ازهم گسیختگی اجتماعی مسلمانان، تخریب و تضعیف روحیه استقامت و شهادتطلبی در میان مسلمانان، از میان رفتن فرهنگ ظلمستیزی و عدالت خواهی و خو نمودن با ظلم، انحطاط روز افزون فرهنگ آزادی خواهی در مرداب اختناق و استبداد، از میان رفتن غیرت دینی مسلمانان، به فراموشی سپاری فرهنگ جهاد و از یاد بردن فریضه مهم امر به معروف و نهی از منکر از سوی مسلمانان و به تدریج، از میان رفتن اصل مهم اندیشه راستین اسلام، یعنی امامت در پس ابرهای جاهلی، از ثمرات خلافت و ملوکیت بود که قیام علیه حکومت اموی را ضروری میساخت.
از قیام امام حسین(ع) در عاشورای سال 61 هجری باید به عنوان نهضت و تداوم اقدامات پدر بزرگوارش حضرت امام علی(ع) یاد نمود که در پی بر تن نمودن جامه راستین بر تن اسلام نبوی بود. از قیام حسینی باید به عنوان حادثهای یاد نمود که زمینه کارکرد صحیح اسلام را در امور اجتماعی، اقتصادی، مذهبی، سیاسی و ... مهیا مینمود. قیام امام حسین(ع) اقدامی خونین در تصحیح و گرداندن کارکردهای اسلام نبوی بود.
بدیهی است، کارکردهای سیاسی عام عاشورا را به لحاظ زمان میبایست به دو شاخه: کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم نمود.
1- احیای اندیشه امامت نزد مسلمانان
همانگونه که میدانیم پس از رحلت پیامبر(ص) جریان طبیعی اسلام که بر اصل بنیادین"امامت" پایه گذاری شده بود، با دسایس بنیان گذاران خلافت، به انحراف کشیده شد و "خلافت" جایگزین آن شد.
"امامت" در اسلام مهمترین اصلی است که سایر اصول اسلام در پرتو آن تجلی مییابد، بدیهی است که با اختلال در کارکرد"امامت"، سایر اصول اسلام نیز به اختلال و عدم کارکرد صحیح میانجامد.
2- احیای فرهنگ جهاد
دومین آموزه و کارکرد مهم عاشورا احیای فرهنگ جهاد در میان امت اسلامی است. جهاد و قیام حسینی الگویی گردید برای عدالتخواهان و آزادیخواهان برای کسانی که ظلم و ستم را میدیدند و وظیفه خود میدانستند تا در برابر آن ایستادگی کنند. این قیام به لحاظ تأثیر، هم در کوتاه مدت و هم در دراز مدت، اسوه ستمستیزان گردیده است.
به لحاظ تأثیر کوتاه مدت میتوان به قیامها و حرکاتی که پس از عاشورا اتفاق افتاد اشاره کرد، یعنی به جامعهای که روح و فرهنگ جهاد و قیام علیه ستمگران و حاکمان ستم پیشه از آن رنگ باخته بود. این قیام سبب آن شد قیامهای متوالی و پی در پی چه در زمان حکومت اموی، و چه در زمان حکومت عباسی اتفاق بیفتد و ساختار سیاسی آنها را با بحران مواجه سازد.
3- زمینه سازی تشکیل حکومت اسلامی
سومین کارکرد سیاسی مهم عاشورا که در عین حال بر خاسته از دو آموزه قبلی(اندیشه امامت و احیای فرهنگ جهاد) است، زمینه سازی برای تشکیل حکومت اسلامی است. به این معنا که با جهاد و سرنگونی حکومت استبدادی، زمینه برای حکومت اسلامی فراهم میآید تا اندیشه امامت در آن گفتمان، مسلط گردد.
حکومت از موضوعات اساسی و بنیادی است که نقش برجسته آن در زندگی اجتماعی انکارناپذیر است. این سؤال مطرح بود که چه کسی زمام امور مسلمین را بر عهده بگیرد؟
آنچه مسلم است این است که امامت و حکومت بر مسلمین شرایطی دارد که از جمله میبایست آگاهترین و عالمترین شخص از مردمان به احکام الهی، مدیر و مدبر در امر سیاست و به دور از فساد و ظلم باشد. علی(ع) در این که چه کسی سزاوار حکومت است فرمود: «سزاوارترین مردم به رهبری کسی است که نیرومندتر از همه و داناترین مردم در مسایل الهی باشد».
نظر شما