حجاب؛ استقلال یا استثمار؟

کی و کجا زن ایرانی - اسلامی برده مرد بوده است ؟ همه می دانند که در خانواده های مسلمان بیش از آنکه زن در خدمت مرد باشد مرد به حکم و وظیفه اسلامی در خدمت زن بوده و وسیله آسایش او را فراهم می کرده است. زن در خانواده هایی مورد اهانت و تحقیر و ظلم قرار گرفته که روح اسلامی در آن خانواده نبوده یا ضعیف بوده است.

عجبا می گویند: "زن حق ندارد با مردان نشست و برخاست کند". برعکس، در محیط های پاک اسلامی این مرد بود که حق نداشت در نشست و برخاست ها از زن بیگانه بهره برداری کند. این مرد است که همواره حرص می ورزد که زن را وسیله چشم چرانی و کامجویی خود قرار دهد. هیچگاه مرد به طبع خود مایل نبوده حائلی میان او و زن وجود داشته باشد و هر وقت که این حائل از میان رفته آن که برنده بوده مرد بوده است و آن که باخته و وسیله شده زن.

امروز که مردان موفق شده اند با نام های فریبنده "آزادی" و "تساوی" و غیره این حائل را از میان ببرند زن را در خدمت کثیف ترین مقاصد خویش گرفته اند. بردگی زن، امروز به چشم می خورد که برای تامین منافع مادی یک مرد در موسسه تجاری خود را صد قلم برای جلب مشتری مرد می آراید و به صورت "مانکن" در می آید و شرف خود را در ازاء چندرغاز حقوق می فروشد.

این نشست و برخاست ها که امثال این گونه به اصطلاح روشنفکران و طرفداران حقوق و آزادی زن می کنند جز بهره کشی مرد و بهره دهی زن مفهومی ندارد. همه می دانند نشست و برخاست ها در محیط های پاک که موضوع بهره کشی مرد از زن در میان نبوده هیچ گاه در جامعه اسلامی ممنوع نبوده است.

این حرف که در گذشته مرد به زن به چشم یک ابزار می نگریست و از او  بهره کشی اقتصادی می کرد، به صورت یک اصل کلی حاکم بر همه اجتماعات گذشته قابل قبول نیست. علائق عاطفی زوجیت هرگز اجاز ه نمی داده که مردان به صورت یک "طبقه" زبردست بر زنان به صورت یک "طبقه" زیردست حکومت کنند، آنان را استثمار نمایند؛ همچنان که معقول نیست فرض کنیم در دوره های گذشته پدران و مادران به عنوان یک "طبقه" بر فرزندان به عنوان یک "طبقه" دیگر حکومت و آنها را استثمار می کرده اند. علائق عاطفی والدین و فرزندان همواره مانع چنین چیزی بوده است. علائق زوجین به یکدیگر، حتی در اجتماعات گذشته بیشتر عاطفی و عشقی بوده و زن با نیروی جاذبه و جمال خود بر قلب مرد حکومت کرده و او را در خدمت خود گرفته است. مرد به میل و رغبت خود نان آور زن شده و راضی شده او با خیال راحت به خود برسد و مایه تسکین قلب و ارضای عاطفی عشقی او باشد؛ همچنان که با میل و رغبت خود، زنان را در پشت جبهه جنگ برده و خود به وظیفه سربازی و فداکاری و دفاع از زن و فرزند قیام کرده است.

در عین حال انکار نمی کنیم که مرد در گذشته گاهی هم به زن ظلم کرده و هم به فرزند، و از هر دوی اینها بهره کشی اقتصادی کرده است؛ همچنان که به خود نیز ستم کرده است. مرد به علت جهالت و تعصبات بیجا (نه به قصد استثمار و بهره کشی) هم به خود ظلم کرده و هم به زن و فرزند. مرد در گذشته از لحاظ اقتصادی، هم در خدمت زن بوده هم از او بهره کشی اقتصادی کرده است. هر وقت طبیعت مرد به سوی خشونت گراییده عشق و عاطفه در وجودش ضعیف شده، از زن به صورت یک ابزار اقتصادی استفاده کرده است. ولی این را به صورت یک اصل کلی حاکم بر تمام جوامع ماقبل قرن نوزدهم نمی توان ذکر کرد. تجاوز به حقوق واقعی زن، استثمار زن، خشونت نسبت به او منحصر به ماقبل قرن 19 نیست. در قرن نوزدهم و بیستم حقوق واقعی زن کمتر از گذشته پایمال نشده است. منتها چنان که می دانیم از مشخصات این قرن این است که روی مقاصد استثمارگرانه سرپوشی از مفاهیم انسانی گذاشته می شود.

سخن ما درباره اسلام است. آیا اسلام در دستورات خود درباره پوشش و حریم میان زن و مرد چه هدف و منظوری داشته است؟ آیا خواسته است زن را از لحاظ اقتصادی در خدمت مرد قرار دهد؟!

قدر مسلم این است که حجاب در اسلام بدین منظور نیست . اسلام هرگز نخواسته مرد از زن بهره کشی اقتصادی کند ، بلکه سخت با آن مبارزه کرده است. اسلام با قطعیت تامی که به هیچ وجه قابل مناقشه نیست، اعلام کرده که مرد هیچگونه حق استفاده اقتصادی از زن ندارد. این مسئله که زن استقلال اقتصادی دارد از مسلمات قطعی اسلام است.

کار زن از نظر اسلام متعلق به خود اوست. زن اگر مایل باشد کاری که در خانه به وی واگذار می شود مجانا و تبرعا انجام می دهد و اگر نخواهد، مرد حق ندارد او را مجبور کند حتی در شیر دادن به طفل با اینکه زن اولویت دارد، اولویت او موجب سقوط حق اجرت او نیست، یعنی اگر زن بخواهد فرزند خود را در مقابل مبلغی در ماه شیر بدهد و زن بیگانه ای هم به مبلغی حاضر است شیر بدهد پدر باید اولویت زن را رعایت کند.

فقط در صورتی که زن مبلغ بیشتری مطالبه می کند مرد حق دارد طفل را به دایه ای که اجرت کمتری می گیرد بسپارد. زن می تواند هر نوع کاری همین قدر که فاسد کننده خانواده و مزاحم حقوق ازدواج نباشد برای خود انتخاب کند و در آموزش هم منحصرا متعلق به خود اوست. اگر اسلام در حجاب، نظر به استثمار زن داشت بیگاری زن را برای مرد تجویز می کرد؛ معقول نیست که از یک طرف برای زن استقلال اقتصادی قائل شود و از طرف دیگر حجاب را به منظور استقلال و استثمار زن وضع کند. پس اسلام چنین منظوری نداشته است.