به گزارش خبرگزاری مهر، اگر در اصفهان زندگی می کنی، کافی است این روزها پایت را از خانه بیرون گذاشته و به سمت خیابان های مرکزی شهر حرکت کنی. مشاهده انواع و اقسام بی نظمی ها، یک نتیجه یکسان و همزمان به ذهن همه اصفهانی ها می رساند و همه متوجه می شوند "تعداد گردشگران در شهر بالاتر از روزهای عادی است".
این روزها حضور گردشگران خارجی در اصفهان به نسبت سال های دورتر کاهش چشمگیری داشته ولی هنوز حضور گردشگران داخلی در اصفهان به خصوص در ماه های خاص مشهود است. معمولاً تعطیلات عید نوروز و اواخر شهریور ماه، اصفهان میزبان تعداد بیشتری گردشگر نسبت به سایر ماه ها است.
زیبایی های اصفهان هرچند برای مسافران لذت بخش و مسحور کننده است ولی نبود زیرساخت های گردشگری لازم در حد و اندازه های این شهر تاریخی، انگار هم مسافران را ذله کرده هم مردم اصفهان را.
چندی قبل بود که حضور مهمانان خارجی اجلاس غیرمتعهدها در اصفهان، بخش هایی از شهر را برای مردم پیاده رو کرد. مسدود شدن چند خیابان منتهی به میدان نقش جهان و همچنین بخش های از چهارباغ، از یک سو صف مسافران تاکسی که بخاطر مسدود بودن مسیر حرکت تاکسی ها سرگردان شده بودند را ایجاد کرد و از سوی دیگر، ترافیک میلی متری خیابان های مسدود نشده را به همراه داشت.
هرچه بود، ساعاتی از وقت بسیاری از افراد که کار و فعالیت روزانه آنان بیشتر در مرکز شهر و حوالی آثار تاریخی و غیره بود گرفته شد.
اگر از حضور برخی گردشگران ویژه مانند سران کشورها که به افتخار حضورشان خیابان های شهر را بند می آورند بگذریم، در روزهای افزایش تعداد مسافران هم وضعیت شهر کمی از حضور یک گردشگر ویژه ندارد.
انگار نفس شهر گرفته و بی نظمی های ترافیکی، سرگردانی برخی گردشگران، مسدود شدن برخی خیابان ها و خیلی بی نظمی های دیگر در اثر افزایش تعداد گردشگر در شهر تاریخی اصفهان، نبود زیرساخت های لازم گردشگری در این شهر را فریاد می زند.
مسئولین شهری و استانی نیز به خوبی به این مساله واقفند. این روزها، صحبت از گردشگری از زبان هیچ یک از آن ها نمی افتد. آنان به خوبی و به درستی اهمیت گردشگری را می دانند ولی انگار راه حل های خوبی برای حل مشکلات این بخش به ذهن آنان نمی رسد.
گردشگری، از تفریح تا صنعت
مگر گردشگری در اصفهان چه مشکلی دارد که همه می گویند زیرساخت های آن سست و لغزنده است.
بی تردید بزرگترین علامت سست بودن زیرساخت های گردشگری در اصفهان و بسیاری دیگر از شهرهای ایران که مانند علائم یک بیماری خود را نشان داده و می دهد، به هم ریختن زندگی مردم و نظم عادی شهر در زمان حضور گردشگران است. انگار وجود گردشگران در برنامه ریزی های شهر لحاظ نشده و در نتیجه، حضور آن ها بی نظمی ایجاد می کند و اضافه تلقی می شود.
البته در چنین شرایطی، به همان میزان که زندگی میزبانان تحت تاثیر حضور گردشگران دگرگون و دچار بی نظمی می شود، به همان میزان نیز آرامش فکری و روحی گردشگران تحت تاثیر قرار گرفته و آنان را از رسیده به هدف تفریحی دور می کند.
توجه به این مساله، ریشه و اساس شکل گیری گردشگری فرای یک تفریح و سفر عادی و به عنوان یک صنعت است.
گردشگران مختلف از هر نوع که باشند، غالباً اهدافی تفریحی را برای گردش خود در نظر دارند که برای این تفریح و در ازای دریافت خدمات مطلوب، حاضرند به خوبی سر کیسه را هم شل کنند. این شل کردن سر کیسه است که بهترین فرصت ممکن را برای درآمدزایی میزبانان از گردشگری فراهم کرده و به خاطر گردش بالای مالی، به اشتباه حتی گردشگری را یک صنعت نیز نامیده اند.
مطمئناً نه شهروندان اصفهانی و نه شهروندان هیچ شهر دیگری، بدشان نمی آید با افرادی بیشتر از ظرفیت یک شهر برای ارایه خدمات و در ازای آن دریافت حق الزحمه ارتباط داشته باشند و کسب و کار خود را رونق دهند ولی مطمئناً این هدف در فضایی که هم میزبان و هم گردشگر آزار می بیند، تحقق نخواهد یافت.
نقشی آفرینی گردشگری در حفظ آثار تاریخی اصفهان
دیربازی است که بسیاری از فعالان میراث فرهنگی در اصفهان، از نگاه های نامهربان برخی مدیران شهری و بی توجهی سازمان میراث فرهنگی نسبت به تخریب یا در معرض خطر قرار گرفتن بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی اصفهان، ناخشنودند.
به اعتقاد صاحب این قلم، در فضایی که ارزش اقتصادی اجرای بسیاری از پروژه ها به زیان ناشی از اجرای آن به ارزش ها و میراث فرهنگی اصفهان می چربد، درآمدزایی از طریق این آثار می تواند راهکاری سازنده برای حفظ این آثار باشد.
این گونه، نگاه بسیاری از افرادی که در سال های گذشته با اجرای پروژه های گوناگون اقتصادی، کمر به قتل میراث فرهنگی این شهر بسته اند به سمت ارزش های اقتصادی این آثار و جذب درآمد از این ارزش ها دوخته شده و شاید، طَمَعِ اقتصادی باعث شود با میراث نیاکانمان مهربان تر برخورد کنند.
البته، گردشگری می تواند با تاثیری که بر اقتصاد خرد مردم دارد، چنین نقشی را برای آنان نیز ایفا کند. از سوی دیگر، درآمدزا بودن آثار تاریخی دغدغه نداشتن بودجه حفظ آثار را برای سازمان میراث فرهنگی از بین برده و به این شکل، ارتقای گردشگری حکم بازی چند سر برد را برای میراث فرهنگی اصفهان و ایران خواهد داشت.
البته همه این اما و اگرها، نیازمند یک استراتژی کلان و جامع برای به حرکت درآوردن این ارزش پنهان اقتصادی در دل اصفهان است.
طرح جامعی برای گردشگری نداریم
طرح جامعی برای گردشگری در سطح کشور و شهر تاریخی اصفهان وجود ندارد. تدوین چنین طرحی، نقطه آغاز و ابتدا برای حرکت به سمت استفاده از ظرفیت های اقتصادی گردشگری در کشور و اصفهان است.
اگر هم طرح هایی وجود داشته، یا در کشوی میزها خاک می خورد و یا به دلایلی عطایش را به لقایش بخشیده ایم.
مشهورترین طرحی که سال هاست حرف از اجرای آن میزنیم ولی خبری از اجرایش نیست، طرح پیاده رو سازی چهارباغ و میدان نقش جهان است.
جالب این که اگر هنوز برای پیاده رو کردن چهارباغ و میدان نقش جهان به جمع بندی نرسیده ایم، حداقل به خود زحمت راهنمایی کردن گردشگران برای پیاده رفتن در بخش هایی از محور تاریخ اصفهان را نیز نداده ایم و آن ها را توجیه نکرده ایم که پیاده روی در این محور، هم لذت سفر را برای آنان دو چندان می کند و هم صرفه جویی در زمان را برای آنان به همراه دارد.
طرح هایی برای افزایش رضایت گردشگران و میزبانان
مسافران، بی خبر از همه جا تمام تلاش خود را برای حرکت دادن خودرو خود به سمت میدان نقش جهان و خیابان های اطراف انجام می دهند، غافل از این که این کار به معطل شدن چند ساعته آنان در ترافیک می انجامد.
بی شک اگر گردشگرانی که شهر اصفهان را برای گردش انتخاب کرده اند، می دانستند بدون وسیله نقلیه یا با پارک وسیله نقلیه خود در نقطه ای دورتر از میدان نقش جهان می توانند با پای پیاده و خاطری آسوده، از بخشی از محور تاریخی اصفهان شامل میدان نقش جهان، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ لطف الله، کاخ عالی قاپو، سردر قیصریه، مجموعه بازارها، کاخ چهلستون، کاخ هشت بهشت و موزه های واقع در خیابان استانداری بازدید کنند، ساعت ها وقت خود را با خودرو در ترافیک هدر نمی دادند و ترافیک این مناطق را نیز شدت نمی بخشیدند.
طرح احداث چند پارکینگ با ظرفیت مناسب در خارج از این محور پر گردشگر و ترغیب مسافران به پیاده روی در این محور، ساده ترین برنامه ریزی است که می تواند هم آسایش بسیاری از گردشگران را به همراه داشته باشد و هم از بسیاری از بی نظمی ها در مرکز اصفهان جلوگیری کند.
گردشگری در حاشیه رودخانه و پل های تاریخی با دوچرخه
وزیرخارجه اکوادور نیز در زمان سفر خود، ایده خوبی برای گردشگران اصفهان ارایه کرد. وی در آن زمان از مسئولین استانداری اصفهان خواست که دوچرخه هایی در اختیار وی و هیات همراه قرار دهند تا آنان با دوچرخه اصفهان گردی کنند.
بی شک رکاب زدن در شهر تاریخی اصفهان و پیمودن مسیرها با دوچرخه نیز می تواند ایده خوبی برای برخی گردشگران باشد. یکی از مسیرهایی که گردشگری با دوچرخه به گردشگران پیشنهاد می شود، پیمودن کل حاشیه زاینده رود به عنوان مسیر پیشنهادی برای گردشگری همراه با دوچرخه سواری است. به این شکل، گردشگران با این کار هم می توانند با بخش های مختلف شهر بهتر آشنا شوند، هم با سرعت بیشتر از ترافیک شهر رها شده و اگر در رودخانه آبی جریان داشته باشد، لذت دوچرخه سواری در کنار این رود زیبا و بازدید از پل های تاریخی روی رودخانه را نیز تجربه کنند.
محدودیت این طرح، قابل اجرا بودن در سنین خاص و گروه های خاصی از گردشگران است و البته زیرساخت ها و فرهنگ این کار نیز باید در بین مردم اصفهان ایجاد شود.
طرحی که باوجود تائید یونسکو، در اصفهان خاک می خورد
در دهه هفتاد، زمانی که طرح ایجاد زیرگذر میدان نقش جهان از خیابان حافظ به خیابان سپه را نپذیرفت، بجای آن با طرح "پیاده رو کردن مرکز تاریخی شهر اصفهان" موافقت کرد.
در این طرح، ایجاد مسیر پیاده رویی از پل تاریخی سی و سه پل تا مسجد جامع در نظر گرفته شده بود که توسط ترافیک قطع نمی شود.
البته منظور این طرح این نیست که گردشگر تمام این مسیر را پیاده برود و در کنار طرح، ایجاد دسترسی ها و همچنین احداث پارکینگ های مختلفی پیشنهاد شده بود. به این شکل، گردشگر با انتخاب محل موردنظر برای گردش، به نزدیک ترین پارکینگ در نظر گرفته شده در این طرح رفته و ماشین خود را پارک می کند. سپس با استفاده از مسیر پیاده رو، از آثار تاریخی موردنظر خود برای گردش استفاده می کند.
به نوعی می توان گفت، در این طرح مسیر پیاده رو کاملاً از مسیر ماشین رو تفکیک شده بود و از طریق دسترسی های بین راه، امکان اتصال به پارکینگ ها فراهم می شد.
در این طرح، خیابان چهارباغ و بقیه باغ های اطراف از طریق این پیاده رو به میدان نقش جهان متصل شده و سپس، به بازار و مسجد عتیق می رسد.
همچنین در این طرح سایر آثار تاریخی کمتر شناخته شده در مسیر نیز شناسایی شده و مشخص شده بود، چه بخش هایی تاریخی است و باید مرمت و یا احیا شود.
این طرح که توسط "مهندس منتظر" از استادان دانشگاه هنر اصفهان ارایه شده بود، پس از تائید یونسکو از طریق دولت جمهوری اسلامی ایران برای اجرا به استانداری اصفهان ارسال شد ولی پس از گذشت سال ها از تصویب آن، هنوز در کشوهای استانداری خاک می خورد.
......................................
ایمان حجتی
نظر شما