به گزارش خبرنگار مهر نام معرف هر فرد است، هر انسان از بدو تولد تا زمان مرگ با نامی خوانده می شود که در تمامی مجامع و اماکن و گروه ها او را با آن نام می شناسند و تجلی گر بخشی از شخصیت و هویت فرد است.
مردم شناسان بر این باورند که بخشی از هویت هر انسانی در نام او تجلی پیدا می کند و برخورداری از نام مناسب در افزایش اعتماد به نفس افراد موثر است به طوریکه افرادی که نام خوب و نیکو و منتسب به شخصیت های بزرگ علمی و دینی دارند احساس افتخار و غرور می کنند و بر عکس کسانی که نام نامناسب دارند همیشه از آن رنج می برند. قرار دادهای امروزی، انسان را لایق نام نیکو و ثبت تولد با نام می داند.
ثبت نام مورد تاکید سازمان ملل
نام و نامگذاری به سازمان ملل و قرادادهای بین المللی نیز کشیده شده است و در میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی به تصویب رسیده است.
طبق ماده 24 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی که در حمایت از کودکان به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسیده است.
بر این اساس، هر کودکی بدون هیچگونه تبعیض از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، اصل و منشاء ملی یا اجتماعی، مکنت یا نسب حق دارد از تدابیر حمایتی که به اقتضای وضع صغیر بودنش از طرف خانواده او و جامعه و حکومت کشور او باید به عمل آید برخوردار شود.
هر کودکی باید پس از ولادت به ثبت برسد و دارای نام باشد و حق تحصیل دارد.
ضرورت نامگذاری مناسب از منظر دین اسلام
نامگذاری در نظام تربیتی اسلام، اهمیت زیادی دارد تا آنجا که سفارش می‌کند، بهتر است پیش از ولادت فرزند، نام نیکویی برایش انتخاب شود.
یک کارشناس مذهبی در این خصوص می گوید: انتخاب نام نیکو از قدم‌های اولیه برای تربیت دینی محسوب می‌شود و می‌تواند راه گشا در این امر باشد و تا آخرعمرهمراه فرزند انسان است.
اسماعیل احمدی تاکید کرد: دین اسلام به این مهم سفارش و آن را جزء حقوق فرزند بر پدر شمرده شده است.وی افزود:امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: "تَجِبُ لِلْوَلَدِ عَلَی وَالِدِهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ اخْتِیَارُهُ لِوَالِدَتِهِ وَ تَحْسِینُ اسْمِهِ وَ الْمُبَالَغَةُ فِی تَأْدِیبِه: فرزند سه حق بر گردن پدرش دارد: مادر خوبی برایش انتخاب کند، نام نیکو بر او بگذارد و در تربیت او بکوشد."
وی افزود: نام نیکو از یک سو فضای روان شناختی مناسبی را در کودک ایجاد می‌کند که تأثیر بسیاری در تحقق الگوی ایمنی بخش دارد و از سوی دیگر نام فرزند، ابزار و واسطه‌ی کلامی است.
سجاد پناهی کارشناس ارشد مدرسی در این خصوص می گوید: نام نیکو و زیبا ضمن آنکه بر احترام و تکریم کودک می‌افزاید، نشان‌دهنده نوع تفکر و علایق فکری و روحی خانواده‌هاست.
وی افزود: بنابراین، در اسلام به نامگذاری به اسم‌هایی که حامل پیام و فرهنگ اصیل اسلامی باشند، تأکید شده است و بهترین آنها، نامهایی هستند که دربردارنده بندگی خداوند باشند، مانند: عبدالله، عبدالرحمن و مانند آن و بعد از آن، نام پیامبران و امامان معصوم(ع) سفارش می‌شود که بهترین آنها نام محمد است.
آداب نامگذاری در گذشته و اکنون
در گذشته نامگذاری برای فرزندان از آداب و رسوم خاصی پیروی می کرده است یکی از این آداب تبادل نظربوده است یعنی در شب ششم تولد نوزاد که جشن و شب‌نشینی برپا بود، همه اقوام به‌ویژه بزرگان و با همفکری و تبادل نظر نامی انتخاب می کردند و در حاشیه قرآن، دیوان حافظ و یا هر کتاب ارزشمند دیگرى، سال، ماه، روز و ساعت تولد نوزاد را ثبت می‌کردند.
کبری رستگاری بانوی پیر اراکی در این باره می گوید: یکی از راههای نامگذاری فرزند تفال زدن بوده است به طوریکه نام های پیشنهادی را میان برگه‌های قرآن یا حافظ می‌گذاشتند و به آنها تفال می‌زدند،در مواقعی که بر نامهای پیشنهادی اتفاق نظر نمی‌شد، نامگذاری با رأی‌گیرى به سرانجام می‌‌رسید ولی در بیشتر موارد انتخاب نام فرزند تازه‌وارد، بر عهده بزرگ فامیل (پدربزرگ، مادربزرگ، عمو، دایى، عمه، خاله) گذاشته می‌شد.
تغییر رویه نامگذاری در حال حاضر
در حال حاضر عوامل بسیاری در انتخاب نام موثرند که مورد توجه خانواده ها است و تنها به گفته بزرگان، تفال به قرآن و حافظ اکتفا نمی شود.
هماهنگی میان نام و نام خانوادگى، نام های خارجی، نام های ایرانی خاص و حتی تاثیرپذیری از فیلم ها نام کودکان امروزی را می سازد.
ندا همتی بانوی جوان اراکی که در انتظار فرزندی به سر می برد در این باره می گوید: یکی دیگر از روش های جدید انتخاب از نامهای نزدیکان یعنی در بعضی خانواده‌ها نام فرزند با گرفتن از نام مادر، پدر یا هر دو انتخاب می‌شود همچنین برخی نیز دوست دارند که فرزندانشان نامهای هم‌آوا یا هم‌معنا داشته باشند و یا ابتدای نام همه فرزندانشان، یک حرف مشخص باشد یا به یک حرف واحد ختم شود.
وی افزود: از دیگر عوامل موثر در شرایط نامگذاری مناسبت و وصیت است گاهی به مناسبت یا بنا به درخواست یا وصیت بزرگان خانواده، نامی برای نوزاد در نظر گرفته می‌شود که اکنون همه این گزینه ها در دستور کار من و همسرم هست تا کدام را انتخاب کنیم.
استقبال از نام های ائمه و بزرگان دینی
انتخاب نام در فرهنگ ایرانی بیشترین تاثیر را از فرهنگ و بزرگان دینی گرفته است به طوریکه با توجه اطلاعات نامگذاریهای در پایگاه اطلاع رسانی سازمان ثبت احوال کشور، طی دهه هشتاد پرطرفدار ترین نامهای نوزادان ایرانی را اسامی ائمه تشکیل می دهد.
مهدی چقایی مدیر کل ثبت احوال استان مرکزی می گوید: با توجه به این آمار بیش از 90 درصد 20 اسم برگزیده دختران و پسران ایرانی این دهه را نامها و القاب ائمه اطهار(ع) تشکیل می دهد.
وی افزود: در میان نامهای دخترانه طی دهه هشتاد همواره نامهای فاطمه و زهرا رتبه اول و دوم در نامگذاری دختران را داشته است.
نقش رسانه در نامگذاری
وی از عامل دیگری با نام سریال ها و فیلم های سینمایی در نامگذاری ها خبر می دهد و اضافه می کند: امروزه نامگذاری افراد تحت شرایط خاص انجام می شود که از جمله آن می توان به تاثیر پذیری والدین در نامگذاری از نام شخصیت ها و هنرپیشه های سریال ها برای فرزندانشان نام برد.
مدیرکل ثبت احوال استان مرکزی در خصوص نقش رسانه در نامگذاری افراد افزود: نام افراد و هنرپیشه هایی که بیشتر در فیلم ها نقش موثری داشته اند برای مردم جلوه گر بوده و تاثیر بسیاری در افکار عمومی جهت انتخاب اسم در زمان پخش سریال و مدت کوتاهی بعد از آن داشته است.
ستایش؛ گواه تاثیرپذیری مردم
وی با اشاره به زمان پخش سریال ستایش در سال های 89 و 90 از سیمای جمهوری اسلامی ایران، اظهار داشت: نام ستایش در سال 83 رتبه 34 را در بین دختران داشت که با پخش سریال ستایش در سال 89 رتبه سوم و در سال 90 رتبه دوم را به خود اختصاص داد، این در حالی است که در چهار ماهه اول سالجاری و با پایان یافتن مدتی از پخش این سریال ستایش رتبه نهم در بین نام های دختران را داراست.
چقایی در خصوص نام پسران گفت: نام امیرعلی در سال 82 رتبه 41 را دارابوده است که با نقش آفرینی شخصیت امیرعلی در سریالهایی چون یک مشت پرعقاب، مسافران، به کجا چنین شتابان و جراحت در سال 90 به عنوان اتخاب اول نام پسر در کشور بوده است و همچنان در چها رماهه سالجاری رتبه اول را حفظ کرده است.
وی افزود: می توان گفت زمانی که سریالی پرمخاطب پخش می شود خصوصا سریال های ماه رمضان ، آمار انتخاب شخصیت های برجسته سریال از سوی والدین افزایش یافته و پس از اتمام سریال التهاب والدین برای انتخاب نام شخصیت آن سریال نیز کاهش می یابد.
مدیر کل ثبت احوال استان مرکزی تاکید کرد: از این روست که به سیاستگذاران فرهنگ و هنر توصیه می شود که اسامی شخصیت های اصلی فیلم ها و سریال ها متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی با شد . زیرا نام در رفتار افراد جامعه موثر است و جامعه شناسان برآن تاکید دارند. البته این موضوع در سال گذشته در شورای فرهنگ عمومی استان مطرح و مورد بحث قرار گرفت که ضمن اعلام مراتب به برنامه ریزان استان به شورای فرهنگ عمومی کشور نیز اعلام شود.
تغییر نام های کوچکی که دوست نداریم
این روزها خودمحوری افراد در داشتن نامی که دوست می دارند مورد توجه ثبت احوال قرار گرفته است و با انتقال چند برگه و درخواست می توانند نامی که دوست دارند داشته باشند.
تغییر نام باید موجه باشد
نامهایی که فاقد ویژگی نام و معنای مناسب باشند، مانند افسرده، آفت، عذاب، زشتک و نامهایی که معرف صفات مذموم و مغایر با ارزشهای انسانی و منزلت اجتماعی است، مانند کوچک، چاکر، پالون، جاندار، دختربس و ... . اسامی مغایر با جنس اشخاص مانند آرش برای دختر و نسرین برای پسر و ... . قابل تغییر است.
تغییر نام کسانیکه به موجب تبصره 6 ماده 20 قانون ثبت احوال با تائید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف شده باشند و تغییر نام افراد همنام در خانواده، مانند برادر با برادر، پدر با پسر، خواهر با خواهر، مادر با دختر و نظایر آن امکان پذیر است.
روش نیکو، نام نیکو
اکنون نام ما هر چه باشد و یا هر نامی را برای فرزند خود انتخاب کنیم، حکایت نامگذاری حکایت تغییرات اجتماعی است که رنگ و بوی خواستنی ندارد.
این تغییردر حالی است که فرهنگ غنی اسلامی ایران نامگذاری برای فرزند را حاوی نکاتی تربیتی می دانسته، از احترام به بزرگترها گرفته برای انتخاب نام نوه و نتیجه تا تفال به قرآن و حافظ که حفظ آنها کمتر از نام نیکو نیست که فرهنگ غنی روش نیکوست.
گزارش: سمیه انصاری
نظر شما