به گزارش خبرنگار مهر، به همت گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده مطالعات راهبردی فرهنگ پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، نشست «سبک زندگی و دینداری»، امروز 10 مردادماه با سخنرانی افسانه ادریسی و حجت الاسلام والمسلمین محمدسعید مهدوی کنی در این پژوهشگاه برگزار شد.
مهدوی کنی در ادامه این نشست، طی سخنانی با بیان اینکه سبک زندگی معنایی خاص را در دو، سه دهه اخیر پیدا کرده است، گفت: آنچه که امروزه معمولا از سبک زندگی به ذهن می رسد، یک مد و تفنن و جنبه تجملی زندگی است. سبک زندگی در کاربرد وسیع‌تر خود با جامعه مصرفی ارتباط پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه تولید انبوه به سبک زندگی دامن زده است، اظهار داشت: در نگرش جامعه‌شناسی انتقادی، سبک زندگی تلاشی برای توضیح وضعیت سرمایه‌داری مدرن بود و از همین روی تکیه آن به سمت مصرف رفت. بنابراین در جامعه مدرن سبک زندگی به عنوان یکی از مقولاتی که می‌تواند به مصرف بیشتر دامن بزند، مورد توجه قرار گرفته است و هرچه مصرف بالاتر رفت موقعیت طرح بیشتری پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه وقتی جامعه مدرن دچار بحران شد به مصرف توجه کرد تا بتواند بخشی از بحران های موجود را برطرف کند، افزود: می‌توان گفت سبک زندگی به معنای مجموعه رفتارهای است که الگو و نظام دارد و تداعی کننده مجموعه اجزایی است که باهم بر محور ذوق و سلیقه در ارتباط هستند.
این محقق و استاد دانشگاه با بیان اینکه به طور خلاصه می توان گفت سبک زندگی مجموعه ای از رفتارهایی است که دارای الگو و نظام است، بیان کرد: از طرف دیگر یک محوریت برای سبک زندگی وجود دارد و محوریت آن هم نوعی مرجح دانستن حول محور ذوق و سلیقه است. آن چیزی که می توان وجه ممیزه سبک زندگی دانست این است که در آن نوعی زهد و سلیقه لحاظ شود.
وی در ادامه سخنانش به چگونگی رابطه ذوق و سلیقه با سبک زندگی و پیشینه این بحث اشاره کرد و گفت: اگر سلیقه متکی بر اندیشه باشد، به آن انتخاب و آزادی گفته می‌شود. سبک زندگی در انتها به نوعی انتخاب و ترجیح و تمایل منتهی می‌شود؛ امروز فرصت‌های بیشتری برای انتخابگری نسبت به قبل فراهم است و قدرت انتخاب به وسیله تبلیغ و اطلاع‌رسانی به صورت فعالیت یافته در اختیار فرد قرار می‌گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه سخنانش با طرح این سؤال که آیا سبک زندگی رابطه ای با دین دارد؟، تصریح کرد: در نگرش اسلامی بخشی از تمایلات فردی که شکل اجتماعی به خود می‌گیرد ناشی از داده‌های خدادادی است و البته محیط اجتماعی نیز بر او بسیار مؤثر است. جوهر فرهنگ، دین است و بخشی از آنچه که انسان از محیط خود دریافت می‌کند، مبتنی بر آموخته‌های او از آموزه‌های دینی است.
وی با اشاره به این که با پذیرفتن نگرش و آموزه‌های اسلامی فرد به سوی سبک‌های دینی زندگی متمایل می‌شود، ادامه داد: یکی از ویژگی‌های اصلی نظام انسان شناختی اسلام قدرت انتخاب گری و ترجیح آدمی است، اسلام نه تنها با انتخاب آدمی مخالف نیست، بلکه اساساً ماهیت انسان را بر قدرت انتخاب می گذارد و او را تکویناً مختار می داند.
این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: اسلام میل و سلیقه را می‌پذیرد و موافق زیبایی و انتخاب امور زیباست و مبانی زیبایی‌شناسی متعددی در اسلام وجود دارد. جدای از حوزه معرفت‌شناختی، در حوزه دستوالعمل ها و بایدهای دینی، اسلام در خصوص بسیاری از ابعاد زندگی دستورات عامی دارد و میدان حرکت انسان و به قول شهید صدر منطقة الفراغ او بسیار وسیع است.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به این که دایره احکام مباح در اسلام بسیار وسیع است، گفت: برای نمونه قرآن مجموعه متنوع معاملات اقتصادی را می‌پذیرد، به شرطی که ربا در آن نباشد. شریعت اسلام انتخاب‌های متعددی را در دایره زمان و مکان و بسته به شرایط در نظر گرفته است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به وجه تاریخی این موضوع و تطبیق مصادیق اشاره و اظهار کرد: روش زندگی اهل بیت(ع) به لحاظ مبنا مشترک، اما بسته به زمان و مکان و شرایط متفاوت است و برای نمونه مطابق روایات و منابع پوشش امیرالمؤمنین(ع) با امام صادق(ع) یکسان نبوده است، اما اصل مبنای رفتار اهل بیت(ع) یکی است و رفتارهای متفاوت به خاطر این است که بسته به مکان و زمان و شرایط انتخاب ها با هم فرق دارد.
مهدوی کنی تصریح کرد: اسلام فرصت‌های انتخاب سبک‌های متعدد زندگی را تضمین کرده و ملاک این انتخاب ها آن است که با عقل و وحی معارض نباشند و محدوده آن دو را تحت تأثیر قرار ندهند. به تعبیر دیگر در سبک زندگی اسلامی ذوق و سلیقه فرد باید در چارچوب‌هایی که دین تعیین کرده، عمل کند. اگر امروزه بخواهیم از سبک زندگی دینی، صحبت کنیم بهتر است از سبک های زندگی دینی صحبت کنیم.
وی با اشاره به این که نباید تحت عنوان سبک زندگی دینی و اسلامی، سبک زندگی را به سمت نوعی نگرش ایدئولوژیک پیش ببریم، اظهار داشت: پیامبر(ص) سنت‌های جاری زمان خود را محدود یا نفی نکرد، بلکه آنها را جهت داد تا به تدریج ذوق و سلیقه مردم اسلامی شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: روش پیامبر(ص) آن بود که با در نظر گرفتن اقتضائات زمانی و مکانی و نیز دایره ذوق و سلیقه انسانی، تنوع سبک زندگی را با توجه به تفاوت انسان ها می‌پذیرد و این امر در رفتار اهل بیت(ع) نیز مشهود است. اگر در درون چارچوب های دینی، ذوق و سلیقه عمل کند اسلام با آن مخالفت نمی کند.
وی در پایان سخنانش با تأکید بر اینکه نباید به صورت ایدئولوژی به سبک زندگی نگاه کنیم، گفت: سبک زندگی اسلامی اگرچه دارای دستوراتی برای دارد، اما موجب پیشرفت و رشد خلق و خو می شود. هرچه ایرانی باشد، لزوما شرعی نیست. جامعه موجود ما جمع میان فرهنگ غربی و فرهنگ سنتی و فرهنگ دینی است و ما به آن نقد داریم. در شرایط انتقال باید لایه های مختلف جامعه توجه داشت.
نظر شما