کودکان کار اردبیل در ایستگاه آخر/ آب و گلاب بهانه تامین معاش

به گزارش خبرنگار مهر، گذر از قبرستانهای مرکز شهر اردبیل تنها بوی خاموشی نیست، حضور کودکان کم سن و سال در این مکانها لطف زندگی را به نوای پایانی حیات پیوند زده است، کودکانی که که به بهانه تامین معاش، آخرین ایستگاه زندگی را با دریافت مبالغ ناچیزی تطهیر می کنند.

اینجا کودکانی پرسه می زنند که از درس و مشق بریده اند و برخی از آنها حتی ناخواسته و البته زود بزرگ خانواده شده اند، اینها برای کسب درآمد حداقلی که حتی با خرجهای یک روز بسیاری از ما برابری نمی کند، به شستن سنگ قبر، گلاب پاشیدن و در زمستان با برفروبی از روی قبرها زورگار سپری می کنند.

کودکانی که زمزمه تولد خود را در کوتاه زمانی به وسعت هشت یا نه سالگی به صدای آرامگاههای ابدی گره می زنند تا در انتهای شب با دستی پر، انتظارات خود و خانواده خود را پاسخ گویند.

پدران کوچک؛ نان آوران خانواده

می توان کم رویی و ترس از درک زود هنگام رازهای زندگی را توام با هراس از آدماها را در چشمان این کودکان دید و البته به روی خود نیاورد.

رضا هشت سال دارد. به اصرار می خواهد سنگ قبری را که بر سر آن فاتحه می خوانم، بشوید. بطری های آب معدنی و هر ظرفی که دستش رسیده را پر کرده و عاجزانه منتظر پاسخ من است.

او نمی داند که به کودکی که از تحصیل و تفریح باز ماند و مجبور به تامین معاش خود و یا حتی در شرایط سخت تر تامین زندگی دیگران شود، می گویند کودک کار.

تنها منتظر پاسخ من است تا برای 200 تومان سنگ قبر را بشوید. وقتی می پرسم درس می خواند یا نه می گوید بعضی وقتها و این پاسخ گواه تمام زندگی این کودک است.

رضا سه خواهر و یک برادر معلول دارد و از زمانی که پدرش فوت کرده مجبور به پول درآوردن به هر شکل ممکن شده است.

نمکی، دست فروشی، جمع کردن زباله و پلاستیک و حتی سنگ قبر شستن. مرد کوچک نان آور خانواده است و می گوید آرزو دارم آنقدر پول داشته باشم تا مادرم را مشهد ببرم.

پنجشنبه ها فرصت طلایی کار برای کودکان

اما غوغای کودکان در روزهای پنجشنبه که قبرستانها مملو از جمعیتی می شود که به مردگان خود سر می زنند، غیر قابل انکار است، از خود سئوال می کنم مگر می شود تاکنون گذر مسئولی که متولی کودکان کار است به قبرستان نیافتاده باشد، و با خود زمزمه می کنم حتما بی توجه به راه خود ادامه داده است.

حدیث این کودکان حدیث امروز و دیروز نیست. آنقدر از آغاز آن سپری شده که زنگ کوتاهی ما را به صدا درآورده است.

شستن سنگ قبر یکی از مهمترین راههای درآمد زایی برای برخی کودکان حاشیه نشین و محروم اردبیل است.

حسن وقتی من را می بیند به طرفم قدمهای کوچکش را شتاب می دهد و شیشه گلاب خود را بدون آنکه حرفی بزنم تا نیمه روی سنگ قبر خالی می کند.

می گوید پنجشنبه ها که مدرسه تعطیل می شود برای جمع کردن پول از صبح تا شب در قبرستان کار می کند.

شیشه گلابی که به دست دارد هزار و 500 تومان قیمت خورده است. می دانم که برای درآمدزایی آب قاطی گلاب کرده اما قسم می خورد که گلاب تازه است!

حسن در ازای دستمزد کار خود چانه نمی زند. رضایت اولین نشانه این کودکان است. رضایتی برآمده از قناعت. قناعت به نوع زندگی، معاش و هر آنچه که دارند.

کودکانی که برای کمبودهایشان گریه نمی کنند

حسن از حس مسئولیت می گوید، مسئولیت در قبال خود و خانواده خود، حتی اگر نان آور خانواده نباشد نمی خواهد کمبودها و نداشته هایش را گریه کند. می گوید بازی کردن پول می خواهد و برای اینکه حتی یک توپ بخواهم بخرم مجبورم کار کنم.

قامت زندگی در مقابل این کودکان کرنش می کند. کودکانی که امید کودکی کردن خود را از بدو تولد در کنج خانه جا گذاشتند و بزرگوارانه به ستیز زندگی برخواستند.

حسن آرزو دارد روزی برسد که مهندس شود، چون به این فکر می کند که مهندس ها غذای خوب می خورند و لباسهای تمیز و نو می پوشند. دلش می خواهد زمانی که مهندس شد پول عمل پدر خود را تهیه کند تا پدرش مجبور نباشد حتی برای شستن صورتش مدتها به انتظار کمک کسی بنشیند.

فرصت کودکی با کوتاهی ها هدر می رود

"مرگ ارزش ناراحتی ندارد و هر کسی به قبرستان می آید باید بداند که روزی دوباره مرده ها را خواهد دید". این سخنان حکیمانه از زبان کودکی 10 ساله جاری می شود که وقتی صحبتهای من با دوستانش را شنیده به سمت ما آمده است.

هادی با این ادعا که از مرگ و مرده نمی ترسد، می گوید من خیلی مرده دیدم، وقتی مردم مرده هایشان را می آورند دفن کنند من نگاه می کنم، ناراحت می شم اما یه مدت دیگه فراموش می کنم.

او با اعتراف به اینکه این کار مناسب او و سایر کودکان نیست، تاکید می کند که وقتی بزرگ شد کار و حرفه مناسب و پر درآمدی را انتخاب خواد کرد تا راحت زندگی کند.

این کودک کار از رفتار برخی مردم هم گلایه می کند و یادآور می شود برخی مردم با ما بد رفتاری می کنند و ما را به چشم مزاحم می بینند و بیشتر مواقع دستمزد کارمان را نمی دهند.

شاید اگر ما بزرگسالان ارزش کار این کودکان را درک کرده و دست یاری به سوی آنها دراز می کردیم کودکان مان نیز رفتار ما را الگوی دستان آماده به مهر خود می کردند.

اما باید اذعان داشت فراموشی و چشم پوشی مشخصه ترین رفتاری است که سالها است با کودکانی داشته ایم که فرصت کودکی خود را به دلیل کوتاهی ما از دست داده اند.
...........................
گزارش: ونوس بهنود
عکس: محمد میرزایی ناطق