به گزارش خبرنگار مهر، دکتر امیرعباسعلی زمانی استادیار گروه فلسفه دانشکده الهیات دانشگاه تهران در همایش بین‌المللی "فلسفه دین معاصر" که دوشنبه 4 دیماه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، به ارایه مقاله خود با عنوان "مساله شرور بی وجه" پرداخت.
وی در ابتدا تاکید کرد: ما در فرهنگ خودمان و در فلسفه و کلام و سنت معتزلی و حتی اشعری می‌گوییم خداوند فعل گزاف انجام نمی‌دهد و همه افعال خدا غایتمند است، اما مشکلی که به وجود می‌آید در بحث شرور است که در ظاهر غایت ندارند. من معتقدم که هیچ شر بی وجهی در جهان وجود ندارد اما تمام این سخنان وجهی از ناداشته‌‌های ما در برابر رازهای خداوند است، بنابراین در بحث فلسفی باید در برابر ملحدان و شکاکان از منظر فلسفی فارغ از اعتقادات به بحث بنشینیم و لذا من از این منظر مطالب خود را بیان می‌کنم.
علی زمانی در ادامه با بیان اینکه از دیدگاه متفکران شرور یا مقدمه خیر بزرگتر و یا دفع کننده شر بزرگترین باید باشند تاکید کرد هر نوع ادعایی به طور پسینی در مورد میزان شرور موجود در جهان، ادعایی بی‌معناست چون ابزار کاملی نداریم که مناسبات ویژه در جهان را با آن بسنجیم.
وی تاکید کرد: برهان قرینه‌ای شر که مدعی توجیه یا مقبولیت باور به خدا در پرتو قرینه و شاهد شر است، به یکی از سه روایت تقریر شده است. اول شر وجود دارد، دوم میزان زیاد و توزیع نامتوازن و گیج کننده‌ای از شرور در جهان وجود دارد و سوم شرور بی وجه وجود دارند.
این استاد الهیات در ادامه به تبیین نظریه "ویلیام رو" در مورد شر پرداخت و گفت "ویلیام رو" به وجود شرور بی‌وجه قائل است و او سعی کرد با استفاده از مثال بچه گوزن سوخته شده در شکاف درخت بر اثر صاعقه آسمانی نمونه‌ای از شرور بی‌وجه را به نمایش بگذارد که به طور ضروری به هیچ خیر بزرگتری منتهی نشده و یا مانع دفع شر بزرگتری نیست.
وی در ادامه افزود: طرفداران این شیوه استدلال تلاش می‌کنند نشان دهند که اگر خدای قادر مطلق، عالم مطلق و خیرخواه محض وجود داشته باشد، نباید هیچ شر بی وجهی در جهان وجود داشته باشد ولیکن نمونه‌هایی از شرور ظاهراً بی وجه در جهان وجود دارند بنابراین نتیجه می‌گیرند که خدای عالم مطلق، قادر مطلق و خیرخواه محض وجود ندارد. در مواجهه با دیدگاه‌های "رو" و سایر هم مشربان او باید بین دو مفهوم شرور واقعاً بی وجه و شرور ظاهراً بی وجه تفکیک کرد.
علی زمانی تصریح کرد: نمونه‌هایی که "ویلیام رو" بر آنها انگشت تاکید نهاده است از قبیل شرور ظاهراً بی وجه هستند که "از نظر ما انسان‌های عادی در شرایط کنونی بی وجه می‌نمایند" ولی هیچ ملازمه‌ای بین شرور ظاهراً بی وجه و شرور واقعاً بی وجه وجود نداشته و چه بسا بسیاری از امور در گذشته در نزد ما و با توجه به داده‌های محدود ما بی وجه می‌نموده که با گسترش افق معرفی ما انسان‌ها وجوه پنهان آنها آشکار شده است.
وی در ادامه تصریح کرد: "ویلیام رو" برای اثبات مطلوب خود یا باید ملازمه بین شرور نوع اول و دوم را اثبات کند و یا اینکه اثبات کند دانش ما به اندازه کافی است که در صورت ندیدن وجهی حکم به نبودن آن وجه در واقع نماید و سوم اینکه نشان دهد که خدا موظف است که هر شری که دارای وجهی واقعی است ما انسان‌ها را از آن وجه واقعی آگاه نماید تا در صورت نبود چنین آگاهی‌ای ما حکم کنیم که هیچ وجهی واقعی وجود ندارد. به نظر من "ویلیام رو" از اثبات این مقدمات عاجز بوده و نمی‌تواند شرور واقعاً بی وجه را اثبات نماید.
دکتر علی زمانی در پایان یادآور شد: ایمان دینی اقتضا می‌کند که بگوییم رازهایی در عالم وجود دارد که با عقل نظری ما نمی‌توانیم بر آن آگاهی پیدا کنیم و آن را در یک کلیت فراگیر می‌پذیریم.
نظر شما