حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی رستم نژاد، عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمیة در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سؤال که تحول در حوزه های علمیه با توجه به مطالبات مقام معظم رهبری چگونه امکان پذیر است، گفت: چرایی پیدایش حوزه های علمیه به عواملی مانند شناخت صحیح معارف، تبیین دین و تبلیغ آن، پاسداری از مکتب و حفاظت از کیان اسلام بر می گردد، البته فلسفه دیگری هم وجود دارد و آن تحقق حاکمیت «الله» است که در واقع این هدف از اهداف همه پیامبران است و طبعا آنهایی که در رشته های علمی و حوزوی هستند این هدف را هم دنبال می کنند، منتها آنچه که عملا اتفاق افتاده از بعد از انقلاب اسلامی است.
وی با بیان اینکه ضرورت و مبانی تحول در حوزه های علمیه براساس مطالبات مقام معظم رهبری مبتنی بر فلسفه پیدایش حوزه های علمیه است، اینکه چرا باید تحول در حوزه صورت گیرد، به خاطر این است که بعد از انقلاب اسلامی این ضرورت بیشتر احساس شده است. این ضرروت به دلایل مختلفی بر می گردد، ازجمله جامعیت دین ما و اختلاف ذوق و سلیقه هایی که وجود دارد. پیدایش موضوعات جدید مخصوصا بعد از انقلاب اسلامی، تخصصی شدن علوم با پیشرفتی که در سایر علوم وجود دارد. پیشرفتها در حوزه های دیگر خود به خود ضرورت تحول و همسانی و همگامی حوزه با بقیه را ایجاب می کرد.
این محقق و نویسنده کشورمان تصریح کرد: احیای ابواب فراموش شده مخصوصا بعد از انقلاب و حذف مباحث غیر ضروری که بعضا در حوزه های قدیم و سنتی وجود داشت و مخصوصا ورود حوزه در عرصه های اجرایی فقه که قبل از انقلاب اسلامی وجود نداشت مثل بحث قضاوت، حدود، ولایت، حکومت، قانونگذاری، بازار و ... از دیگر دلایل ضرورت تحول در حوزه است. حوزه قبلا در مباحث فقه حکومتی، چون نیازی به آنها نبود ورودی نداشت اما بعد از انقلاب ورود پیدا کرد که همه اینها از مبانی ضرورت تحول در حوزه است که مقام معظم رهبری، فراوان، اینها را به عنوان یک مطالبه جدی از حوزه ها از حدود دو دهه گذشته تاکنون دنبال می کردند و اکنون هم همین گونه است.
این کارشناس در ادامه سخنانش بیان کرد: نکته سومی که می توان در تعقیب این مسائل گفت وظایف حوزه است، وظایف حوزه با توجه به چهار فلسفه پیدایش حوزه فوق الذکر و استمرار آن وظایف تعریف می شود که بسیار هم گسترده است. عرصه هایی که باید به عنوان مسئولیت و وظایف برای حوزه تعریف کرد در شناخت موضوع دین مهم و تأثیرگذارند.
وی با تأکید بر اینکه در حوزه شناخت و فهم دین، حوزه مسئولیت جدی دارد، گفت: تا حد زیادی به کارگیری شیوه های جدید، تخصصی کردن، استفاده از امکانات روز و مباحثی از این دست، اتفاق افتاد و تا حد زیادی می توان گفت که حوزه در این عرصه پیش رفت.
رستم نژاد با بیان اینکه در حوزه تبلیغ که قسمت دوم فلسفه چرایی پیدایش حوزه است هم چیزهایی مانند به کارگیری ادبیات جدید، زبان جدید، دانشهای همسو لازم بود، در این ارتباط تا حد زیادی گامهای مؤثری در این راستا برداشته شد. طرح هجرت از جمله گام هایی بود که در این عرصه اتفاق افتاد. خروج از حالت تبلیغ سنتی که اکتفا به دهه محرم و صفر می شد به طول سال و استمراربخشی در طول سال و ... از کارهایی بود که در این عرصه انجام شد، اما اینها قدمهای ابتدایی است که برداشته شد و راضی کننده نیست. مخصوصا باید بیشتر به سمت جوانان برویم و پایگاه اصلی جامعه و انقلاب ما، حراست از دین ما، پاسداران اصلی ما و آینده ما همه منوط به این مسأله است که متأسفانه در این حوزه پررنگ عمل نشد.
وی با بیان اینکه مسأله سوم در قبال دفاع از دین که مسئولیت اساسی حوزه در این بخش جاست، شبهه یابی است، گرچه مراکزی این کار را انجام می دهند، ولی راه مبارزه با شبهات و شناخت توطئه ها و مبارزه با تفاسیر غلط از دین و ...کافی نیست و باید خیلی گسترده تر از اینها با برگزاری نشستهای علمی، کرسیهای نظریه پردازی، سفرهای علمی استفاده از فضاهای مجازی و ... برگزار شود.
رستم نژاد با تأکید بر اینکه ازجمله اموری که باید در حوزه متحول می شد در دفاع از دین است، اظهار داشت: در برابر سرعت تحولاتی که در جاهای دیگر مشاهده می شود لازم بود که در عرصه مسئولیت حوزه در قبال مردم لازم بود تحولاتی صورت گیرد. تربیت و جهتگیری جامعه، زنده نگه داشتن، روحیه مذهبی و انقلابی مردم، نظارت بر اجرای عدالت اجتماعی، مبارزه با تهاجم فرهنگی و شبیه خون فرهنگی(بنا به تعبیر مقام معظم رهبری) از وظایف حوزه در قبال مردم و انقلاب است.
وی افزود: اگرچه کارهای خوبی مانند برگزاری نماز جمعه و جماعات و مساجد و ... صورت گرفته است، اما مستحضر هستید که هزاران مسجد داریم که متأسفانه روحانی ندارد و یا گاهی در آنها روحانی دیده می شود. این از اموری است که حوزه باید مستقیم دخالت می کرد و پررنگ تر ظاهر می شد که می توان گفت آسیبها در اینجا بسیار زیاد است. مهمترین عرصه ای که دشمن می توانست رخنه کند از همین طریق است.
وی با بیان اینکه مسئولیت حوزه تبیین شالوده های فکری و نظری نظام و ارائه شیوه های کاربردی برای نظام، ارائه و حفاظت از مبانی نظری انقلاب است، بیان کرد: حراست فکری و عملی از نظام در مقابل با دشمنان از وظایف حوزه است. اصالت حوزه برای حفظ کیان اسلام و انقلاب است، در این عرصه نهادهایی رسمی وجود دارند که حوزویان حضور دارند مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس خبرگان رهبری یا بعضا در جاهای دیگر؛ اما باید بگوئیم به عنوان حوزه این حفظ ارتباط کمرنگ است و به نظر می رسد مشکلاتی وجود دارد.
عضو هیئت علمی جامعة الصطفی(ص) العالمیة با بیان اینکه در بعد آموزشی و علمی حوزه که اصل و اساس است به چند مسأله مانند اصلاح متون نیاز داشتیم که به این معنا اتفاق نیفتاد، گفت: ازجمله مطالبات مقام معظم رهبری اصلاح متون حوزه بود که تا جایی که بنده اطلاع دارم کار زیادی صورت نگرفت و فقط چند تا کتاب نه چندان مؤثر اصلاح شد.
وی افزود: یکی از کارهای دیگر تخصصی کردن دروس بود که این کار تا حد زیادی اتفاق افتاد. آموزش زبان های زنده دنیا نیز از لوازم است برای اینکه بتوانیم با دنیا ارتباط برقرار کنیم که این هم به صورت کار اساسی و در متن حوزه اتفاق نیفتاد، در حاشیه مؤسساتی این کار را انجام می دهند که مستقیم و مرتبط با متن حوزه نیست. مطالبه مقام معظم رهبری در این بخش از امور به زمین مانده است.
رستم نژاد با اشاره به اینکه آموزش دانشهای نوین همسو خصوصا مباحث روشی و مهارتی از کارهایی بود که در بعد آموزشی حوزه باید اتفاق می افتاد که کمتر اتفاق افتاده است، بیان کرد: ایجاد مراکز تحقیقاتی در حاشیه حوزه فراوان اتفاق افتاده است به این معنا که خودجوش یا براساس احساس وظیفه و یا تکلیف بوده، اما اینکه به صورت سازمانی با یک نظارت و مدیریت کارآمد حوزوی جهت دهی این ظاهرا اتفاق نیفتاد و از این جهت هم دست ما کوتاه است و مشکل داریم. یکی از اشکالات این است که مراکز تحقیقاتی کارهای همسو و موازی را انجام می دهند، البته مرکز مهم مانند تربیت مدرس و یا تربیت مبلغ وجود دارد که ناظر به مطالب و مطالبات مقام معظم رهبری بود که بسیار ارزشمند است.
نظر شما