به گزارش خبرنگار مهر، در این جلسه که با حضور طیف‌هایی از دانشجویان در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، طرفین به بررسی ابعاد مختلف عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور پرداختند.
در ابتدای جلسه مصطفی کواکبیان نماینده پیشین مجلس و کارشناس مسائل سیاسی، انتقاداتی را در خصوص عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور مطرح کرد.
وی دستگاه دیپلماسی را فاقد استراتژی مدون و مشخص در سیاست خارجی دانست و فراز و نشیب‌های موجود در روابط ایران با کشورهای منطقه، به ویژه کشورهای همسایه را ناشی از همین فقدان استراتژی ارزیابی کرد.
وی اظهار داشت: از مسایل دیگری که در اثر فقدان استراتژی مدون به وجود آمده، نامه نگاری‌های رئیس جمهور با باراک اوباما و بدون پاسخ ماندن این نامه‌ها است.
وی افزود: نمونه دیگر حضور رئیس جمهور در سخنرانی رئیس جمهور آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل است؛ آن هم در حالی که رئیس جمهور آمریکا هنگام سخنرانی رئیس جمهور ایران در جلسه حضور ندارد.
دبیرکل حزب مردم سالاری در ادامه بدنه کارشناسی وزارت امور خارجه را "لخت" توصیف کرده و کارشناسی نبودن تصمیمات را از مشکلات دستگاه دیپلماسی دانست.
وی گفت: در قانون اساسی جمهوری اسلامی، شورای عالی امنیت ملی بالاترین نهاد تصمیم ساز دیپلماسی است در حالی که باید از توان کارشناسی وزارت امور خارجه استفاده شود؛ با این حال مشخص نیست تا چه میزان کار کارشناسی در این وزارتخانه انجام می‌پذیرد.
کواکبیان، برگزاری همایش "هولوکاست" در تهران را نتیجه فقدان کار کارشناسی دانسته و اظهار داشت: شایسته نیست که بالاترین مقام اجرایی کشور در همایشی که با هزینه گزافی برگزار شده، حرف‌هایی بزند که با منافع ملی سازگاری ندارد.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در بخش پایانی قسمت اول از سخنان خود به کاندیداتوری ایران جهت عضویت در شورای امنیت سازمان ملل متحد اشاره کرد و گفت: ایران تنها 32 رای از کل آرا را از آن خود کرد؛ در حالی که ژاپن به عنوان رقیب ایران 162 رای کسب کرد و لزومی به کاندیداتوری ایران وجود نداشت و این نیز از مصادیق تصمیمات غیرکارشناسی است.
بعد از سخنان دبیر کل حزب مردم سالاری، حسن قشقاوی به برخی از انتقادات مطرح شده پاسخ داد.
وی گفت: وزارت امور خارجه در همه زمینه‌ها دارای استراتژی مدون است. اولاً قانون اساسی حاوی مبانی و اصول کلی دیپلماسی کشو راست. ثانیاً اسنادی مانند برنامه چشم انداز بیست ساله، برنامه پنج ساله مصوب مجلس و امثالهم وجود دارند که همگی بیان استراتژی مدون در وزارت امور خارجه هستند.
معاون کنسولی وزارت امور خارجه در ادامه افزود: در ساختار وزارت امور خارجه، وزیر دارای دستیار ویژه در امور استراتژیک است که کارکرد اصلی وی تدوین استراتژی‌های مشخص، با بهره گیری از بهترین کارشناسان امور برای وزارت امور خارجه است. علاوه بر آن وجود معاونت های تخصصی و ادارات کل و کارشناسان مجرب نیز به تدوین استراتژی سالانه در خصوص کلیه کشورهای جهان می‌پردازند.
قشقاوی در ادامه ضمن اشاره به برگزاری با شکوه اجلاس عدم تعهد اظهار داشت: چگونه ممکن است بدون استراتژی، اجلاسی در این سطح و با این برنامه و شکوه برگزار کرد؟آن هم در حالی که سند پایانی اجلاس با 717 بند بعد از سه سال کار کارشناسی بعد از اجلاس قبلی در شرم الشیخ به تصویب رسید؟ اگر بدنه کارشناسی وزارت امور خارجه لخت بوده چگونه کارشناسان معاونت بین‌الملل توانستند چنین سند مهمی را تهیه نمایند؟
سخنگوی سابق دستگاه دیپلماسی در خصوص حضور هیات ایرانی هنگام سخنرانی رئیس جمهور آمریکا اظهار داشت:درست یا غلط، سنت اجلاس مجمع عمومی به گونه‌ای است که در جلسه افتتاحیه ابتدا رئیس جمهور کشور میزبان که آمریکا است، سخنرانی نموده و بعد از وی دبیرکل سازمان ملل سخنرانی می‌کند. لذا طبیعی است که مانند سایر جلسات و اجلاس‌ها، جلسه افتتاحیه با حضور کلیه رهبران برگزار شود. این یک مساله تشریفاتی است که هیات‌های کشورهای مختلف چه موافق و چه مخالف آمریکا در جلسه افتتاحیه شرکت می‌کنند.
وی افزود:با این حال سخنرانی سایر رهبران در زمان‌ها و روزهای بعد انجام می‌شود و طبیعی است که از تعداد حاضرین در جلسه افتتاحیه، در ادامه اجلاس کاسته شود.
قشقاوی همچنین در خصوص نامه نگاری بین روسای جمهور ایران و آمریکا اظهار داشت: نامه‌های مختلفی بین دو کشور رد و بدل شده گرچه این کار در سطوح مختلف انجام گرفته اما این گونه نبوده که پاسخی به نامه‌های یک طرف داده نشده باشد و اگر زمانی به مصلحت کشور باشد جزئیات و مفاد نامه‌های رد و بدل شده در سطوح مختلف منتشر خواهد شد.
معاون وزیر امور خارجه در خصوص مساله هولوکاست بحث‌های مطرح شده در این رابطه را دارای پنج بعد دانسته و اظهار داشت: مساله هولوکاست از پنج قسمت 20 درصدی تشکیل شده است. 20 درصد اول مربوط به نفی یا تایید اصل واقعه است. 20 درصد دوم در خصوص آن است که چرا در 17 کشور مدعی آزادی بیان، پژوهش و جستجو در خصوص این واقعه عمل مجرمانه است؟
وی در ادامه افزود:20 درصد سوم، پرسش از کشورهایی است که نه پژوهش و تحقیق، بلکه انکار هولوکاست را عمل مجرمانه می دانند چگونه است که در این کشورها انکار خداوند و انبیا و همه چیز آزاد است اما انکار هولوکاست یک عمل مجرمانه است؟ چطور می‌توان واقعه‌ای چون کشتار 10 میلیون نفر از مردم کنگو توسط استعمارگران اروپایی در قرون گذشته را نفی کرد اما ا نکار هولوکاست عمل مجرمانه است؟
وی همچنین اظهار داشت: چهارمین سوال در این رابطه آن است که هولوکاست در صورت وقوع توسط چه کسانی و کجا اتفاق افتاده است؟ اگر این اتفاق در اروپا و توسط آلمان نازی رخ داده چرا باید فلسطینیان در خاورمیانه بهای آن را بپردازند؟
وی افزود: 20 درصد آخر نیز مربوط به این سوال است که هولوکاست اساساً یک رویداد تاریخی متعلق به گذشته است یا مساله روز است؟ اگر این یک رویداد تاریخی است پس چرا امروزه واکنش‌های دیپلماتیک علیه کشورمان نشان داده شده و برخی از سفرا احضار شدهاند؟ و اگر مساله روز است چرا غرب ادعای تاریخی بودن و مربوط به گذشته بودن آن را مطرح می‌کند؟ اینها سوالاتی است که بارها در مذاکرات مطرح شده و طرف غربی نتوانسته پاسخ مناسبی برای آنها ارایه نماید.
معاون کنسولی پارلمانی و امور ایرانیان وزارت امور خارجه همچنین در خصوص کاندیدا شدن ایران برای عضویت در شورای امنیت سازمان ملل متحد اظهار داشت: رای نیاوردن کشورها امری طبیعی و معمول است. به عنوان نمونه کشوری مثل هند با روابط گسترده و وجهه بین‌المللی برای عضویت در شورای امنیت کاندیدا شده اما کمتر از 50 رای را از آن خود کرد. با توجه به فضاسازی به وجود آمده علیه ایران اخذ بیش از 30 رای نیز در جای خود جالب توجه بود.
در ادامه جلسه دبیر کل حزب مردم سالاری با دفاع از سخنان خود اظهار داشت: من نگفتم که بدنه وزارت خارجه کارشناس نیستند بلکه مساله این جاست که از توان کارشناسی وزارت امور خارجه استفاده نمی‌شود بلکه اکثر تصمیمات در ریاست جمهوری گرفته می‌شوند.
کواکبیان افزود: در برخی از انتصابات مشاهده شده که روابط بر ضوابط غلبه دارند به عنوان نمونه دو تن از وزرای سابق دولت بدون هیچگونه سابقه دیپلماتیک در دو کشور مهم سفیر شدهاند.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی موازی کاری را یکی دیگر از مشکلات دستگاه دیپلماسی کشور دانسته و اظهار داشت: این به چه معناست که رئیس جمهور دنیا را به پنج قسمت تقسیم کرده و مشاورینی برای رسیدگی به امر و این پنج قسمت تعیین کند؟ کسانی که برای این کار انتخاب شدهاند تا چه حد به مسایل دیپلماتیک آشنایی دارند.
وی در ادامه ضمن اشاره به اهمیت در نظر گرفتن منافع ملی در سیاست خارجی در خصوص برگزاری اجلاس عدم تعهد در تهران گفت: ما هم قبول داریم که این اجلاس با شکوه برگزار شد. اما باید منافع ملی در آن لحاظ می شد. به عنوان نمونه ما در بسیاری از کشورهای عضو جنبش، زندانیان داریم آیا نمی‌توانستیم از این فرصت برای آزاد کردن زندانیان استفاده کنیم؟ حتی اگر برخی از آنها به عنوان نمونه قاچاقچی مواد مخدر باشند. آنها تبعه این کشور هستند و باید از منافع آنها حمایت کنیم. آیا نمی‌شد در قبال برگزاری اجلاس طبق منافع ملی برای آزادی این زندانیان تلاش نمود؟
وی ضمن تاکید مجدد بر فقدان استراتژی مدون در سیاست خارجی اظهار داشت: در حالی که بیداری اسلامی در کشورهای منطقه رخ داده دولت‌های جدید در قطعنامه حقوق بشری در ضد ایران رای می‌دهند. در حالی که کشوری مثل کوبا مانع تصویب قطعنامه حقوق بشری پیشنهادی از سوی آمریکا و اسرائیل می‌شود و این نشانه ضعف دیپلماسی و فقدان استراتژی است.
در ادامه جلسه قشقاوی در پاسخ به اظهارات کواکبیان از وی پرسید: ما همچنان معتقدیم که استراتژی مدون در وزارت امور خارجه وجود دارد. سوال ما این است که شما به عنوان استاد علوم سیاسی دانشگاه چه استراتژی مدونی را پیشنهاد کردید؟ شما به عنوان نماینده مجلس چه تعریف مکتوبی از منافع ملی ارایه دادید؟ در مسایل مهمی مانند مساله هسته‌ای و بحران سوریه و اجلاس عدم تعهد کدام طرح مکتوب را ارایه کرده و مسئولیت آن را نیز پذیرفتید؟ دستگاه دیپلماسی در این زمینه 100 درصد طلبکار و شما 100 درصد بدهکار هستید.
وی افزود: انتقاد بدون پیشنهاد باعث جمود فکری و از کار افتادن سلول‌های خلاقیت و ابتکار در مغز می‌شود باید در کنار این همه انتقاد بدون پیشنهاد از وزارت امور خارجه ابتکار و پیشنهاد مسئولانه ارایه شده و مسئولیت آن نیز پذیرفته شود.
قشقاوی در خصوص انتصابات وزارت امور خارجه اظهار داشت: طبق آمار مستند ایران در بین کشورهای جهان کمترین انتصابات خارج از وزارت امور خارجه را در این نهاد دارد. بیش از95 درصد پرسنل وزارت خارجه اعم از معاونین، مدیران کل، روسای ادارات، کارشناسان و نیز سفرا از داخل وزارت امور خارجه بوده و کمتر از 5 درصد از خارج وزارتخانه منصوب شدهاند. حسب گزارش دریافتی از معاونت اداری و مالی وزارت امور خارجه از 80 انتصاب داخلی و خارجی وزارت خارجی در یک سال و نیم اخیر فقط 4 انتصاب از خارج این وزارتخانه بوده است و 76 انتصاب دیگر از بین دیپلمات‌های حرفه ای بوده است. به عبارت دیگر متوسط انتصاب ها در وزارتخانه های جهان از نیروهای خارج از وزارت خارجه حدود 10% صورت می گیرد اما در ایران حداکثر 4% می باشد.
وی افزود: در آمریکا و اروپا بسیاری از نظامیان و پرسنل امنیتی دیپلمات شده اند و به طور متوسط در اروپا تقریبا بیست درصد دیپلمات ها از خارج وزارت امور خارجه این کشورها منصوب شده اند.
قشقاوی همچنین درباره انتصاب سفرا اظهار داشت: سفیر شدن وزرا و فرماندهان نظامی در کشورهای جهان امر مرسومی است و بر همین اساس آقایان زاهدی و مصری در کشورهای مالزی و ونزوئلا سفیر شده بودند. چنانچه کالین پاول رئیس ستاد مشترک آمریکا به عنوان وزیر خارجه این کشور در زمان بوش منصوب شد.
معاون کنسولی وزیر امور خارجه در خصوص اجلاس عدم تعهد از کواکبیان پرسید: آیا فلسفه اجلاس عدم تعهد موضوع کنسولی و آزادی زندانیان است؟ در دوره های قبلی این اجلاس بین المللی در سایر کشورها آیا زندانیان میزبان را آزاد کرده اند؟ این اجلاس بین المللی ارتباطی با آزادی زندانیان ندارد. با این حال دیپلماسی موفق جمهوری اسلامی ایران سبب حضور وزیر امور خارجه لیبی در هلال احمر ایران در حاشیه اجلاس و متعاقب آن آزادی 7 گروگان ایرانی در این کشور شد.
قشقاوی خطاب به حاضران جلسه گفت: دیپلمات های جمهوری اسلامی ایران خط مقدم مبارزه هستند و نباید عملکرد آنها را ضعیف شمرده و نزد دشمنان این سربازان نظام را تحقیر نمود.
در ادامه جلسه قشقاوی ضمن اشاره به مسئله سوریه، راه حل دولت های حامی معارضان سوریه را دیپلماسی خونین دانسته و اظهار داشت: جریانی که به دنبال دموکراسی خونبار در سوریه است کنفرانس های متعدد برگزار می کند تا به معارضان سلاح بدهد و زیر ساخت های کشور سوریه به گونه ای تخریب شوند که این کشور حتی در صورت تغییر حکومت تا صد سال دیگر نتواند روی پای خود بایستد.
وی افزود: در مقابل این جریان، دیدگاه ایران وجود دارد که مشتمل بر دموکراسی صلح آمیز و غیر خونین در سوریه است. بر همین مبناست که اجلاس مخالفین غیر مسلح حکومت سوریه در ماه مبارک رمضان و اجلاس اخیر در تهران برگزار شده؛ ضمن آنکه از طرح شش ماده ای کوفی عنان استقبال شده و با اخضر ابراهیمی نیز همکاری لازم به عمل آمده است.
قشقاوی در خصوص برقراری دموکراسی در سوریه اظهار داشت: دو هفته قبل، فرانسیس فوکویاما که از برجسته ترین اساتید روابط بین المللی در جهان است در سخنانی در پاریس گفته که برکناری بشار اسد مترادف با رخت بربستن دموکراسی از سوریه است. به عقیده فوکویاما در سوریه بیش از هفده ماه جنگ خونینی برقرار است که با نظریه های انقلاب های سایر کشورهای عربی متفاوت است و سقوط حکومت اسد باعث پاشیده شدن کشور شده و مرکزیتی در سوریه وجود نخواهد داشت که بر اساس آن دموکراسی محقق شود.
قشقاوی در ادامه مسئله حمایت از مقاومت فلسطین را ناموس سیاست خارجی جمهوری اسلامی دانسته و اظهار داشت: هیچ کشوری ناموس سیاست خارجی خود را زیر سئوال نمی برد و بر سر خطوط قرمز خود گفتگو نمی کند. بسیاری از تحلیلگران در جهان می دانند که بحث سوریه، بحث مقاومت فلسطین است و این کشور به خاطر قرار گرفتن در محور مقاومت، اکنون تحت فشار است.
وی افزود: هر کشوری در دنیا مایل به گسترش عمیق استراتژیک خود است و از بین رفتن این عمق استراتژیک باعث ضربه پذیری در امنیت ملی و تمامیت ارزی کشورها می شود.
مصطفی کواکبیان در ادامه جلسه مواردی را از پیشنهادات ارائه شده به وزارت امور خارجه ارائه کرد.
وی اظهار داشت: من در کمیسیون سیاست خارجی مجلس هشتم بحث روابط کامل با انگلیس را مطرح کردم و گفتم باید از گزینه قطع روابط کمی کوتاه بیایید. همچنین در مورد بحث خزر نیز با آقای متکی بحث کردم و به ایشان گفتم شما به خاطر مسائل مختلف رژیم حقوقی را تعریف نکردید و این به ضرر کشور ماست.
وی افزود: من در طول برگزاری اجلاس غیر متعهدها به آقای صالحی نامه نوشتم و به ایشان گفتم که اجازه دهید ما به عنوان مقام غیر رسمی با برخی هیات ها دیدار داشته باشیم که گفتند این موضوع دست ریاست جمهوری است.
دبیر کل حزب مردم سالاری همچنین اظهار داشت: من پیش از این در مجلس گفتم که در بحث سوریه نباید همه تخم مرغ ها را در سبد بشار اسد گذاشت پس از چند ماه آقای صالحی بحث صحبت با مخالفان را مطرح کردند.
کواکبیان افزود: ما باید کشورهای مختلف را با خود همراه کنیم چگونه ممکن است ما درباره سوریه جلسه بگذاریم و حتی یک کشور مسلمان به این جلسه نیاید و فقط ونزوئلا از مواضع سوریه دفاع کند؟ مگر این کار سختی است که کشورهای اسلامی را با موضع خود همراه کنیم؟
در پاسخ به این مسئله قشقاوی اظهار داشت: من احساس می کنم من و آقای کواکبیان در یک کشور زندگی نمی کنیم و پایه اطلاعات ما کاملا با یکدیگر متفاوت است! چطور می گویید در اجلاس سوریه هیچ کشور اسلامی شرکت نکرد در حالیکه 30 کشور که بسیاری از آنها اسلامی بودند در این اجلاس شرکت کردند؟ چگونه می گویید کسی با مواضع ایران همراهی نکرد. در حالیکه بیانیه پایانی اجلاس به تصویب همه حاضران رسید؟
وی خطاب به کواکبیان در پایان مناظره گفت جنابعالی این انتقادات و شبهات را بارها در قالب سئوال در کمیسیون و صحن علنی مجلس مطرح نموده اید که هر بار به علت پاسخ های قانع کننده وزارت خارجه موفق به کسب حمایت و رای مثبت نمایندگان محترم نشده اید. چرا با این وجود کماکان اصرار به طرح مکرر این موضوعات در عرصه های مختلف دارید.
در ادامه جلسه سئوالاتی از سوی دانشجویان مطرح شد.
یکی ازدانشجویان از قشقاوی پرسید: طبق برخی اخبار منتشر شده جمهوری اسلامی ایران تا کنون 13 میلیارد دلار در غزه هزینه کرده است این مقدار هزینه چه دستاورد مشخصی برای ما داشته است: این اطلاعات غلط را از چه منابعی بدست آوردید.
قشقاوی در پاسخ ضمن رد کمک 13 میلیاردی ایران اظهار داشت: کل مساحت غزه و زیر ساخت های آن به اندازه این رقمی که ذکر شد نیست. بیشترین میزان کمک در چند وقت اخیر مربوط به امیر قطر بود که 250 میلیون دلار بود و با 13 میلیارد دلار می توان در غزه یک نیویورک ساخت!
معاون کنسولی پارلمانی و امور ایرانیان وزارت امور خارجه در پاسخ به سئوال یکی از دانشجویان در خصوص رای منفی لبنان به قطعنامه ضد ایرانی در سازمان ملل متحد گفت: همانگونه که می دانید حکومت لبنان از جریان های مختلفی تشکیل شده و طبق قانون اساسی این کشور، اقوام و گروه های مختلف در این حکومت حضور دارند. بعد از رای گیری مذکور وزیر خارجه کشورمان با وزیر خارجه لبنان گفتگو کرد و مشخص شد که یکی از جریانات مخالف، سبب رای منفی لبنان بوده است.
دانشجویی در مورد چرایی عدم ملاقات رئیس جمهور برزیل با رئیس جمهور کشورمان در اجلاس محیط زیست در این کشور پرسید.
قشقاوی در پاسخ بن این سئوال اظهار داشت: سران بیش از 50 کشور طی دو روز در اجلاس بزریل حضور داشتند. مگر رئیس جمهور بزریل چقدر فرصت داشت که بتواند با تک تک سران کشورها ملاقات کند؟ کما اینکه از میان این تعداد سران کشور، رئیس جمهور برزیل تنها با 8 نفر توانست ملاقات دو جانبه داشته باشد. این مسئله را قبلا در کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز توضیح داده بودم که متاسفانه آقای کواکبیان مجددا آن را در تلویزیون مطرح کردند.
قشقاوی در پایان جلسه اظهار داشت: من مدافع هر عملکردی در وزارت خارجه نیستم. وزارت خارجه معصوم نیست که هیچ خطا و اشتباهی نداشته باشد، اما متاسفانه پایه اطلاعات برخی از منتقدین درست نیست و داده های غر رسمی و غیر واقعی معمولا موجبات تحلیل های بی پایه را فراهم می نماید.
نظر شما