچه نيكوست همچنين آب‌هاي جاري در رود و جوي، آب‌هاي بسته، دريا و آبشار حتي روان جانوران خانگي نمونه‌اي از اين نيايش‌ها هستند.
دكتر غيبي درباره ونديداد گفت : ونديداد فرهنگنامه باور مغان ماد است كه با افزودن و كاستن مطالبي، به آن رنگ زرتشتي داده شده است. در سرتاسر ونديداد جهان آوردگاه دو خداي نيك و بد است. اهريمن و ديوان همواره مي‌كوشند تا آفريدگان مزدا به ويژه آتش، آب، زمين، گياه، جانداران و مردم را بيازارانند و بميرانند. راستكاران با پاك نگه داشتن، خانه ساختن، آباد كردن و كارهايي از اين دست با خداي بد مي‌جنگند ولي بد كاران با آلودن، ويران كردن و بريدن گياهان به اهريمن ياري مي‌رسانند.
وي در پايان اعلام كرد: بنابر آموزش‌هاي گاتها كه بنياد باورها، ارزش‌ها و راهكارهاي زندگي در ايران باستان است، اگر بخواهيم به آسايش و آرامش در دو جهان برسيم بايستي رو به سوي خداوند نماز گزارده، كردار خود را با دانش كامل و خرد خود را با منش نيك هماهنگ كرده، براي خرسندي جهانيان و آبادي جهان كوشيد. اين كوشش همان آيين خداي دانا و بنياد همه ارزش‌ها و اخلاق نيك به ويژه در زمينه‌هاي زيستي است.
نظر شما