به گزارش خبرنگار مهر، در تار و پود دستبافته های دختران ایل نقش زندگی جاریست و دختران و مادران بر دار قالی چشمه ساران و درختان و طبیعت زادگاهشان را می نگارند.
نقش خورشیدی که از افق سر برمی آورد، در گوشه قالی جا خوش می کند و مهتابی که رو به تاریکی می رود. همچون دختر ایلیاتی در شب خواستگاری. بزکوهی و پازن پیر بر نوک قله دنا ایستاده اند و مردی سوار بر اسب از افق می آید.
زن عشایری چشم به بازارها ندارد. او متکی به خود و دستان هنرمندش است که گاهی بر دار قالی کرکیت می کشد برای امرار معاش و گاهی سیاه چادری می بافد برای گذران فصلها و سالهای کوچ و سقفی برای زندگی اش.
یکی از دستبافته های زنان عشایر کهگیلویه و بویراحمد "قالی و قالیچه" است و دختران ایل از کودکی با بافت آن آشنا می شوند و همراه با مادران بر دار قالی گره می زنند.
در ایل رسم بر این است که هر دختری یک قالی برای جهیزیه اش می بافد و با خود به خانه شوهر می برد. این دست بافته در بیشتر نقاط روستایی و عشایری کهگیلویه و بویراحمد رواج دارد.
"جاجیم" هم از دستبافته هایی است که عشایر کوچنده برای زیر انداز، رو انداز و رختخواب پیچ از آن استفاده می کنند و در قدیم از این بافته برای پوشش روی کرسی ها استفاده می شد.
"گبه" یکی از مهمترین دست بافته های عشایر بویراحمد و قشقایی و نوعی فرش با پرزهای بلند و چند پوده است که زیبایی خاصی دارد.
"گلیم" نیز از دیگر دستبافته های عشایر است که سبکی آن، امکان استفاده در مکانهای مختلف و گاهی به شکل تزیینی را نیز ممکن می سازد.
سابقه گلیم بافی در این استان بسیار طولانی است و یکی از دستبافته های است که مشتاقان و دوستداران فراوانی را به سوی خود کشانده است.
"توبره" یا به گویش محلی عشایر کهگیلویه و بویر احمد "توربه" کیف مستطیل شکل زیبایی است که در ایلات و عشایر کتاب قرآن را در آن می گذارند و بر وسط سیاه چادر آویزان می کنند و دختران ایل هم به عنوان جهیزیه آن را به خانه شوهر می برند.
این بافته کیف مانند، بوسیله دسته هایی که در طرفین آن قرار دارد، به آسانی حمل می شود و به جای کیف نیز می توان از آن استفاده کرد.
این دستبافته امروزه جنبه تزیینی یافته و بر دیوار خانه ها همچون تابلویی زیبا می درخشد.
"آئینه دان یا چنته"در هر خانه و سیاه چادری به چشم می خورد. کیفی دسته بلند است که برای نگهداری وسایل و آینه کاربرد دارد.
بافت "چنته" ممکن است گلیم بافت و یا قالی بافت یا یک روی آن گلیم بافت و روی دیگر به شیوه قالی بافته شده باشد.
"نمکدان" با نمکدانهای امروزه ما بسیار متفاوت است و دستبافته ای است که در گذشته برای نگهداری نمک و حمل آن استفاده می شد و هنوز هم نمونه هایی از آن در میان عشایر کوچرو دیده می شود.
"خورجین" بافته ای عشایری است که برای حمل آذوقه بر پشت چهارپایان مورد استفاده قرار می گیرد و شبیه به دو کیسه متصل بهم است.
"سفره" از بافت های عشایری است که زنان عشایر به هنگام پخت نان از آن استفاده می کنند و چانه های خمیر نان را روی آن می چینند.
"حور" یا "جوال" دستبافته ای از جنس مو و پشم است که عشایر کهگیلویه و بویر احمد برای حمل و نقل مواد مورد نیاز خود مانند کاه، بذر، آذوقه، آب و گاهی بزغاله ها و بره های نوپا از آن استفاده می کنند.
"جانماز" یا "سجاده" دستبافته دیگری است که معمولا از جنس گلیم یا فرش است و در ابعاد کوچکتر بافته می شود.
"شله" یا "آلاتی" دستبافتی است که از بافتن رشته هایی الوان از لباسهای کهنه به دست می آید که به عنوان زیرانداز و یا پوششی برای نشستن بر روی چهارپایان استفاده می شود.
عشایر همچنین برای پوشاندن چهارپایان خصوصاً اسب و الاغ از "جل" استفاده می کنند.
زنان عشایر با استفاده از مو یا پشم تابیده شده طنابهایی می بافند که در برپایی سیاه چادر و مهار گوسفندان و غیره از آن استفاده می شود.
در هر خانه ای در کهگیلویه و بویراحمد دستبافته های الوان زنان عشایر زینت بخش در و دیوار خانه هاست.
افسوس که دست نامهربان دلالان بر زیبایی این هنر اصیل چنگی می کشد و آن را به بهایی اندک فارغ از روزها تلاش و زحمت، به دست می آورد و با چند برابر قیمت خرید آن را می فروشند.
به گفته کارشناسان ، مشکل دیگری که بر سر راه این هنر ارزشمند و اصیل قرار دارد این است که دستبافته های کهگیلویه و بویراحمد گاهی به نام دیگر استانها صادر می شود.
یک کارشناس صنایع دستی، نبود بازار فروش صنایع دستی را مهمترین مشکل کنونی هنرمندان صنایع دستی این استان عنوان کرد.
ولی الله امیری به خبرنگار مهر گفت: نبود بازار فروش باعث شده که برخی ازهنرمندان انگیزه خود را به تولید صنایع دستی از دست بدهند و یا محصولات خود را به قیمت ارزان به دلالان بفروشند.
وی بیان کرد: ارائه صنایع دستی استان در نمایشگاه های کشور و راه اندازی نمایشگاههای نوروزی در ورودیهای استان از راهکارهای اساسی برای فروش محصولات صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد است.
هر ساله تولید دست بافته های عشایر این استان کاهش می یابد و احیای این هنر صنعت کهن نیاز به بسترسازی مسئولین و حمایت از بافندگان دارد.
.........................
گزارش: صدیقه امیدی
عکس: اسحاق آقایی
نظر شما