به گزارش خبرنگار مهر، کانت در اخلاق یک وظیفه‌گرای تمام عیار است. کانت از آن رو یک وظیفه گراست که معتقد است درستی اخلاقی یک رفتار تنها و تنها به خاطر مطابقت آن با تکلیف است. در واقع از نظر او معنای درستی یک عمل در درون خود عمل است نه چیزی خارج از آن و این دقیقیاً رویکردی وظیفه گرایانه است. وظیفه‌گرایان معتقدند درستی یک عمل به دلیل طبیعت خود عمل است نه چیزی ورای آن.
ارسطو معتقد به فضیلت‌گرایی اخلاقی است. فضیلت‌گرایی در اخلاق نگرشی به اخلاق است که دارای تفاسیر متعددی است. این نگرش، با همه تفاسیرش خود را رقیب غایت‌گرایی و وظیفه‌گرایی می‌داند و بر مفاهیمی محوری مانند «فضیلت» و «منش» تأکید دارد. برداشت عصر جدید از اخلاق این است که اخلاق از رفتارهای درست و نادرست سخن می‌گوید. اما اخلاق فضیلت، این نگرش را تغییر داد و پرسش اصلی اخلاق را زندگی خوب و چگونه بودن قرار داده است.
در گفتگوی قبلی گروه دین و اندیشه خبرگزاری مهر با پروفسور آلن وود استاد دانشگاه استنفورد وی بر اهمیت اخلاق کانتی و اخلاق ارسطویی برای عصر حاضر تأکید کرده بود. آنچه در ادامه می‌آید ادامه این گفتگو در خصوص اخلاق کانتی و ارسطویی و چگونگی امکان کاربست آن در عصر حاضر است.
پروفسور آلن وود عضو آکادمی هنر و علوم آمریکا و استاد فلسفه دانشگاه استنفورد در خصوص تفاوتهای اخلاق کانتی و اخلاق ارسطویی و دلالتهای آنها برای عصر حاضر به خبرنگار مهر گفت: بسیاری از افرادی که اعتقاد به اخلاق کانتی دارند و آنهایی که به فضیلت‌گرایی اخلاقی معتقد هستند بر این باورند که گویا باید از میان این دو اخلاق یکی را برگزید.
وی تصریح کرد: در واقع آنها بر این اعتقاد هستند که از میان این دو اخلاق یکی "باید" انتخاب شود. به عبارت دیگر این دو اخلاق را بدیل یکدیگر می بینند و حتماً باید میان ارسطو و کانت یکی را انتخاب کرد!
مؤلف "اندیشه اخلاقی هگل" تأکید کرد: اما باید در مقابل این طرز فکر مقاومت کرد. علت مقاومت من این است که هم اخلاق کانتی و هم اخلاق ارسطویی چیزهایی زیادی برای یادگیری ما دارند.
این کانت شناس برجسته معاصر تأکید کرد: در واقع آنچه از این دو اخلاق می‌تواند مورد توافق قرار گیرد با آنچه که مورد پذیرش نباشد بسیار بیشتر است. به عبارت دیگر جنبه‌های مثبتی که بتوان از این اخلاق آموخت از آن جنبه‌هایی که با آن موافق نبود بیشتر است.
مؤلف "الهیات عقلانی کانت" در ادامه یادآور شد: تصور و اعتقاد من این است که در مقایسه با ارسطو از آنجا که کانت به دوران ما نزدیکتر است چیزهای بیشتری برای ما در حوزه اخلاق دارد تا ارسطو.
وی در ادامه یادآور شد: باید توجه داشت که هیچ جامعه‌ای در حال حاضر به مانند یونان باستان و آتن آن زمان نیست و از سوی دیگر هیچ جامعه‌ای مانند روشنگری پروس نیست.
مؤلف "اندیشه اخلاق هگل" افزود: هم کانت و هم ارسطو در جوامعی کاملاً متفاوت با ما زندگی می‌کردند. بر این اساس برای تطبیق این دو اخلاق از این جهت محدودیت و منع وجود دارد.
استاد دانشگاه استنفورد در پایان تأکید کرد: اما در عین حال از جنبه فلسفی و به رغم فاصله زمانی و تاریخی ما با ارسطو و کانت می‌توان اصولی را از آنها برگرفت. البته این کار باید با دقت انجام شود و بستگی به این دارد که ما چگونه با آنها مواجه شویم.
آلن وود استاد فلسفه در دانشگاه استنفورد است. او در دانشگاه‌هایی چون کرنل، آکسفورد، میشیگان و ییل تدریس کرده است. از وود کتابها و مقالات زیادی در حوزه فلسفه و اخلاق به چاپ رسیده است. "دین اخلاقی کانت"، "الهیات عقلانی کانت"، "کارل مارکس"، "اندیشه اخلاق هگل" و "اندیشه اخلاقی کانت" از جمله آثار او به شمار می‌روند. "وود" از کانت شناسان برجسته معاصر است و کتابها و آرای او در مورد کانت حائز اهمیت فراوانی است. از آلن وود آثاری چون کارل مارکس به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است.
...........
گفتگو از جواد حیران‌نیا
نظر شما