محسن پرویز، معاون فرهنگی اسبق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگوی تفصیلی با خبرنگار مهر و در نقد و تحلیل کارنامه مدیریتی بهمن درَی که به تازگی از سوی وزیر ارشاد برکنار شده است، اینگونه گفت: از گذشته‌های دور اعتقاد داشتم که اگر بشود سیاستمداران و دست‌اندرکاران را به این امر واداشت که از اهالی فرهنگ برای تصدی مسئولیت در حوزه فرهنگ استفاده کنند خیلی از مشکلات ما کمتر می‌شد.
تصدی افراد غیرفرهنگی بر مسندهای فرهنگی
وی ادامه داد: اتفاقی که به طور معمول در حوزه فرهنگ می‌افتد این است که ما با وجود اینکه افراد شایسته‌ای داریم ولی معمولا افراد دسته چندم حوزه‌های دیگر در این عرصه بر مسند مدیریت نشانده می‌شوند و خود این مشکل‌ساز است. قاعدتا ناآشنایی افرادی که بر مسندهای کلیدی قرار می‌گیرند، مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند و آثار و عوارض آن هم در آینده خودش را نشان می‌دهد و این مشکلات برای افرادی که در آینده همان مسئولیت را تحویل می‌گیرند نیز ایجاد دردسر می‌کند.
سخنگوی انجمن قلم ایران با تاکید بر اینکه برای قضاوت درباره عملکرد یک فرد نباید به ذوق و سلیقه خودمان بسنده کنیم، بیان کرد: برای قضاوت باید مبتنی بر شواهد و مدارک صحبت کنیم و در قضاوت‌هایمان برخوردهای شخصی را دخیل نکنیم. در بررسی عملکرد معاونت سابق نیز فکر می‌کنم باید تداوم اقدامات، تحقق وعده‌ها، پیگیری مسایل اساسی، نتایج اقدامات و ... به تفکیک بررسی شود تا به نتیجه برسیم.
ادعای تعیین تکلیف 285 کتاب توقیفی چه شد؟
پرویز افزود: در همان ابتدای قبول مسئولیت از سوی آقای درَی درباره مساله مجوز کتابفروشی‌ها مانور داده شد که باید بدانیم کتابفروشی‌ها مجوز خود را از وزارت ارشاد نمی‌گیرند و مشکل توزیع کتاب هم همچنان پابرجاست. مساله دیگر آزادسازی 285 عنوان کتاب از توقیف بود. که این ادعا در حالی مطرح شد که تنها یک یا دو کتاب توقیفی داشتیم و من نمی‌دانم چرا آن ادعا مطرح شد و بعدا هم که نتوانستند توقیف بودن آنها را ثابت کنند، عنوان شد که این کتاب‌ها از حالت بلاتکلیفی درآمده‌اند.
حذف روز چاپ از تقویم رسمی کشور
معاون فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره مساله چاپخانه‌ها نیز توضیح داد: ما در حوزه چاپ هم مشکلاتی داریم که نتیجه آن را در حذف روز چاپ از تقویم رسمی کشور مشاهده کردیم و برایم جای سئوال دارد که چرا خود اهالی چاپ اعتراض جدی و مستمری به این موضوع نداشتند. آقای واعظی استدلال جالبی برای حذف برخی روزها از تقویم داشتند که گویای مشکلات این عرصه است. وی اشاره کرده بود که این روزها به این دلیل حذف شده‌اند که یا نهاد پیشنهاددهنده آنها دیگر وجود ندارند یا نهادهای مسئول کاری برای آن انجام نمی‌دهند.
چالش برای بنیاد ادبیات داستانی
وی در بخش دیگر صحبت‌هایش درباره چالش‌های پیش آمده برای بنیاد ادبیات داستانی اینگونه گفت: در یک دوره‌ای بحث انحلال بنیاد مطرح شد که اعتراض‌های جدی‌ای را به دنبال داشت و اصلا معلوم نشد چرا این بحث مطرح شد و استدلال پشت دستور انحلال چه بود. به هر حال این دستور باعث اختلال در کار بنیاد شد و در نهایت این نهاد به کار خودش ادامه داده و باید ببینیم این کار به چه شکل پیش خواهد رفت. سئوال من این است که دست کاری کردن بخش‌های مختلف چه ثمری داشت؟
خبرهای ضد و نقیض درباره مکان دائمی نمایشگاه کتاب
این نویسنده اضافه کرد: در بحث مکان برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم در مدتی که آقای دری حضور داشت چندبار بحث جابجایی مکان و کلنگ‌زنی جای جدید مطرح شد ولی هیچ‌کدام به نتیجه نرسید و همه اینها به حوزه کار فرهنگی لطمه می‌زند.
پرویز درباره نمایشگاه‌های استانی و نقش آنها نیز توضیح داد: قرار بود تا وقتی که مشکل توزیع کتاب در سراسر کشور به طور کامل مرتفع نشده است نمایشگاه‌های استانی با قدرت برگزار شوند و باید این موضوع هم بررسی شود که این مسال چقدر محقق شده است. در حالیکه آمار و گزارش‌های غلط به وزیر ارشاد اعلام شده بود، وی در سال 1389 اعلام کرد که این نمایشگاه‌ها در همان سال سراسر کشور برگزار شد در حالی که اینطور نبود و 3 استان میزبان این نمایشگاه‌ها نبود. این ادعاها در سال 90 هم تکرار شد. باید درباره کیفیت و حجم این نمایشگاه‌ها از ناشران و شرکت‌کنندگان سئوال شود. با شعار نمی‌شود مسایل را پیش برد، بلکه باید حرف‌هایمان مبتنی بر مستندات واقعی باشد.
خالی ماندن غرفه ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت و پرداخت جریمه
حضور ایران در نمایشگاه‌های کتاب در دیگر کشورها موضوع دیگری بود که محسن پرویز بدان اشاره کرد و گفت: حاشیه‌های حضور نیافتن ایران در غرفه‌ای که به نام ایران ثبت شده بود در نمایشگاه کتاب فرانکفورت نکته‌ای است که باید مورد توجه قرار گیرد. نهادهای نظارتی باید پیگیری کنند که ادعای که مطرح شد مبنی بر اینکه ما هیچ خسارتی بابت رزرو غرفه و حضور نیافتنمان نمی‌پردازیم محقق شده است یا خیر؟ و آیا همان خسارت را امسال و به هنگام دریافت غرفه از ما نگرفته‌اند؟
ممیزی کتاب؛ چالشی دیرینه
معاون فرهنگی اسبق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: بحث ممیزی کتاب که همیشه چالش‌زا بوده است و در دوران مسئولیت من هم وجود داشت. سعی ما در سطح معاونت بر این بود که به طور بنیادی و اساسی اقداماتی را انجام دهیم تا مساله ممیزی نظام‌مند و از بروز سلایق شخصی پیشگیری شود. یک اشکال حقوقی بسیار بزرگ در این دوره مشهود است که معاون فرهنگی نباید در مسئولیت‌های هیئت نظارت بر اجرای ضوابط نشر کتاب دخالت کند و اگر شخص معاون ادعا کند که من مجوز می‌دهم یا باطل می‌کنم یعنی این مسئولیت را پذیرفته که آن هیئت قانونی تعطیل شده و او جایگزین آن شده است.
وی با اشاره به اینکه این هیئت در بخش بزرگسال در یک سال گذشته یک جلسه هم نداشته است، بیان کرد: مبنای قانونی تصمیمات نظارت بر چاپ کتاب که در این فاصله گرفته شده از کجا نشات می‌گیرد؟
پرویز اضافه کرد: در تمام آمارهای ارائه شده از سوی معاونت فرهنگی به افزایش تعداد عناوین اشاره شده و بحث تیراژ به کل فراموش شده است. وقتی تعداد عناوین کتاب رشد می‌کند موجب افتخار و نشان از آزادی بیان و اندیشه در کشور است اما ظرفیت بازار نشر هم مسئولیتش با وزارت ارشاد است و اگر این ظرفیت قرار است افزایش یابد باید تیراژ هم مطابق عناوین افزایش یابد. ما در سال‌های گذشته افزایش عناوین را داشتیم، ولی تیراژ کتاب‌های افت داشته است.
رکوردشکنی در افت تیراژ کتاب‌ها
معاون فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه زمانی که یارانه نشر برداشته شد تیراژ کتاب‌ها افت کرد، گفت: یارانه نشر مشوقی برای چاپ کتاب با شمارگان بالاتر بود، ولی وقتی که حذف شد شمارگان کتاب‌ها واقعی‌تر شد و در همان ابتدا باعث افت شمارگان شد، اما وقتی این مساله در حوزه نشر جا افتاد دیگر دلیل اصلی افت شمارگان کتاب‌ها این نبود. کاهش تیراژ کتاب‌ها در سال جاری نسبت به سال‌های گذشته رکوردشکنی کرده و این روند نزولی چشمگیر است.
بازی مار و پله به نفع دلالان کاغذ تمام شد
این فعال فرهنگی افزود: درباره بحث کاغذ طرح «مار و پله» را مطرح کردند که ما از این نام فقط نام بازی‌اش را می‌شناختیم که مبتنی بر شانس و تاس و نیش خوردن از سوی مارها و رسیدن به نردبان‌ها بود. گویا این طرح هم ملهم از همان بازی بود. نتایج آن طرح مشخص نشد. اصلا مشخص نشد چه بود و چه اتفاقی بر اساس آن افتاد و گویا سود آن برای دلالان کاغذ بود که پای نردبان رسیدند و بالا رفتند و قیمت کاغذ را هم 3 برابر کردند.
وی با انتقاد از ورود دیرهنگام وزیر ارشاد به مساله کاغذ، تشریح کرد: وقتی وزیر ارشاد وارد قضیه شده و مشکل کاغذ را مساله‌ای اعلام کرد که به این وزارتخانه ارتباطی ندارد بلکه رمبوط به وزارت بازرگان است، که دیگر دیر شده بود و قبلا مسئولان دیگر در این‌باره اظهارنظر کرده و مسئولیت کاغذ را از سوی وزارت ارشاد پذیرفته بودند. به هر حال درباره این فرصت‌سوزی‌ها و اقداماتی که برای مساله کاغذ صورت نگرفته هم باید پاسخگویی وجود داشته باشد.
پاسخگو نبودن به رسانه‌ها افتخار نیست!
پرویز در بخش دیگر صحبت‌هایش با اشاره به اینکه در کنار این موضوعات اساسی که اشاره شد باید به یک موضوع کلیدی هم توجه کرد، گفت: مساله مهم دیگر پاسخگویی به افکار عمومی است. من تعجب می‌کنم از مقامات ارشد در دولت به ویژه شخص رئیس‌جمهوری و معاون اول وی که بی توجه از کنار این موضوع گذشته‌اند که یک مقام ارشد در وزارت ارشاد افتخار می‌کند که به انتقادها هیچ جوابی نمی‌دهد، رو در روی خبرنگاران برای پاسخگویی به پرسش‌هایشان نمی‌نشیند و جریان اطلاع‌رسانی را به تنظیم خبرها به صورت یک‌طرفه از سوی روابط عمومی خود و ارسال آنها به رسانه‌ها منحصر کرده و بدان افتخار می‌کند. وقتی دولت فعلی وجه تمایز خود با دیگر دولت‌ها را در پاسخگویی می‌داند چطور یک مقام ارشد می‌تواند اینگونه عمل کند؟
به گفته وی، تک تک نهادها و موسسات وابسته و زیرمجموعه معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید مورد بررسی قرار گیرند که در این دوره چقدر رشد یا افول داشته‌اند. موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی مدت‌ها دستخوش رکود و توقف فعالیت بوده و باید درباره این اتفاق سئوال شود.
سخنگوی انجمن قلم افزود: درباره بودجه‌های خانه کتاب، بنیاد ادبیات داستانی، موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی که به موقع پرداخت نشده یا شده است، عمل به تعهدات قراردادهایی که در این بخش‌ها بسته شده و ... نیز باید سئوال شود.
بدهی نمایشگاه کتاب تهران به ناشران خارجی
معاون فرهنگی اسبق وزارت ارشاد درباره بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران گفت: امسال ادعا شد که بخش بین‌الملل پربارتر و بهتر از دوره‌های قبل برگزار شد و کسی هم کنکاش نکرد که آیا واقعا اینطور بود یا خیر. اگر افتی وجود داشته آیا ناشی از سومدیریت‌ها بود یا مسایل دیگر. مساله بدهی سنگین نمایشگاه کتاب به ناشران خارجی چرا پیش آمد و به کجا انجامید؟ تاثیر آن بر حضور ناشران خارجی در نمایشگاه چه بود؟ چرا این تاخیر در پرداخت‌ها پیش آمد و چقدر ناشی از سومدیریت بود.
پرویز همچنین در پایان اشاره کرد: با توجه به اینکه به انتخابات ریاست‌جمهوری نزدیک هستیم پیشنهادم به نامزدهای انتخابات این است که اعلام برنامه‌هایشان را با معرفی کابینه‌شان همراه کنند تا برای اهالی فرهنگ هم مشخص باشد که هر نامزد چه برنامه و شخصی برای وزارتخانه‌های فرهنگی در نظر دارد تا هنگام رای دادن تصمیم درست‌تری بگیرند. رئیس‌جمهوری هم که بحث‌های فرهنگی را به طور برجسته مطرح کرد هم نگاهی به کارنامه فرهنگی داشته باشد تا در فرصت باقیمانده این حوزه دچار مشکلات بیشتر نشود و ضعف‌ها با اهتمام مسئولان مربوطه و کمک دست‌اندرکاران فرهنگ برطرف شود.
نظر شما