به گزارش خبرنگار مهر، انبار و دفن غیراصولی زباله مشکلی است که گاه به شکل یک تهدید جدی، سلامت جامعه را به خطر انداخته و در صورت عدم توجه دست اندرکاران امور شهری، فجایع زیست محیطی جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت و این روزها در اطراف شهرهای کردستان این پدیده به عینه خودنمایی می کند.
دفن غیراصولی و جای خالی واحدهای بازیافت در تمامی شهرهای کردستان باعث شده است که اطراف شهرهای این استان به محلی برای انبار زباله تبدیل شود که هر چند مدیران و مسئولان این حوزه اعلام می کنند که وضعیت کردستان در این بخش رضایت بخش است ولی واقعیت عینی در جامعه خلاف گفته آنها را نشان می دهد.
جمع آوری و دفن اصولی زباله امروز در سراسر جهان نه تنها در جوامع شهری بلکه حتی در جوامع روستایی نیز به یک امر مهم تبدیل شده است و به همین دلیل است که سالانه در کشورهای مختلف جهان شیوه های نوین و جدید برای ساماندهی این حوزه تدوین و اجرایی می شود.
برای اولین بار در سال 1346، اولین واحد تولید کمپوست از زباله توسط بخش خصوصی و به صورت نیمه صنعتی در شهر اصفهان احداث و در پی آن در سال 1348 شهرداری تهران اقدام به احداث دومین کارخانه کمپوست در تهران کرد تا با این کار زباله شهر تهران به کود گیاهی تبدیل شود و علاوه بر جلوگیری از انتشار آلودگی ناشی از زباله در محیط زیست، کود تولید شده نیز در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.
در ایران سازمان بازیافت در مسیر رشد و توسعه در سال های گذشته همگام با انجام مطالعات گسترده و بهره برداری از منابع علمی و تجارب کشـورهای دیگر در زمینه دفع و پردازش زباله، طرح ها و شیـوه های نوین دفع بهینه و بازیافـت مواد را به اجرا در آورده که اهم آنها عبارتند از احداث کارخانه های کمپوست، کارخانه های بازیافت کاغذ و پلاستیک، اجرای شیوه های بهداشتی دفن زباله، استحصال گاز متان از مرکز دفن زباله و سایر طرح ها و پروژه هایی در این مورد است.
پسماندها شامل پسماند عادی، پسماند پزشکی، پسماند ویژه، پسماند کشاورزی و صنعتی که پسماند عادی و در راس آن زباله خانگی مهمترین بخش در تولید زباله در ایران را برعهده دارد که با بازیافت آنها بازیافت و استفاده مجدد از پسماندها، تولید زباله، دفع اصولی و همگن با محیط زیست و نیز عوامل مولد بیماری انسان و حیوانات کاهش پیدا می کند.
شرایط بازیافت زباله در شهرستان های ایران و در مقابل تولید روزانه زباله در این شهرها بد و نامناسب است به طوری که روزانه شاهد تولید بیش از چهار هزار تن زباله در استان کردستان هستیم و به دلیل اینکه راهکاری عملی برای دفن و از بین بردن آنها ارائه نشده است و این زباله های تولید شده در اکثر شرایط روی هم انبار شده و این مسئله شهروندان را با خطرات جدی رو به رو می کند و مخاطرات جدی زیست محیطی را در کشور به دنبال دارد.
سرانه پسماند در کردستان یک کیلوگرم است
مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه سرانه پسماند در کردستان یک کیلوگرم است، از تولید روزانه 853 تن زباله خانگی در استان خبرداد.
ناصح قادری افزود: در کردستان 10 شهرستان و 25 شهر با جمعیتی بالغ بر 914 هزار نفر جمعیت شهری روزانه 853 تن زباله خانگی، 3 هزار و 470 کیلوگرم زباله عفونی بیمارستانی و 139 تن زباله صنعتی تولید می کنند.
وی عنوان کرد: در حال حاضر بیشتر زباله های تولید شده در استان کردستان در جایگاه های زباله شهرها تخلیه و روی هم تلنبار می شود و تنها در برخی از جایگاه ها عملیات دفن با خاک انجام می شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان با بیان اینکه 74 درصد زباله های خانگی تولید شده در سطح استان فسادپذیر شامل 6.5 درصد کاغذ و مقوا، 8.5 درصد پلاستیک، شش درصد شیشه و پنج درصد دیگر نیز سایر مواد زائد جامد است، بیان کرد: جمعیت 441 هزار نفری شهر سنندج روزانه 250 تن زباله تولید می کنند.
قادری عنوان کرد: در حال حاضر در بیشتر شهرستان های استان بیمارستان ها و مراکز درمانی پسماندها بی خطرسازی می شود و در کل میزان زباله بازیافت شده نسبت به کل زباله تولید شده برای ضایعات سنگبری ها 40 درصد، مواد آلی زباله خانگی در تبدیل به کود 29.3 درصد، پلاستیک و ظرف پی ای تی 30 درصد، روغن کار کرده در استفاده از صنایع تصفیه دوم روغن 50 درصد، ضایعات کشتارگاهی در تبدیل به پودر گوشت و استخوان 10 درصد، ضایعات تبدیل گندم به آرد و تبدیل سبوس 70 درصد و سایر زباله ها 20 درصد است.
وی تعداد مراکز درمانی و بیمارستانی در سطح استان را 601 مورد دانست و گفت: از این تعداد 170 مورد آن مراکز بهداشتی، درمانگاه، کلینیک و پلی کلینیک، 119 خانه بهداشت، 87 آزمایشگاه، 142 داروخانه، 39 مرکز پرتونگاری و 44 مرکز توانبخشی هستند که تمامی این مراکز تحت مدیریت پسماند قرار دارند.
فعالیت تنها دو مرکز مدیریت پسماند در کردستان
وی تعداد مراکز مدیریت پسماند پزشکی در استان را دو مرکز دانست و یادآور شد: در استان کردستان 12 شهرک صنعتی مساحت حدود 7.5 هکتار را به خود اختصاص داده است که از این میزان 9 واحد صنعتی دارای سیستم فاضلاب است که مجهز شدن تمامی مراکز تولیدی و کارخانه ها به سیستم های بی خطرساز پسماندها نیز لازم و کمکی اساسی به حفظ محیط زیست بهتر است.
قادری با بیان اینکه مکان یابی جایگاه های زباله در 10 شهر و مرکز استان به صورت اصولی انجام نشده است، افزود: وضعیت 15 شهر جدید الاحداث استان به مراتب بدتر بوده و علاوه بر مشکلات موجود نیاز به تعیین جایگاه مناسب دفن زباله در این شهرها وجود دارد.
ایجاد 500 هزار فرصت شغلی با مدیریت درست پسماندها
کارشناس محیط زیست استان کردستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ظرفیت های و تهدید های مدیریت حوزه پسماند در کشور، افزود: مدیریت صحیح و کارشناسی پسماندها زمینه ایجاد 500 هزار فرصت شغلی در کشور را فراهم می کند.
محمد علیزاده با اشاره به اشتغال ایجاد شده از مدیریت مناسب و درست پسماندها اظهار داشت: حمایت از فعالان پسماند، هدایت و نظارت بر همه امور پسماندهای کشور از راهبردها و سیاست های مهم سازمان محیط زیست در مدیریت پسماند کشور است که باید به صورت جدی و پیگیری مسئولان امر دنبال شود.
وی با اشاره به تدوین طرح جامع مدیریت پسماند کشور در سال گذشته افزود: این طرح برنامه های عملیاتی کردن مدیریت پسماند در دستگاه های اجرایی را شفاف و به برخی از استان های کشور نیز ابلاغ شده و در استان کردستان با موفقیت بالایی انجام شده است و در زمینه پسماندهای پزشکی بیمارستان ها و مراکز درمانی در بین استان های دیگر کشور از جایگاه بسیار خوبی برخوردار است.
کارشناس محیط زیست با اشاره به تشکیل گروه مشاوران معتمد طرح پسماند در سطح کشور و امکان دسترسی آسان اطلاعات به تولیدکنندگان اظهار داشت: هفت آزمایشگاه معتمد پسماند در کشور فعالیت دارد و با کمک کارشناسان محیط زیست به طرح پایش و پسماند مناسب کمک می کنند.
علیزاده حفظ محیط زیست را به عنوان میراث گران بها وظیفه همه مردم و مسئولان دانست و گفت: ضعف در مدیریت پسماندها نه تنها حیات جامعه بشری بلکه تمام جانداران زنده در کره زمین را تهدید و رشد پسماندها موجب آلودگی محیطی می شود و سلامت انسان ها را مورد تهدید جدی قرار می دهد.
70 درصد پسماندهای کشور فساد پذیرند
عضو پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز با اشاره به وضعیت پسماند در کشور در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر 70 درصد پسماندهای تولید شده در کشور فسادپذیر است.
علیرضا عسکری سرانه پسماند در کشور را 720 گرم دانست و گفت: در استان کردستان میزان بیشتری تولید می شود که باید به میانگین کشوری برسد.
وی از پسماند به عنوان طلای کثیف نام برد و عنوان کرد: معضلات زیست محیطی ناشی از پسماندها شامل آلودگی آب، آلودگی خاک، هوا، آلودگی صوتی و مناظر زشت و آسیب های روانی است.
عضو پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه مدیریت پسماندهای جامد در جهان سابقه چندانی ندارد، گفت: 70 درصد پسماندهای تولید شده در کشور فسادپذیر، 20 درصد غیرقابل تجزیه و 10 درصد دیگر نیز پسماندهای نیاز به دفن و 30 درصد نیز پسماند عفونی که باید به پنج درصد زباله بی خطر برسد.
عسکری با اشاره به بی خطرساز کردن پسماندهای صنعتی و عفونی در واحدهای صنعتی کشور افزود: کاهش میزان و حجم پسماند تولیدی، لازم است که تاکنون دفن مهندسی پسماند ویژه در سطح کشور صورت نگرفته و به منظور پیشگیری از بیماری، حفظ جلوه مناسب از محیط زیست و بازیافت منابع از اهداف اصلی مدیریت جامع پسماند است.
وی یادآور شد: فرهنگ سازی صحیح تولید و نحوه انباشت و جمع کردن زباله در بین مردم نیاز به نهادینه کردن دارد تا مدیریت پسماند آن گونه که باید و شاید رشد پیدا کند.
توسعه اقتصادی روستاها سرمایه محیط زیست را حفظ می کند
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کردستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، نقش روستا در حفظ منابع آب و خاک و محیط زیست را ضروری دانست و گفت: نبود روستائیان در روستاها لطمه زیادی به محیط زیست و منابع آن می زند و در نهایت رشد جمعیت شهری و حاشیه نشینی اثرات منفی بر زیبایی محیط زیست به جای می گذارد.
اردوان نوسودی با بیان اینکه ایجاد اشتغال به منظور نگهداشتن روستائیان در روستا لازم است، بیان کرد: استانداری کردستان با همکاری بسیج سازندگی تاکنون چند طرح اقتصادی و خدماتی را به منظور انجام گردش مالی و توسعه اقتصاد در جریان در روستاها به وجود آورده و بیکاری فصلی را تا حدودی رفع کرده است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کردستان با بیان اینکه مدیریت نامناسب برخی صنوف مزاحم در سطح شهر مشکلاتی را به وجود آورده است، عنوان کرد: جمع آوری این صنوف حاشیه ای و دست فروشان الزامی و نیازمند توجه بیشتر است که باید پیگیری شود.
معاون عمرانی استاندار کردستان با توجه به موفقیت های شهرداری سقز در این بخش یادآور شد: شهرداری سقز با استفاده از منابع درآمدی در بسیاری از موارد موفق عمل کرده تا جایی که از پسماندهای مواد زائد برق تولید می کند و این ناشی از مدیریت مناسب و صحیح آنها است نه کمبود منابع مالی چرا که معضلات مالی و بودجه ای وجود ندارد.
نوسودی بهره گیری مناسب از منابع داخلی شهرداری ها را ضروری دانست و گفت: مدیریت صحیح پسماند استان، بهره گیری مناسب از درآمد شهرداری ها و تلاش فعالان این حوزه سیما و منظر شهرهای استان را نیز متحول می کند و با توجه به هزینه بر بودن این کار کسب درآمدهای جدید توسط شهرداری ها لازم است.
وی در پایان یادآور شد: حفظ سیمای زیبا و حقیقی شهری با استفاده از نظارت دقیق و درست، لازم و ضروری است که باید با کار کارشناسان دنبال شود تا مدیریت ها را زیرسوال نبرد.
طلای کثیف بهترین فرصت برای ایجاد صنایع تبدیلی است
زباله طلای کثیفی که امروزه مدیریت آن در سطح بین المللی مورد بررسی است مخصوصا پسماندهای غذایی و بخش فساد پذیر آن، هنگامی می تواند مفید واقع شود که با روش های مناسب توسط انسان کنترل شده و یا به وسیله بازیافت بهداشتی قسمت هایی از مواد آن مورد استفاده مجدد قرار گیرد.
زباله ها هنگـامی برای آدم مضر هستند که خـارج از اصـول بهداشتی، ذخیـره سازی، جمع آوری، بازیافت و یا دفع شوند در غیر اینصورت می توان با ایجاد صنایع مختلف تبدیلی نه تنها از تخریب محیط زیست در این بخش جلوگیری کرد بلکه در شرایط مختلف نیز از آن بهره برداری های اقتصادی صورت گیرد.
با انتشار زباله ها در محیط و یا تلنبار آن در حواشی شهرها، محیط مناسب برای تولید، رشد و نمو حشرات، جوندگان و دیگر موجودات موذی به وجود می آید که به علل مختلف موجب آلودگی محیط و انتشار بیماری های مختلف در آن می شود و این روند هزینه های زیادی را در حوزه تامین سلامت شهروندان ایجاد می کند.
در راستای پیشگیری از حوادث، ناشی از دفع غیر بهداشتی این مواد، لزوم شناخت متدهای جمع آوری و دفع زباله و از همه مهمتر آشنایی با خطرات و بیماری های ناشی از آنها اهمیت خاصی دارد که باید هم تولیدکننده، کارکنان کارخانه های بازیافت و کمپوست و مسئولان و کارشناسان امر به آن توجه ویژه داشته باشند.
گزارش؛ رویا عبدی
نظر شما