تجلیل سرد از میرصادقی/ نویسنده‌ای که خود را معادل تاریخ کشورش دانست

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم اختتامیه دومین دوره جایزه ادبی کتاب سال هفت اقلیم، عصر روز یکشنبه سوم آذر در تالار ناصری خانه هنرمندان برگزار شد.

نخستین سخنران این مراسم که با اجرای یاسر نوروزی همراه بود؛ رضا فکری دبیر اجرایی این جایزه اعلام شد.

فکری در سخنان خود به ارائه گزارشی از روند برگزاری جشنواره پرداخت و اظهار داشت: تجربه نشان داده که کار گروهی در مقوله برگزاری چنین نشست‌هایی جواب نمی‌دهد و به نوعی مایه فرسایش است اما معتقدم که اگر هنر خوب زیستن، پرداختن به دلخوری‌های اندک زندگی است باید این هنر را مدیریت کرد و کاسه چه‌کنم چه‌کنم را به دست نگرفت.

میرصادقی با سکوت تجلیل شد

در ادامه این مراسم جمال میر‌صادقی نویسنده و محقق حوزه ادبیات داستانی مورد تجلیلی قرار گرفت.

در این مراسم که به شکلی عجیب برگزار شد، تنها به ارائه لوحی به میرصادقی توسط منوچهر حسن‌زاده و محمدحسن شهسواری و خوانش بیوگرافی کوچکی از وی بسنده شد و از خود میرصادقی برای سخنرانی دعوت به عمل نیامد.

کاوه فولادی نسب نیز در ادامه متن نامه‌ای را قرائت کرد که خطاب به میرصادقی نوشته بود.

وی در متن نامه خود با بیان اینکه حرف زدن درباره میرصادقی کار دشواری است، اذعان داشته بود: شما را نمی‌توان یک نفر دانست، شما چند نفرید و گاهی فکر می‌کنم چطور می‌شود مانند شما اینچنین روان، چهل سال در خدمت ادبیات داستانی بود.

سخنرانی آیت ‌دولتشاه دبیرعلمی این جایزه نیز بخش بعدی این مراسم را تشکیل می‌داد.

وی در سخنان خود با اشاره به برگزاری دو دوره از این جایزه ادبی اظهار داشت: این اتفاق ادبی میسر نمی‌شد؛ مگر به بهانه عشق ورزیدن به ادبیات که فصل مشترک ملی همه ما خارج از هر نوع قوم‌گرایی است.

وی افزود: جایزه ادبی هفت‌اقلیم، ساختاری نو و جوان دارد، اما با آزمون و خطا می‌توان در آن به ساختاری منسجم دست یافت. امیدواریم با تفکیک بخش علمی و اجرایی این جشنواره و انتخاب داوران به صورت ترکیبی از سن و جنس‌های مختلف به استحکام لازم در برگزاری این جایزه دست پیدا کنیم.

نگاه ایدئولوژیک نافی داستان نویسی نیست

بخش بعدی این مراسم به اهدای جوایز بخش مجموعه داستان اختصاص داشت. در این بخش کیهان خانجانی به نمایندگی از هیئت داوران بخش مجموعه داستان به قرائت بیانیه این هیئت پرداخت.

در این بیانیه با اشاره به اینکه جوایز ادبی شرط لازم و نه کافی برای ارتقاء ادبیات است، تصریح شده بود: این شرط لازم، بودنش بهتر از نبودنش است، اما این به معنی نفی یک آئین‌نامه اصولی نیست.

وی همچنین گفت: هیئت داوران خوشحالند که برخی از کاندیداهای این جایزه جزو ساکنان شهرستان‌ها به شمار می‌روند. البته نتایج داوری این جایزه نیز نسبی و ذهنی است و تاریخ درباره آن قضاوت خواهد کرد.

خانجانی تاکید کرد: برخی نتایج حاصل شده مطلوب برخی داوران نبود، اما ما به نتیجه نهایی ارج می‌نهیم.

خانجانی در ادامه به خوانش متنی از خود با عنوان «ما یوسفیان داستان» پرداخت که در بخشی از آن تاکید شده بود: واقعیت این است که حتی برخی از نقدهای دوستان ما در داستان اشتباه است. دانش نگاه ایدئولوژیک فردی، نافی آفرینش داستان نیست. بسیاری از نویسندگان در تمام قاره‌ها چنین نگاهی داشته‌اند و آثاری شاخص آفریدند، اما با جمعی کردن این نگاه نمی‌توان سنت آفرید. سنتی که در آن خبری نیست از نگاه هدایت به تاریخ، واژگان شخصیت‌های چوبک، کالبدشکافی فردیت داستان توسط گلستان، طنزتلخ تیره صادقی، روح جمعی مردمان ما در کتاب‌های ساعدی، عصیان فرد بومی بر مناسبات از نگاه دولت آبادی، بلوغ تفکر در افراد طبقه زیرین اجتماع در آثار محمود، تاریخ معاصر در داستان‌های علوی، مطالبات انسان معاصر در نوشته‌های گلشیری و.... شیر بی‌یال و دم  و اشکم است این داستان منظور نظر.

تقدیم جایزه به نویسندگان ناکام در کسب مجوز

پس از سخنرانی خانجانی و اعلام برگزیده شدن حامد حبیبی، وی جایزه خود را به تمام نویسندگان جوانی تقدیم کرد که موفق به کسب مجوز انتشار برای آثارشان نشده‌اند.

محسن حکیم معانی نیز در ادامه این مراسم به عنوان نماینده هیئت داوران بخش رمان به قرائت نظر هیئت داوران پرداخت که در بخشی از آن تصریح شده بود: آثار داوری شده همه ظرفیت ادبی ایران در سال قبل نیست، اما سعی شد در این جایزه تنوع کیفی آثار مورد توجه قرار بگیرد.

وی افزود: تنوع مضمون و قرار گرفتن تکنیک در خدمت روایت و زبان و استفاده از فرهنگ بومی از مهم‌ترین ویژگی‌ داستان‌های این دوره از جایزه ادبی هفت اقلیم بود، ولی حضور کمرنگ زنان نیز در این میان مایه تاسف و ناراحتی بود.

من را ندیده نگیرید

در پایان این مراسم جواد افهمی برگزیده بخش رمان این جایزه نیز به سخنرانی پرداخت.

وی پس از قرار گرفتن پشت تریبون با بیان اینکه بسیار هیجان‌زده است و در عین حال حرف‌های زیادی هم برای گفتن دارد، اظهار کرد:  من دهه چهلی‌ام. در 14 سالگی‌ام انقلاب شد و در 15 سالگی به جبهه ‌رفتم. جنگ که تمام شد 23 سالم بود، اما آنقدر جنازه دیدم و آنقدر جنازه حمل کردم که به قول دوستان زودتر از آنی که باید پیر شدم.

وی ادامه داد: هرچه نوشته‌ام از جنگ نوشته‌ام، شاید این ناخودآگاه باشد. نمی‌دانم. اما می‌خواهم بگویم من جنگ را دیده‌ام، من را نادیده نگیرید. من را ندید بگیرید، یعنی تاریخ را ندید گرفته‌اید. جنگ، تاریخ و هویت من است؛ من را ندید بگیرید من قاتل پسرتان هستم، سفر به گرای 270 درجه و عقرب روی پله‌های راه آهن اندیمشک را ندید گرفته‌اید.

افهمی افزود: من پوست کلفت هستم، بیخ گوشتان ایستاده‌ام و می‌نویسم. این جایزه هم به من خیلی کمک می‌کند. آن هم در روز خوبی که هم دوستی را بعد از 21 سال دیدم و هم تولد پسرم است.

این سخنان با واکنش اسدالله امرایی روبرو شد.

وی در حاشیه انداختن عکس یادگاری برگزیدگان جایزه با داوران پشت تریبون رفت و خطاب به افهمی گفت: جنگ بخشی از زندگی همه‌ماست و نباید نادیده گرفته شود، اما ما از جنگ می‌نویسیم که دیگر جنگ نشود.