میراث اهواز آماج تخریبها/ محوطه های تاریخی بی دفاع

متاسفانه در سالیان اخیر بسیاری از بناهای قدیمی اهواز مورد تعرض و تخریب قرار گرفته اند ولی میراث فرهنگی خوزستان کمتر واکنشی نشان به این تخریبها داده است. بسیاری از مدیران ارشد استان و شهرستان یا با میراث فرهنگی اهواز آشنایی ندارند و یا اینکه اعتقادی برای توجه به میراث فرهنگی ندارند.

 

به گفته دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان خوزستان،  هم اکنون اکثر شهرستانهای استان خوزستان دارای اداره میراث فرهنگی هستند ولی همه افراد شاغل در این ادارت همانند نگهبان، راننده، کارشناس و مدیر شهرستان خود را محق می دانند که درباره میراث فرهنگی شهرستان خود اظهار نظر کنند اما درباره میراث فرهنگی شهرستان اهواز همچین فرصتی وجود ندارد و حتی در اداره کل میراث فرهنگی خوزستان هیچ کارشناس و مقامی وجود ندارد که به امور جاری مربوط به میراث فرهنگی وحتی گردشگری اهواز بپردازد و به همین خاطر است که این امور به کندی پیش می رود.

 

میراث فرهنگی شهرستان اهواز

مجتبی گهستونی تصریح کرد: مقامات ارشد استان و شهرستان باید نسبت به سرنوشت میراث فرهنگی این شهرستان پاسخگو باشند. آنها باید بداند که مهمانسرای استانداری یکی از بناهای تاریخی این شهر محسوب می شود و قابل توجه فرماندار اهواز اینکه محلی فعلی فرمانداری هم از جمله بناهای ثبت شده اهواز در فهرست آثار ملی است.

حال میراث فرهنگی ثبت شده وخیم است

 

گهستونی با اشاره به اینکه حجم تخریبهای در حوزه میراث فرهنگی اهواز بسیار بالاست، عنوان کرد: در حال حاضر اداره کل راه آهن جنوب با عدم نگهداری و مرمت بنای ثبت شده هفت فامیلی (باشگاه راه آهن) و رها کردن آن در انتظار ویرانی کامل این بناست تا از خود رفع تکلیف کند. اداره کل میراث فرهنگی خوزستان بیش از یک سال است که مرمت بنای معین تجار را رها کرده و مرمت بخش باقی مانده را به پایان نمی رساند که با این اقدام خود علاوه بر اینکه فرصت بهره برداری درست را از یک اثر گرفته باعث می شود که در آینده نزدیک هزینه بیشتری را صرف حفاظت کند.  قطار شهری اهواز چند سالی است که در حال حفاری در لایه های زیر زمینی شهر است اما میراث فرهنگی کمتر اطلاعی از سرنوشت لایه های تاریخی ندارد و برای آن مهم نیست که شاید توجه و نظارت کافی و دائمی می تواند سرنخی از لایه های شهر تاریخی هرمز اردشیر که در سال 1310 ثبت شده بدهد.

 

میراث فرهنگی اهواز

وی ادامه داد: چند ماهی است که در اهواز تعدادی از خانه های با ارزش در محلات مرکزی شهر که می توانستند حفاظت و مرمت شوند و بخشی از شناسنامه فرهنگی شهر محسوب شوند بی هیچ حمایت و توجهی تخریب شدند که این روند همچنان ادامه دارد. از سویی دیگر پل صالح آباد کوت عبدالله که در فهرست آثار ملی ثبت شده بی مرمت در حال فرو ریختن است زیرا هیچ خودرویی قادر به تردد از روی آن نیست.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان خوزستان اضافه کرد: هتل قو در خیابان خسروی که هم اکنون بنایی مسکونی است از تخریبهای بی شماری در رنج است و کمر بنا خرد شده است. حتی بسیاری از عابران هنگام مشاهده این اثر هیچگاه نمی توانند باور کنند که عده ای در این ملک زندگی می کنند.  از کارخانه ریسندگی و بافندگی کوی یوسفی که در دهه های گذشته هزاران نفر در آن اشتغال داشتند و در سالیان اخیر با تخریبهایی جدی مواجه شده تنها خرابه هایی از یک برج خنک کننده و دیوار فرسوده آن باقی مانده است.

 

میراث فرهنگی شهرستان اهواز

گهستونی عنوان کرد: در دیگر سو، سرای عجم در خیابان سیروس که در مهمترین نقطه شهر قرار دارد به مکانی نیمه متروکه تبدیل شده و مالک آن که پیشتر بالکن ثبت شده موسوم به مهدیان را برای همیشه با خاک یکسان کرد این بار بی توجه به ریزش بخشهایی از سرای عجم به دنبال تخریب یک باره آن است.  اما از خیابان 24 متری اهواز بنایی همواره مورد توجه عابرین است که به رغم فرسودگی و  تخریب هنوز زیبایی خود را دارد.

این فعال میراث فرهنگی استان خوزستان اظهار کرد: سرای قاجاری دادرس که در بازار عبدالحمید روزگاری منزل استاندار وقت خوزستان و در مقطعی ملک یکی از مهمترین حاکمان وقت خوزستان بود هم اکنون به انبار کفش تبدیل شده و هر سال با بارندگی هایی سقف طبقات فوقانی آن ریزش پیدا می کند. از سوی دیگر بناهایی همچون قزلباش، منشی زاده و نفیسی با مالکیت خصوصی، دانشسرای مقدماتی با مالکیت آموزش و پرورش، ساختمان جهادکشاورزی(شیرخوارگاه) و دانشکده سابق ادبیات با مالکیت دانشگاه شهید چمران نیز از شرایط مناسبی برخوردار نیستند.

 

میراث فرهنگی شهرستان اهواز

گهستونی گفت: از میان مساجد نیز مسجد آقاسیدعلی در ماه های گذشته با تخریبهایی از بیرون مواجه بوده که با واکنش شدید دوستداران به میراث فرهنگی قرار گرفت و در بخشی دیگر از اهواز مساجد ثبت شده حاج رضا و بیگدلی نیازمند توجه بیشتر هستند.

با توجه به اینکه اهواز فاقد اداره میراث فرهنگی شهرستان است و کارشناسی وجود ندارد تا به طور ثابت امور مربوط به اهواز را پیگیری کند به همین دلیل تعداد بناها و محوطه های ثبت نشده بسیار زیاد است که نام بردن از همه آنها در این گزارش غیر ممکن است. در اهواز چند حمام مهم از جمله اسلامی، جنت، جمشیدی و.... ده ها خانه مهم و با ارزش از جمله افشار (حسینیه احمدی)، دولتی، نقشینه و..... چند بنای مذهبی و آموزشی و قبرستان متعلق به ارامنه، مسیحیان، صابئین، زرتشتیان، چند مدرسه از جمله فردوسی، البرز و... وجود دارد که باید بررسی شناسایی و در نهایت ثبت شوند تا مورد حمایت اولیه قرار بگیرند.

 

میراث فرهنگی شهرستان اهواز

در اهواز همچنین ضرورت ثبت بناهایی مثل ساختمان راه آهن، کاروان سرایی موسوم به شیخ یا کارگاهی در خیابان 24 متری نبش خیابان امام خمینی، مسجد طالبی، گورستان تاریخی در پارک کوهساران، پلاکهای سنگی باقیمانده از نسل نخست معرفی خیابانها، کتیبه های مسجد انصاری و.... وجود دارد.

محوطه های بی دفاع

 

اما از همه بی دفاع تر و مظلوم تر محوطه های تاریخی و باستانی تر شهرستان اهواز است که با عنوان تعرض ها مواجه هستند. تپه بی سیم یا تپه معروف به آسیه آباد، تپه چنبه در گلستان، محوطه چنیبه در شرق اهواز،  مراونه در شمال غربی اهواز و محوطه زرگان در شمال این شهر و چندین محوطه دیگر که متعلق به دیگر دوره های تاریخی هستند نیازمند بررسی شناسایی و کاوش هستند.