مرور فضیلت‌های اخلاقی در خانه وزیر ناصرالدین شاه!

به گزارش خبرنگار مهر،‌ یک ظهر گرم تابستانی است که به خانه وزیر ناصرالدین شاه پا می‌گذارم. قبل از ورود به کوبه در نگاه کرده‌ام و آنقدر داغ بوده که ترجیح داده‌ام با محمد فلاخویی تهیه‌کننده "سی شب سی فضیلت" برنامه معارفی این شب‌های شبکه چهار، تماس بگیرم تا در را از آن سو که سایه است باز کند.

راهروی کوچکی را پشت سر می‌گذاریم و به حیاط باصفایی می‌رسیم با چند درخت گردو و حوض آبی زیبایی در میان. وارد ساختمان می‌شویم. باز هم یک راهرو و اتاق‌هایی این سر و آن سر که داخل یکی از آنها گروه تولید برنامه مشغول ضبط یکی از نماها هستند.

اینجا فخرالدین صدیق شریف را می‌بینم که کتاب قطوری در دست و عینکی در چشم حکایتی را رو به دوربین بازگو می‌کند. بی سر و صدا روی صندلی کنار شوفاژ می‌نشینم و اتاق را از نظر می‌گذرانم. آن روبرو کتاب‌های قدیمی بر طاقچه‌ای چیده شده‌اند و گردسوزی نیز کنار آنها دیده می‌شود. دورتادور حاشیه دیوار آینه‌کاری شده و حضور چند نورافکن و یک تراولینگ که دوربین فیلمبرداری روی آن به این سو و آن سوی اتاق کوچک می‌رود، است که تاریخ واقعی را یادآوری می‌کند.

جا به جای دیوار ترمیم شده با این حال احساس می‌کنم هر آن ممکن است بخشی از سقف یا دیوار فرو بریزد. عوامل دنبال جای مناسبی در داستان برای کات می‌گردند. روایت طولانی‌تر از فضای کوچک اتاق است و برای خسته نشدن مخاطب و البته زودتر نتیجه گرفتن از کار، باید بخشی از داستان را بیابند که تا زمانی که همه چیز مرتب است و اشتباهی در روایت، تصویربرداری یا صدابرداری رخ نداده، آن را متوقف کنند و با اندکی مکث کار را ادامه دهند.

روایتی که صدیق شریف می‌خواند مربوط به 60 درهمی است که در یک برهه زمانی تنها دارایی امام علی(ع) و حضرت فاطمه (س) بوده‌است. پولی که با وجود کاهش آن به واسطه بخشیدن به فقیر برکت پیدا می‌کند و 60 برابر می‌شود.

تا اینجای گزارش همه چیز درست پیش رفته و از اینجا است که گره‌ای در کار می‌افتد. عوامل برای گرفتن یک نما مجبور می‌شوند بارها و بارها آن را تکرار کنند. چرا؟ خانه قوام‌الدین امروز در محله‌ای پررفت و آمدی قرار دارد و صدای رفت و آمد وسایل نقلیه از جمله موتور در یک برنامه مذهبی و عرفانی و درست میان روایت یک ماجرای پندآموز جایی ندارد.

فلاخویی در این باره می‌گوید: اینجا منطقه 12 تهران و جزو مناطق طرح ترافیک است. معمولا در این مناطق موتور خیلی کارگشا است. خانه قوام هم درست نبش خیابان واقع و باعث شده موتورسوارها حال ویژه‌ای زمان تصویربرداری این کار به ما بدهند. وقت زیادی صرف این کارهای مزاحم شد. باعث شدیم بارها کات دهیم. چرا که صدای موتور سیکلت وسط حکایت مذهبی و ادبی قابل توجیه نبود.

گروه کلافه شده‌اند. هوا گرم و تنها در فاصله کوتاه استراحت‌ها است که پنکه روشن می‌شود. صورت صدیق شریف که در معرض نور و گرما قرار دارد مدام عرق می‌کند و تکرار نماها همه را کلافه کرده. سه،‌ دو، یک، صدیق شریف برای چندمین بار شروع به خواندن روایت می‌کند اما بسیار بلندتر از صدای جیرجیرک‌هایی که روزکاری دارند، دوباره صدای گذر یک موتورسوار همه چیز را خراب می‌کند. صدیق شریف می‌گوید: "لعنت الله علی قوام!" همه می‌زنند زیر خنده. منصور عبدرضایی تصویربردار کار، مدل موتور را حدس می‌زند: هوندا 125!

کار ادامه پیدا می‌کند. این بار صدای چند یاکریم می‌آید که به فضای کار چندان بی‌ربط نیست. فلاخویی از اهدافش برای ساخت این برنامه می‌گوید:‌ اکنون مشکل جامعه ما نکات اخلاقی است آنچه اسلام همیشه به آن تأکید دارد و پیامبر می‌گوید من برای کامل شدن اخلاق مبعوث شده‌ام. بر همین اساس رویکردمان را فضیلت‌های اخلاقی قرار دادیم در ماه مبارک رمضان دل‌ها آماده‌تر و رابطه بنده با خدا نزدیک تر است. از خدای خودمان می‌خواهیم تا هر شب یک فضیلت اخلاقی را به ما عنایت کند.