برکات عالم خلقت در پرتو وجود حضرت ختمی مرتبت است

یکی از برجسته ترین جلوه های وجودی پیامبر اسلام(ص) که در آموزه های وحیانی بسیار طرح شده و در حکمت امام(ره) و سنائی با الهام از آن آموزه ها مورد توجه قرار گرفته، این است که حضرت تمثیل عینی و مظهر متعالی رحمت خدا در عالم است و این جلوه وجودی حضرت در دو ساحت تشریع و تکوین گستره وسیع دارد.

از این رو در حکمت امام(ره) تأکید شده در تمام دایره هستی از عوالم غیب تا جهان طبیعت در ساحت تکوین و تشریع و از نظر وجود و هستی و کمالات آن همگان ریزه خوار سفره پربرکت آن وجود پرفیض هستند.

در جای دیگر با اشاره به گستره رحمت آن حضرت تصریح نموده: «آن رسول ختمی و ولی مطلق گرامی که از محضر قدس ربوبی و محفل قرب و انس الهی به این سر منزل غربت و وحشت قدم رنجه فرموده ... رحمت واسعه و کرامت مطلقه الهیه است که آمدن در این کلبه اش، برای رحمت موجودات سکنه عالم اسفل ادنی است و بیرون بردن آنهاست و این دار وحشت و غربت.»

و در جای دیگر با اشاره به رحمت بودن پیامبر(ص) حتی برای کفار گفته است: «پیغمبر اسلام(ص) همان طوری که برای مؤمین رحمت و دلسوز بود، برای کفار هم بود، دلسوز بود برای کفار یعنی متأثر می شد که این کفار به کفر خودشان باقی باشند، چرا ایمان نمی آورند اینها؛ چرا نجات پیدا نمی کنند.»

و همچنین در جای دیگر با اشاره به آیات متعدد قرآن کریم که در بخش تحلیل تطبیقی بیان خواهد شد، درباره جلوه های رحمت آن حضرت برای مؤمن و کافر گفته است: «در شدت شفقت و رأفت آن بزرگوار بر همه عائله بشری بس است آیه شریفه اول سوره شعرا ... و در اوایل سوره کهف ... سبحان الله! تأسف به حال کفار و جاحدین حق و علاقه مندی به سعادت بندگان خدا، کار را چقدر به رسول خدا(ص) تنگ نموده که خدای تعالی او را تسلیت دهد، و دل لطیف او را نگهداری کند که مبادا از شدت هم و حزن به حال این جاهلان بدبخت، دل آن بزرگوار پاره شود و قالب تهی کند!»(شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص 234 و 235)

و به همین ترتیب در حکمت سنائی نیز بدین جلوه وجودی حضرت توجه خاص شده که به فرازی به سخنان او اشاره می شود: زحمت آب و گل در این عالم/ رحمتش نام کرده فضل قدم* قدر شبهای قدر از گل او/نور روز قیامت از دل او*لون او ماه را چو گل کردی/ بوی او مشک را خجل کردی.

مراد سنائی این است که تمام فیض ها و برکاتی که در عالم خلقت است، همه در پرتو وجود آن یگانه خلقت است و حتی ارزش معنوی شب قدر که برتر از هزار ماه است، به دلیل فیض رحمت بیکران وجود اوست.

از این رو در جای دیگر، با اشاره به مقام و منزلت متعالی پیامبر(ص) در نظام آفرینش درباره رحمت عالمیان بودن او، نکته ای نظیر آنچه در کلام امام خمینی(ره) آمده گفته است: کای محمد این جهان و آن جهان نیستی/ لاجرم اینجا نداری، صدر و آنجا متکا* رحمتت زان کرده اند این هر دو تا از گرد لعل/این جهان را سرمه بخشی آن جهان را توتیا*عالمی بیمار بودند اندر این خرگاه سبز/قاید هر یک وبال و سایق هر یک وبا*زان فرستادیمت اینجا تا ز روی عاطفت/ عافیت را همچو استادان درآموزی شفا*رحمة للعالمین آمد طبیبت زو طلب/ چه ازین عاصی وز آن عاصی همی جوئی شفا.

با توجه به این گفته ها معلوم می شود که حکمت امام(ره) و سنائی در باب رحمت عالمیان بودن پیامبر نه تنها نظر یکسان، که بیان یکسان دارد. چه اینکه سرچشمه واژه های آن دو، آموزه های قرآن کریم است که درباره پیامبر(ص) به صراحت فرموده «تو را جز رحمت برای جهانیان نفرستادیم.»(آیه 107 سوره انبیاء)

از این آیه معلوم می شود که وجود ختمی مرتبت رحمت برای همه آدمیان اعم از مؤمن و کافر است. حضرت برای ایمان نیاوردن کفار بسیار اندوهگین می شده است(آیه 6 سوره کهف) و در آیه دیگر می فرماید: «ای رسول ما تو چنان در اندیشه هدایت آنها هستی که خواهان جان خود را از اندوه ایمان نیاوردن آنان هلاک سازی.(آیه 3 سوره شعرا) و درباره رحمت و رأفت حضرت بر مؤمنان فرمود: «قطعا برای شما پیامبری از خودتان آمد که بر او دشوار است شما در رنج بیفتید، به هدایت شما حریص و به مؤمنان دلسوز مهربان است.»(آیه 128 سوره توبه)

 با الهام از این گونه آموزه های متعالی است که امام خمینی(ره) از آن همه رأفت و رحمت پیامبر(ص) حتی نسبت به کفار شگفت زده شده و سنائی آن گونه درباره رحمت و رأفت آن حضرت خوش سروده است، حتی در حکمت امام(ره) در تحلیل این سخن پیامبر که فرمود: «هیج پیامبری مثل من آزار و اذیت ندیده است.»(بحارالانوار، ج 39، ص 56) آمده است: «هر کس عظمت و جلالت ربوبیت را بیشتر ادراک کند و مقام مقدس حق جل و علا را زیادتر بشناسند، از عصیان بندگان و هتک حرمت آنها بیشتر متأثر و متألم گردد و نیز هر کس رحمتش و عنایت و لطفش به بندگان خدا بیشتر باشد از اعوجاج و شقاوت آنها بیشتر اذیت می شود، و البته خاتم النبیین(ص) در این مقامات و سایر مدارج کمالیه از انبیاء و اولیاء و اسیر بنی الانسان کاملتر بوده، پس اذیتش بیشتر و تأثرش بالاتر بوده.»

و در حکمت سنائی نیز به همین نکته اشاره شده، آنجا که گفته است: خلق او زیر این سرا پرده/ رحمها کرده، زخمها خورده* سالها پیش چرخ به اندامی/ ناگواریده خورد جانش همی.