راهکارهای مقابله رسانه ای با مدگرایی می تواند در ابعاد مختلف و با شیوه های متفاوت صورت گیرد، اما لازمه آن دقت و نگاه فرهنگی و مدبرانه است.
- تضعیف گروه های مدگرا
عضویت گروهی میتواند به تحکیم نگرش افراد کمک کند و افرادی که در عضویت گروهی قرار داشته باشند به طرز فکرها و ارزشهای آن گروه، به طور جدی پایبند هستند، بنابراین اگر کسی بخواهد به تغییرات اجتماعی دست بزند و یا نگرش فردی را تغییر دهد باید توجه داشته باشد که هر چند در درجه اول این فرد است که باید تغییر کند اما این فرد با افراد دیگر در گروه زندگی می‌کند و تجربههای اولیه خودش را که راهنمای رفتار و فکر اوست در گروه به دست میآورد.
برای یک فرد بسیار مشکل خواهد بود که در راه پذیرش تغییر، علیه ضابطهها و معیارهای پذیرفته شده در گروه خویش اقدام کند او تنها در صورتی میتواند به این کار دست بزند که یا دیگر افراد گروه نیز مانند او رفتار کنند یا اینکه به گروههای دیگری بپیوندد. پس میتوان این گونه نتیجه گرفت که مخالفت با عادتها و همچنین قوانین اجتماعی، مستلزم مخالفت با گروهی است که فرد عضویت در آن را به دلایل گوناگون پذیرفته است.
از این رو یکی از راهکارهایی که رسانهها میتوانند در مسیر مقابله با مدگرایی منفی و افراطی پی بگیرند تضعیف غیر مستقیم گروههای مدگرایی است که افرادی به واسطه قرار گرفتن در آنها به سمت مدهای افراطی و منفی کشیده میشوند در واقع رسانهها باید در ابتدا بکوشند تا افراد را از عضویت در این گروهها بازدارند تا از این طریق بتوانند از مدگرایی آنها جلوگیری کنند و به شکل غیر مستقیم به تغییر نگرش افراد بپردازند.
- به وجود آوردن گروههای مرجع مثبت
گروههای مرجع نوعی از گروهها هستند که مردم برای ارزیابی رفتار خود به آن رجوع میکنند. رسانهها میتوانند با ایجاد گروههای مرجع مثبت و مناسب برای افراد یک جامعه، به نوعی به مقابله با مدگراییهای منفی بپردازد که در بسیاری از موارد در الگو قرار دادن بیگانگان و مرجعهای نامناسب ریشه دارد.
- ارجاع به آموزه های دینی
بهره مندی از دین و تعالیم مذهبی مشترک، پایبندی و وفاداری به آن و اعتقاد به آیینهای مذهبی فراگیر در فرآیند شکل دهی به هویت ملی بسیار مؤثر است. شاخصهای ملی هویت دینی که عنصر برجسته ملی ایرانیان به شمار میآیند عبارتند از: 1- پایبندی عاطفی و نظری به دین 2- پایبندی عملی به دین و ظواهر آیینهای مذهبی و دینی.
برخی کارهایی که رسانه میتواند در راستای تقویت این بعد انجام دهد عبارتند از: اول- آگاهی بخشی درباره دین و آموزههایش دوم- تبیین جامعیت دین و پرهیز از عرفی سازی دین. گفتنی است که بر اساس متون دینی، اسلام دین جامع و کاملی است که هر آنچه را برای رشد و کمال انسان در عرصه حیات فردی و اجتماعی لازم است دربرمیگیرد.
قرآن کریم به عنوان اصلیترین منبع شناختی مسلمانان در این باره میفرماید: و بر تو کتاب را نازل کردیم که روشنگر همه چیز است و هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است.(سوره نمل آیه 89).
سوم- معرفی الگوهای دینی به افراد؛ چهارم- زدودن خرافهها از چهره دین؛ پنجم- حاکمیت اصل امر به معروف و نهی از منکر بر فضای رسانهها و حرکت کردن رسانهها در این مسیر؛ ششم- مبارزه با مظاهر گوناگون فساد در سطح جامعه؛ هفتم- ایجاد جذابیت و ابتکار در پیام رسانی دینی.
بنابراین، برنامههای دینی هم که در کارکرد خود میتوانند در راستای تقویت هویت ملی و ایجاد همبستگی جامعه اسلامی، ارزیابی شوند باید از عنصر جذابیت برخوردار باشند تا بتوانند موجب تقویت هویت ملی شده و از این رهگذر بر کاهش مدگرایی منفی اثر داشته باشند. باید توجه داشت اصل افزایش گرایش به دین و تقید به دین که در پرتو ارایه صحیح و جذاب آن تحقق میپذیرد، در مقابله با مدگرایی منفی بسیار مؤثر است کیفیت و محتوای برنامهها و پیامها باید به دقت بررسی شود اگر پیامها چندان ارتباط و مناسبتی با بافت اجتماعی نداشته باشند جاذبهای هم برای مردم نخواهد داشت.
- تبیین پوچی و بیهودگی الگوهای بیگانه
رسانه ملی برای مقابله با اثرگذاری منفی الگوها و مدهای بیگانه باید به تهیه گزارشهای مناسب و ساخت فیلمها و برنامههای گوناگون جهت روشن کردن زاویههای گوناگون الگوهای انحرافی بپردازد. رویکرد جوانان غربی به پوششها و مدهای اسلامی از جمله نکاتی است که در سطح کشورهای غربی به چشم میخورد. بر این اساس، رسانه ملی باید با آگاه کردن جوانان از این گرایش، زمینه کاهش الگوپذیری آنها از مدهای غربی را فراهم آورد.
- آگاهی بخشی رسانه درباره پیامدهای مدگرایی منفی
توجه هنرمندان و مجریان رسانه به مراعات پوشش مناسب و مطابق با فرهنگ ایرانی اسلامی؛ از آنجا که هنرمندان و مجریان رسانهها پس از مدتی محبوب مخاطبان خود میشوند و به گروه مرجع برخی مخاطبان تبدیل میگردند پس باید از مدهای نامناسب و افراطی بپرهیزند.
ساماندهی پیامهای بازرگانی بر مبنای اصول اسلامی
پیامهای بازرگانی مبتنی بر آموزههای غیر اسلامی و غربی سبب ترویج مدگرایی میشوند پس ضرورت دارد تا رسانه ملی، تبلیغات تجاری خود را بر اساس اصول اسلامی تنظیم و ارائه کند. الگوی اسلامی تبلیغات تجاری بر چند اصل اساسی استوار است.
1) کرامت انسان: رویکرد اسلامی بر خلاف الگوهای غربی تبلیغات که با نگاهی ابزاری به انسان مینگرد و از وی به مثابه ابزاری در جهت منافع و منویات طراحان جامعه مدرن استفاده می‌کند موضوع کرامت انسان و تکریم وی را مطرح می‌کند. روشنترین گواه این موضوع آیه 70 سوره اسراء است: ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنان را بر مرکبهای آبی و صحرایی سوار کردیم و از هر نوع غذای لذیذ و پاکیزه روزی دادیم و بر بسیاری از مخلوقات خود برتری بخشیدیم.
2) اخلاق: آن چیزی که الگوی تبلیغات تجاری در اسلام را از الگوی غربی کنونی آن به طور کامل جدا میسازد موضوع جایگاه اخلاق در این الگو به عنوان یک اصل مهم است.
3) انعکاس ساده زیستی به جای تجمل گرایی: تبلیغات تجاری، مروج تجملگرایی و اشرافی گری نباشد؛ یعنی اینکه در حالی که به معرفی واقعی کالا و خدمات میپردازد؛ تجملگرایی و ولخرجی را ترویج نکند بر همین اساس نباید در رسانه شاهد تبلیغ کالاهای تجملاتی باشیم.
نظر شما