شکل‏های متفاوت کار کودکان

بنابر بررسی‏هایی که به وسیله سازمان جهانی کار صورت گرفته است کار کودکان به شکل‎های زیر وجود دارد:

کار اجباری کودکان

در مقایسه با تمام شکل‎های کار کودک، این شکل از کار کودک بسیار خطرناک است. هرچند انجام این کارها به صورت پنهانی است، اما مدت‏ها است که در مناطقی از آسیای جنوبی، آسیای جنوب شرقی و آفریقای غربی دیده می‏شود. یکی از نمونه‏های آن خرید کودکان توسط مالکان زمین از مستأجران آن برای کار در زمین‏های کشاورزی است.

استفاده از کودکان برای صادرات جنسی

استثمار جنسی – تجاری از کودکان از طریق شبکه‏های فحشا در حال افزایش و مطابق گزارش‎های سازمان جهانی کار، این مسئله تبدیل به یک نگرانی جهانی شده است. شبکه‏های خاصی که کارشان استثمار جنسی کودکان است در سالهای اخیر در حال افزایش بوده و گفته می‏شود حداقل پنج شبکه گسترده در این زمینه مشغول به فعالیت هستند.

شبکه‏هایی که به کار قاچاقچیان کودکان از آمریکای لاتین به اروپا و سپس به خاورمیانه مشغول هستند. شبکه‏هایی که از جنوب و جنوب شرقی آسیا به اروپای شمالی و خاورمیانه مشغول هستند. بازار منطقه‏ای اروپایی، بازار خاصی که مربوط به عرب‏ها است و بازار صادرات دیگری در آفریقا که مخصوص دختران است. در اروپای شرقی نیز دختران از بلاروس، روسیه و اوکراین به مجارستان، لهستان و دولت‏های بالکان و نیز به پایتخت‏های کشورهای اروپایی صادر می‏شوند.

کار کشاورزی

در این شکل از کار که ظاهراً در سراسر جهان شایع است، کودکان در مواردی در معرض عوامل شیمیایی و بیولوژیکی هستند. کودهای شیمیایی، حشره‎کش‎ها که برای دفع آفات مختلف استفاده می‏شود، خطراتی هستند که سلامتی کودکان را تهدید می‎کنند. میزان مرگ و میر در میان کودکان مزارع کشاورزی در سری لانکا بیشتر از مرگ و میر در نتیجه بیماری‏هایی چون مالاریا، دیفتری، و کزاز است.

کار در معدن

کار در معدن در بسیاری از کشورهای آفریقایی، آسیایی و آمریکای لاتین رایج است. کودکان معادن بدون تجهیزات کافی گاه ساعت‏های متمادی به کار مشغولند. در مواردی آنها در حرارت‏های بسیار بالا و یا در رطوبت‏های غیرقابل تحمل استثمار می‏شوند. دودها و گردو غبار از جمله خطراتی هستند که دستکاه تنفسی کودکان را تهدید می‏کند. بیماری‏های تنفسی بین این دسته از کودکان رایج است.

کار در منازل

این شکل از کار کودک به صورت استخدام کودکان از مناطق روستایی صورت می‏گیرد. مهم‏ترین آسیبی که به کودکان می‏رسد، ضربات روانی و عاطفی است. از این شکل کار بنا به تعلق آن به محیط خصوصی خانواده‏ها آمار دقیقی در دسترس نیست اخیراً مطالعه‏ای در اندونزی نشان داد که به طور تقریبی حدود 400 هزار کودک در خانه‏ها به کار مشغولند.

کارساختمانی

کودکان در ساختمان‏سازی نیز به کار گمارده می‏شوند. آنها باید بارهای سنگین را حمل کنند و در شرایط غیر بهداشتی به کار مشغول باشند.

کار درخیابان‏ها

کودکانی که در خیابان‏های مناطق شهری کار می‏کنند، از بزرگ‏ترین و رایج‏ترین نشانه‏های کودکان کار هستند. آنها بخشی از اقتصاد غیر رسمی و پرتراکم را تشکیل می‏دهند که در اکثر کشورهای جهان وجود دارد، این کودکان به دست فروشی می‎پردازند. غذا را آماده می‏کنند و می‎فروشند، کفش‏های رهگذران را واکس می‏زنند، خیابان‏ها را تمیز می‏کنند. به صورت باربر یا پیک فعالیت می‏کنند.

در چهار راه‏های پرترافیک شیشه خودرها را تمیز می‎کنند. مواد قابل بازیافت یا سایر اقلام قابل فروش را از مناطق جمع‏آوری زباله یا نقاط توزیع و فروش کالا جدا می‏کنند. در موارد متعددی وضعیت این قبیل کارها و خطرات ناشی از آن، این فعالیت‏ها را تبدیل به بدترین اشکال استثمار کودکان کرده که این شکل باید با سرعت هرچه بیشتر و طبق کنوانسیون سازمان بین المللی کار در مورد بدترین اشکال استثمار کودکان رفع شود.

این کودکان که غالباً به آنها«کودکان خیابانی» گفته می‏شود برای مقاصد پلید جنسی، قاچاق مواد مخدر و سایر فعالیت‏های غیر قانونی نیز استفاده می‏شوند. خطراتی که این قبیل فعالیت‏ها به جسم و روان کودکان وارد می‏آورد آن چنان عظیم است که بدون استثنا باید این مسائل را در رده بدترین اشکال استثمار کودکان به حساب آورد.