علامه طهرانی در کتاب خود با عنوان "انوار الملکوت" پس از بیان حدیث شریف: «أیُّها النّاسُ إنَّهُ قَد أقبَلَ إلَیکُم شَهرُ اللهِ» مروی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله، در مجلس دوم کتاب در ادامه تبیین آیه 183 سوره بقره بیان می کند: منزلگاه حقیقى انسان منزل تقوى است؛ یعنى حالتى که در آن انسان به جمیع شؤون انسانیّت رفتار نماید. و چون این ملکه حاصل گردد تراوشات از او همه خیرات و مبرّات عدالت و رحمت باشد، و اگر این ملکه پیدا نشود انسان در منزل حقیقى خود جاى نگرفته و تراوشات او یا همه شرّ و ظلم بوده و یا توأم با شرّ و ظلم خواهد بود؛ براى آنکه افعال صادره از بهائم (من حیث إنّها بهائم) از شهوت و غضب آثار انسان (من حیث إنّه انسان) نیست. بنابراین هر فردى که خود را اسیر آرزوها و آمال بنماید دیده حق بین خود را کور کرده و از منزل حقیقى خود در مرتع بهایم جاى گرفته است.
سپس می افزاید: و کریمه شریفه: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُون، منزلگاه واقعى انسان را نشان مىدهد و مىگوید: اى مؤمنین! قبل از آنکه شما را مرگ دریابد سعى کنید که در منزل حقیقى خود که تقوى است وارد شوید و بهترین مقام از مقامات آن را حائز گردید، در این صورت حظّى وافر از حیات خواهید برد؛ و الّا موتْ شما را نارس و به منزل نرسیده درخواهد یافت و انسانى با درجه و رتبه حیوان و بهیمه از دنیا مىروید.
نتایج پیدا شدن ملکه تقوی
علامه طهرانی با تاکید بر این نکته که روزه یکى از ستون هاى عظیمى است که کاخ تقوى بر آن نهاده شده است، علّت ایجاب آن را وصول بدین منزلگه و برقرارى سقف این کاخ دانسته و نتایج پیدا شدن ملکه تقوی را با استشهاد به آیات چنین بیان می دارد: و چون ملکه تقوى که همان مصونیّت الهى است پیدا شود: اوّلا: خداوند خود معلّم انسان مىگردد و مجهولات خود به خود براى او حلّ مىشود: وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَىْءٍ عَلیمٌ [سوره بقره ذیل آیه 282]
و ثانیاً: فرقان که همان قوّه مفرّقه و ممیّزه بین حق و باطل است به او عنایت مىشود: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقاناً وَ یُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظیم [سوره انفال آیه 29] فرقان همان نور الهى است که دل مؤمن را روشن مىکند و لجّههاى ظلمت را دور مىزند، و در این صورت در هر امرى از امور وظیفه خود را تشخیص مىدهد؛ دوست را از دشمن، زهر را از تریاق، دوا را از درد، خاطرات شیطانى را از الهامات ربّانى جدا مىکند: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیم [سوره حدید آیه 28] با آن نور الهى که در اثر تقوى پیدا شده مشى مىکند و جمیع طرق نافعه را مىپیماید و به مقصد مىرسد. فرقان همان قوّه ای است که خداوند با تورات براى هدایت مردم به حضرت موسى عنایت کرد: وَ إِذْ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ وَ الْفُرْقانَ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُون [سوره بقره آیه 53] چون مؤمن خود را در حصن تقوى درآورد از همان فرقان الهیّه بدو عنایت خواهد شد.
ثالثاً: روى همین زمینه از وساوس شیطانى برکنار مىگردند و از دستبرد او در امان؛ چون با آن رادارِ خدادادى فوراً راه ورود شیطان را درمىیابند و بطور کلى خود شیطان را مىشناسند: إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُون [سوره أعراف آیه 201] در این صورت با همین بصیرت الهى متذکّر مىگردند و نمىگذارند خاطرات شیطانى در آنها راه یابد؛ و معلوم است که چنین فردى از گناهان بیرون مىرود و سیّئات او محو مىگردد: وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یُکَفِّرْ عَنْهُ سَیِّئاتِهِ وَ یُعْظِمْ لَهُ أَجْرا [سوره طلاق آیه 5] و این فائده چهارم است که بر تقوى مترتّب مىشود.
ایشان ریزش برکات آسمان و زمین بر شخص متقی را که کلید آنها تقوى است، پنجمین نتیجه تقوی برمی شمرد و ادامه میدهد: در این حال هیچ وقت به فقر و قحط و غلا و مرض و گرفتاری هاى روحى و خفقان قلبى و ناراحتىهاى اعصاب مواجه نمىگردد: و ملاحظه مىشود که چگونه خداوند نفس شریف متّقى را مؤثر در برکات ارضیه و سماویّه دانسته، و به نحو علیّت و معلولیّت طهارت باطن او را سبب فراوانى نعمت و رفع نقمت قرار مىدهد.
گره نخوردن کار متّقى و به بن بست نرسیدن راه او، آسان شدن مشکلات بر متّقی و رسیدن روزى هاى غیر مترقّبه به او از غیر گمان و اندیشه، ششمین نتیجه تقوی است که علامه طهرانی در ذیل آیات ابتدایی سوره طلاق به آن اشاره کرده و آورده است: شخص با تقوى که خود را به خداى خود مىدهد خدا براى او کافى خواهد بود و تمام مشکلات و حلّ ناشدنی ها را براى او آسان مىکند و نمىگذارد حتى کید و مکر دشمنان به او ضررى برساند. وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئ [سوره آل عمران قسمتى از آیه 120].
هفتمین اثر تقوی از دیدگاه مؤلف انوار الملکوت در بهشت که منزل حقیقى و درجه واقعى انسان است منزل گزیدن می باشد؛ چراکه بهشت جاى سرکشان و تجاوزکاران نیست، بهشت جاى متجاوزان و متجاسران نیست؛ آنکه به حقوق غیر تعدّى کند از جمله بهایم است نه از زمره انسان: تِلْکَ الدَّارُ الْآخِرَة نَجْعَلُها لِلَّذینَ لا یُریدُونَ عُلُوًّا فِى الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَة لِلْمُتَّقین [سوره قصص آیه 83] و همچنین مىفرماید: تِلْکَ الْجَنَّة الَّتى نُورِثُ مِنْ عِبادِنا مَنْ کانَ تَقِیًّا [سوره مریم آیه 63].
ایشان در ادامه می افزاید: بسیار عجیب است که در قرآن مجید دویست و پنجاه و یک آیه فقط درباره تقوى و دعوت به آن و صفات متّقین بیان شده است؛ غیر از آیات بسیارى که درباره افراد و مصادیق تقوى از نماز و روزه و سایر اعمال حسنه بیان گردیده است. بنابراین ملاحظه مىگردد که فائده روزه که همین حصول ملکه تقوى است بسیار عالى و ارزنده است، و نه تنها در ماه مبارک رمضان بلکه در سایر ایّام اگر انسان براى وصول به این هدف روزهدار باشد بسیار بجا و به موقع خواهد بود؛ بدون جهت نیست که خداوند ملائکه رحمت خود را براى حفظ و بشارت روزهدار مىفرستد که او را مسح کنند و وعده مغفرت دهند.
نظر شما