اعمال حج زائران ایرانی در سرزمین وحی آغاز شد

به گزارش خبرنگار اعزامی مهر به مکه مکرمه، حج همان‌گونه که توحید، نبوت، امامت و معاد را دارد، نماز، روزه، جهاد، تولّی و تبری و نیز دیگر امور، همانند خلوت و جلوت، ذکر و تفکر، سکوت و فریاد، عزلت و اجتماع و ظاهر و باطن، همه را دارد و در یک کلام می‌توان گفت که «حج بخشی از آثار فقهی، فلسفی، اخلاقی، عرفانی و... را به خود اختصاص داده است.»

تمام اعمال حج از احرام تا رمی جمرات، از عبادات است و مانند نماز و سایر عبادات باید به قصد قربت و اطاعت امر خداوند انجام شود. وقتی انسان برای اعمال حج محرم شد، انجام تعدادی از کارها بر او حرام می‌شود.

نیت گام اول

اولین عمل از اعمال حج، مانند اعمال عمره با احرام و نیت حج تمتع آغاز می‌شود. زائران بیت‌الله‌الحرام به دلیل کثرت جمعیت و شلوغی راه که احتمال نرسیدن به موقع به عرفات است، روز هشتم - فردا- در شهر مکه (مستحب است در حجر اسماعیل یا نزد مقام ابراهیم محرم شوند) مُحرم می‌شوند و به عنوان دومین عمل از اعمال حج شب عرفه به عرفات می‌روند، هرچند اگر روز نهم هم مُحرم شوند و بروند و پیش از ظهر روز نهم به عرفات برسند، مانع ندارد.

وقوف در مشعرالحرام

وقوف در مشعرالحرام، سومین عمل از اعمال حج است که طی آن زائران بعد از مغرب روز نهم ذی‌الحجه (شب عید قربان) از عرفات خارج می‌شوند و برای انجام عملی دیگر از اعمال حج به طرف مشعرالحرام (مُزدلفه) حرکت می‌کنند.

وقتی حاجیان به مشعرالحرام رسیدند، وقت وقوف، از طلوع فجر عید قربان است تا طلوع خورشید و احتیاط آن است که از وقت رسیدن به مشعر در شب قصد وقوف کند.

رمی جمره عقَبه

رمی جمره عقَبه،‌ چهارمین عمل از اعمال حج است که پس از طلوع آفتاب روز دهم ذی‌الحجه (عید قربان) حجاج برای انجام بقیه اعمال حج از مشعرالحرام بیرون می‌آیند و روانه مِنا (سرزمینی واقع بین دو رشته کوه، نزدیک مشعرالحرام) می‌شوند و اولین عمل از اعمال منا را که رمی جمره عقبه است انجام می‌دهند.

در آخر منا سه ستون سنگی وجود دارد که اولین ستون، «جمره اُولی» و دومین آنها «جمره وُسطی» و سومی را «جمره عُقبی یا عَقَبه» می‌نامند؛ بنابراین اولین کار واجب در روز عید قربان زدن هفت عدد ریگ به جمره عقبه است.

هفت سنگ باید به ستون بخورد، ولی لازم نیست پشت سر هم باشد. البته بانوان، کودکان، بیماران و پیرمردان می‌توانند، شب عید قربان پس از نصف شب و قبل از اذان از مشعرالحرام خارج شوند و اگر نمی‌توانند رمی جمره را در روز انجام دهند، می‌توانند همان شب رمی جمره عقبه را انجام دهند.

قربانی کردن

قربانی ‌کردن پنجمین عمل از اعمال حج است. حجاج پس از سنگ زدن به جمره عَقبه، برای انجام یکی دیگر از واجبات حج، به قربانگاه می‌روند و یک شتر، یا گاو، یا گوسفند قربانی می‌کنند.

تقصیر

حلق یا تقصیر ششمین عمل از اعمال حج است؛ به‌گونه‌ای که پس از قربانی، حاجی باید حلق کند، یعنی موهای سر خود را بتراشد، یا تقصیر کند، یعنی مقداری از مو و ناخن خود را بچیند.

با انجام این عمل تمام محرمات احرام بر او حلال می‌شود، به جز حرام بودن زن و مرد بر یکدیگر و استفاده از بوی خوش، که آنها هم با انجام بقیه اعمال حلال خواهد شد و در برخی موارد صید نیز حرام است؛ بنابراین، پس از تراشیدن سر یا تقصیر می‌تواند لباس احرام را بیرون آورد و لباس معمولی خود را بپوشد.

مردانی که سال اول حج آنهاست، بنا بر احتیاط واجب باید سر بتراشند و تقصیر کفایت نمی‌کند، ولی افرادی که بار اول آنها نیست می‌توانند تقصیر کنند یا سر بتراشند.

طواف کعبه

طـواف حج هفتمین عمل از اعمال حج است که پس از انجام اعمال مِنا در روز عید قربان، حاجی باید بار دیگر برای انجام پنج عمل از اعمال حج به مکه برگردد؛ گرچه وقت این اعمال تا پایان ماه ذی‌الحجه است و می‌تواند در مِنا بماند برای بقیه اعمالی که در مِنا شب‌ها و روزهای یازدهم و دوازدهم انجام می‌شود و بعدازظهر روز دوازدهم از منا خارج شود و برای بقیه اعمال به مکه بیاید.

اعمالی که در مکه انجام می‌شود

اما پنج عملی که در مکه باید انجام شود، عبارتند از: طواف حج (هفتمین عمل حج)، نماز طواف حج (هشتمین عمل حج)، سعی بین صفا و مروه (نهمین عمل حج)، طواف نسا (دهمین عمل حج) و نماز طواف نسا (یازدهمین عمل حج).

* نماز طواف حج به عنوان هشتمین عمل از اعمال حج پس از انجام طواف حج انجام می‌شود و حاجی باید دو رکعت نماز، به نیت نماز طواف حج بخواند.

* سعی بین صفا و مروه نهمین عمل از اعمال حج به‌شمار می‌آید؛ به‌گونه‌ای که پس از انجام نماز طواف حج، باید هفت مرتبه فاصله بین «صفا» و «مروه» را که امروز به صورت سالنی ساخته شده و کنار مسجدالحرام قرار دارد، بپیماید.

حجاج باید با نیت سعی حج از «صفا» آغاز کنند و به «مروه» ختم کنند. پیمودن فاصله «صفا» تا «مروه» یک مرتبه و برگشتن از «مروه» به «صفا» مرتبه دوم به حساب می‌آید؛ بنابراین هفت شَوْطِ (در لغت به معنای نهایت دویدن تا هدف و در اینجا به معنی یک بار دور زدن اطراف کعبه و یک بار پیمودن فاصله صفا تا مروه، یا مروه تا صفاست) سعی بر «مروه» ختم می‌شود.

سعی بین صفا و مروه لازم نیست با وضو و طهارت انجام شود؛ گرچه احتیاط مستحب است. سعی در طبقه دوم، چون بالاتر از دو کوه است اشکال دارد.

* طواف نساء نیز دهمین عمل از اعمال حج است که پس از انجام سعی باید هفت مرتبه به نیت طواف نساء دور خانه کعبه که در مسجدالحرام است بگردد.

طواف نساء و نماز آن به مردان اختصاص ندارد، بلکه بر تمام کسانی که حج به جا می‌آورند واجب است؛ البته پس از سعی لازم نیست فوراً طواف نساء را به‌جا آورد و تأخیر انداختن آن حتی تا چند روز بعد هم اشکال ندارد.

* پس از طواف نساء، حاجی باید نماز طواف نساء را به عنوان یازدهمین عمل از اعمال حج به‌جا آورد.پس از انجام نماز طواف نساء زن بر مرد و مرد بر زن که به واسطه احرام، حرام شده بود، حلال می‌شود.

بیتوته در منا

یکی دیگر از واجبات حج، بیتوته (ماندن در شب) در مِنا است که دوازدهمین عمل از اعمال حج به حساب می‌آید؛ به نحوی که تمام حجاج، چه آن‌ها که برای اعمال بعد از منا به مکه رفته‌اند و چه آن‌ها که به مکه نرفته‌اند و در مِنا مانده‌اند، باید شب یازدهم ذی حجه و شب دوازدهم را از غروب آفتاب تا نیمه‌شب، با قصد قربت در منا باشند؛ بنابراین آنها که به مکه رفته‌اند باید قبل از غروب به منا برگردند.

البته برای بیماران و پرستاران آنها و دیگر کسانی که ماندن در آنجا برایشان مشقت داشته باشد، کسانی که در مکه تمام شب از اول آن تا صبح به عبادت خدا مشغول باشند و کار دیگری به جز کارهای ضروری نکنند و کسانی که ترس آن دارند که اگر در منا بمانند اموالی از آنها در مکه از بین می‌رود، ماندن در منا واجب نیست.

رمی جمرات

رمی جمرات سه گانه سیزدهمین عمل از اعمال حج است که در روز یازدهم و دوازدهم ذی‌الحجه حجاج باید به هر یک از سه ستون هفت عدد سنگ بزنند.

وقت رمی از طلوع آفتاب تا غروب است و رمی در شب جایز نیست ( مگر کسی که عذر داشته باشد و نتواند در روز رمی کند) و اگر مثلاً روز یازدهم، رمی را ترک کرد، باید فردای آن روز قبل از رمی همان روز، رمی روز گذشته را قضا کند.

حاجی ابتدا باید به جمره اولی سنگ بزند و سپس به وسطی و بعد از آن به جمره عقبه. در روز دوازدهم ذی حجه، بعد از ظهر شرعی حجاج می‌توانند از مِنا خارج شوند، ولی چنانچه کسی آن روز از مِنا نرود تا آفتاب غروب کند، باید شب سیزدهم را نیز در منا بماند و روز سیزدهم جمرات سه‌گانه را رمی کند.