به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان به دلیل دارا بودن مناطق مرتفع و آسمانی صاف و دارای کمترین آلاینده های نوری و گرد و غبار یکی از بهترین مناطق برای رصد آسمان محسوب می شود.
آسمان پر ستاره شهر کرمان یکی از مشهور ترین مکانهای رصد حرفه ای و گردشگری در کشور محسوب می شود بطوریکه طی سالهای اخیر تورهای رصد آسمان در مناطق اطراف این شهر افزایش چشمگیر یافته اند.
اما آنچه که مسلم است تنها زیبای آسمان استان کرمان نمی تواند موجب رونق علم نجوم شود و در کنار پتانسیلهای موجود در استان کرمان باید سرمایه گذاری و توجه لازم از سوی مسئولان نیز به این بخش انجام شود.
متاسفانه با وجود تمام داشته های استان کرمان اما نجوم در این استان دارای رشد قابل توجهی نیست و همین امر می تواند آینده علم نجوم در کرمان را با چالشهای اساسی مواجه کند.
انتقال رصدخانه ملی از کرمان با بهانه تراشی
بی توجهی و عدم سرمایه گذاری در این زمینه طی سالهای اخیر موجب شد موقعیت کرمان در خصوص احداث رصد خانه ملی از دست برود و به بهانه نزدیک بودن منطقه ای دیگر به پایتخت بحث احداث رصدخانه ملی در کرمان لغو و به این به منطقه ای دیگر اختصاص یابد.
امری که به نظر می رسد بیشتر به بهانه تراشی برای عدم ساخت رصد خانه در کرمان شباهت داشته باشد تا دلیلی علمی و منطقی زیرا در دنیای امروزی بحث مکان حل شده است و بیشتر به توانمندی و استعدادهای هر منطقه اهمیت داده می شود تا نزدیکی و یا دوری مکانی به پایتخت.
با این وجود امروز بحث احداث رصد خانه ای دیگر در شهر در "راین" که از مناطق مرتفع کرمان محسوب می شود مطرح است که احداث این رصدخانه نیز با کمبود اعتبار و بودجه مواجه است که باید ابراز امیدواری کرد این رصد خانه نیز به سرنوشت رصد خانه ملی و بهانه تراشی های این چنینی ختم نشود.
دکتر جلیل الدین فاطمی، پدر نجوم کرمان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: تاریخ علم نجوم ایران برمی گردد به قرن هفتم و با دانشمندانی مانند صوفی، ابوریحان بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی، خیام. این دانشمندان برای اولین بار در دنیا در مراغه رصدخانه زدند، و برای اولین بار شعاع کره زمین را اندازه گیری کردند و اولین کهکشان به نام امرته مسلسه را بدون داشتن تلسکوپ مشاهده و کشف کردند.
وی ادامه داد: در علم قدیم نجوم در کرمان نیز منجمنی زبردست وجود داشت زیرا کرمان آسمان پر ستاره ای از دید نجومی دارد و زمانی که بحث احداث رصدخانه ملی مطرح شد در این منطقه هم محاسباتی صورت گرفت ولی به دلیل دور بودن از پایتخت، در این خصوص مشکلاتی ایجاد شد
.
پدر علم نجوم کرمان بیان کرد: کرمان یکی از مناطق برتر کشور از لحاظ علم نجوم است و دهها منطقه برای رصد آسمان در کرمان وجود دارد که به دلایل تخصصی این استان را از سایر استانها برای رصد ستاره ها متمایز کرده است.
رصدخانه ای که انبار شد/ لزوم توجه به علم نجوم در کرمان
فاطمی افزود: کرمان از نظر آسمان حائز اهمیت است و از نظر رشد نجومی هم پیشرفت های چشمگیری در کرمان داشتیم در 30 سال پیش حتی یک تلسکوپ در کرمان وجود نداشتیم اما در حال حاضر در کرمان تلسکوپ های آموزشی و تحقیقاتی پیشترفته ای وجود دارد با ابزار مکملی مانند "ccd" که آشکار ساز با تفکیک بسیار بالاست و توانستیم رصدخانه ای هم داشته باشیم که در مجله نجوم هم به آن اشاره شده و یکی از رصدخانه های فعال در ایران شناخته شد که متاسفانه هم اکنون به انبار تبدیل شده است و در حال یک سری تعمیرات است و فعال نیست و می خواهیم دوباره راه اندازیش کنیم این رصدخانه در انتهای دانشگاه باهنر قرار دارد.
فاطمی گفت: در استان کرمان در رشته نجوم بیش از 30 دانشجوی کارشناسی ارشد فارغ التحصیل شده اند که این شامل نجوم رصدی، نجوم ذره ای و... بوده است و در سطح دکتری نجوم نیز دانشجویانی فارغ التحصیل شده اند و یکی از سرفصل های دکتری در رشته نجوم ذره ای در استان کرمان تدریس می شود که در سطح کشور باید از همین دروس و همین سرفصل ها استفاده شود و برای اولین بار در سطح کشور در استان کرمان پایه گذاری و تاسیس شد.
احداث رصد خانه راین نیازمند همکاری مسئولان
فاطمی در خصوص احداث رصد خانه تصریح کرد: در نزدیکی دوراهی راین حدود 100 هکتار زمین برای احداث رصد خانه اختصاص یافته است که نقشه این رصدخانه طراحی شده است.در این مکان فعالیت هایی مانند آرایه های پرتوهای کیهانی، نجوم رادیویی، تلسکوپ های خورشیدی، حلال ماه و... دیده خواهد شد.
وی گفت: کارهای علمی نجومی انجام می شود و مطالعه خورشیدی و کارهای خورشیدی را انجام می دهیم رصد خانه ها می توانند رادیویی هم باشند و یونسفر را مطالعه کنیم یونسفر کاربردهای مختلفی دارد برای انتفالات امواج رادیویی، برای شناخت اجرام رادیویی به کار می رود.
فاطمی افزود: در این رصد خانه می توانیم در شاخه نجوم ذره ای به شناخت پدیده های نجومی پی ببریم و به این سوالات پاسخ دهیم که نجوم چگونه به وجود آمده است؟ آیا ما زندگی ماورا زمینی داریم؟ می توانیم به شناخت ماده و اینکه ماده چگونه تشکیل شده است پی ببریم. در این رصدخانه اگر بخواهیم یک تلسکوپ بزرگ بسازیم چندین سال طول می کشد و امیدوارم که با کمک های مردمی و مسئولان مشکل اصلی ما یعنی بودجه حل شود.
راه اندازی دانشکده نجوم در کرمان
وی ادامه داد: امیدوارم با کمک مالی بتوانیم دانشکده و رصدخانه با تلسکوپ کاملا تحقیقاتی که حدود 30 اینچ است و ابزار مکملی رصدخانه را احداث کنیم و در این زمینه خیلی خوش بین هستم که با توجه به بودجه ای که اختصاص پیدا کرده یکی از قطب های نجوم کشور خواهیم شد و منجمان مختلفی جذب می کنیم و اولین دانشکده نجوم ایران را تاسیس خواهیم کرد.
دبیر انجمن نجوم کرمان ادامه داد: کمبودهایی در این زمینه داریم اگر بخواهیم رصدخانه بزرگ بزنیم به تعداد منجمین قابل توجه نیاز داریم که باید این منجمین تربیت شوند و با بودجه ای که به استان کرمان داده خواهد شد تعدادی از دانشجویان بورسیه می شوند و حتی می توانند در شاخه نجوم تربیتی و نجوم رصدی این کار انجام شوند.
پتانسیل شهداد برای رونق گردشگری نجوم
وی در خصوص بهترین مکانها برای رصد در استان کرمان گفت: در استان مکانهای مختلفی برای رصد داریم که سینک خوبی دارند. شهداد از نظر گردشگری و آسمان محل خیلی خوبی است اما برای ما ارتفاع مهم است همپنین در مناطق کویری به دلیل گردوغبار نمی توانیم رصدخانه بزنیم و برای احداث رصدخانه محل مناسبی نیست. برای احداث رصدخانه بلندی های شهرستان بافت که چهار هزار متر ارتفاع دارد، بردسیر و دوراهی راین مناسب است و ما برای ایجاد رصدخانه دوراهی راین را انتخاب کرده ایم.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان در خصوص راه اندازی رصدخانه ملی گفت: رصدخانه ملی به علت فاصله استان کرمان از پایتخت مقرر شد در کاشان راه اندازی شود و تلسکوپ بزرگی هم قرار است در این رصدخانه بگذارند که در مرحله ساخت است اما ما می توانیم یکی از رصدخانه های بزرگ را در کرمان داشته باشیم.
عدم انسجام فعالیتهای نجومی در کرمان
وی در خصوص فعالیتهای نجومی در کرمان گفت: در استان فعالیت نجومی دیده می شود ولی منسجم نیست. کرمان از نظر رویت حلال ماه در ایران رکورد دار هست و افرادی از کرمان در کمیته علمی بیت رهبری و شورای تقویم سالانه فعالیت دارند در کرمان فعالیت نجومی قابل توجهی انجام می شود ولی تبلیغات ما کم است به عنوان مثال در کشور تعداد انگشت شماری پیدا می شوند که دوره ccd را گذرانده باشند و در کرمان حدود پنج نفر این دوره را در مقطع کارشناسی ارشد گذرانده اند.
فاطمی افزود: آن چه که مردم بیشتر مشاهده می کنند تلسکوپ است و فکر می کنند که علم نجوم فقط تلسکوپ است ولی خیلی کارهای دیگر در علم نجوم بدون تلسکوپ انجام می شوند.
وی در خصوص فعالیتهای نجومی در کرمان گفت: فعالیت نجومی در کرمان خیلی زیاد شده است حتی از نظر تئوری، کامپیوتری و نرم افزار در استان کرمان از نرم افزار های خیلی پیشترفته به نام "Corsica" استفاده می شود این یک نرم افزار است که توسط دانشمندان نجومی و کامپیوتری ساخته شده و از نظر شبیه سازی حرف اول را در دنیا می زند.
وی افزود: تقریبا حدود 15 سال است که تحصیلات عالیه نجوم در استان کرمان راه اندازی شده است و دکتری اختر فیزیک ذره ای را در استان کرمان تدوین کردیم و چندین نفر در رده دکتری فارغ التحصیل شده اند.
............................
گزارش: شیما رحیمیان
نظر شما