از امیرالمومنین (ع) روایت شده که پیامبر (ص) از خدای عزوجل نقل می کند: هر کار در خور توجهی که در آن بسم الله الرحمن الرحیم ذکر نشود، ابتر و بریده از نتیجه مطلوب است.
انسان اگر همه امور زندگی و بویژه حالات و جهات معنوی و باطنی و به خصوص روش مهرورزی و محبت به دیگران را از حضرت حق و پیامبران و امامان درس بگیرد، به یقین الگویی از پاکی و دوستی و صدق و صداقت و عشق و مهرورزی و نیکی و احسان خواهد شد، در این زمینه شناخت صفات حضرت حق و روش زندگی پیامبران و امامان ضروری است و پس از شناخت باید از طریق تمرین عملی، آن حقایق شناخته شده را در خود تحقیق داد تا همگان از وجود او بهره مند گردند و سعادت دنیا و آخرت او تامین شود.
هنگامی که به قرآن دقت می کنیم و می بینیم آیه شریفه "بسم الله الرحمن الرحیم" صد و چهارده بار در قرآن مجید تکرار شده است، آیا یکی از اهداف این تکرار درس دادن به انسان نیست که بر او لازم و واجب است وجودش را افق طلوع و مهر و مهربانی و عشق و محبت ورزی قرار دهد؟ کلمه "رحمان" صیغه مبالغه و کلمه "رحیم" صفت مشبه است و بر این اساس رحمان به معنای دارنده رحمت فراگیر و رحیم به معنای دارنده مهر و محبت همیشگی و ابدی است.
فیض کاشانی که متخصص علوم اسامی و آراسته به حسنات انسانی است در "تفسیر الصافی" می گوید: رحمت رحمانیه، فراگیر نسبت به همه موجودات و شامل همه نعمت هاست و اما رحمت رحیمیه به معنای عنایت کردن توفیق در دنیا و دین به مومنان و دعوت نمودن از کافران به ایمان و آیین است. آیه بسم الله الرحمن الرحیم که به انسان درس مهر و محبت و عشق ورزی می دهد بی تردید جزء سوره فاتحه الکتاب و از آیات قطعی و رحمتی این سوره مبارکه است و رسول خدا (ص) در همه نمازهایش آن را قرائت می کرد و از آیات سوره حمد به شمار می آورد و می فرمود: فاتحه الکتاب همان سبع الثمانی یعنی آیات هفت گانه است.
و از حضرت امام رضا (ع) روایت شده است: "بسم الله الرحمن الرحیم" به اسم اعظم خدا از سیاهی چشم به سپیدی آن نزدیک تر است.
همچنین حضرت امام صادق (ع) فرمود: بلند خواندن و اظهار بسم الله الرحمن الرحیم در نماز واجب می باشد. و فرمود: دیگرانی که خدا آنان را نابود کند چه شده و چه دلیلی دارند که بزرگترین آیه قران را در نماز خود ترک می کنند؟!
آغاز و انجام قرآن، نمودار محبت
نزول قرآن مجید بر قلب ملکوتی پیامبر با آیه شریفه "بسم الله الرحمن الرحیم" که نمودار مهر و محبت وعشق و رحمت خداست شروع شد و در این آیه شریفه سخن از رحمانیت خداست که همه هستی رشحه ای از ظهور آن است: خدای رحمان بر تخت فرمانروایی و تدبیر امور آفرینش چیره و مسلط است آنچه در آسمان ها و زمین و آنچه میان آن دو و آنچه زیر زمین است فقط در سیره مالکیت و فرمانروایی اوست.
همچنین در آیه شریفه بسم الله سخن از رحیمیت خداست که هر رزق حلالی و هر گذشت و لطفی جلوه ای از آن است. پایان قرآن مجید هم با سوره ای است که ابتدایش آیه "بسم الله الرحمن الرحیم" و محتوایش دعوت مردم برای پناه بردن به رب ناس پادشاه ناس و معبود ناس است که لطف و مهر و رحمتش نسبت به ناس بی نهایت و بی پایان است اگر انسان به وسیله قرآن تربیت شود و قلبش جلوه گاه آیات کتاب خدا گردد بی تردید منبعی از مهر و محبت و عاطفه و دلسوزی می شود.
نکته ای که بسیار مهم است و شایسته است مورد توجه قرار بگیرد این است که ما اهل ایمان شبانه روز در ده رکعت نماز از نمازهای یومیه بیست بار حضرت حق را به دو صفت رحمان و رحیم به صورت فریضه ای شرعی می خوانیم این دو صفت فقط برای قرائت با زبان مقرر نشده است بلکه نمازگزار با تکیه به عنایت و لطف حق باید قلب خود را از طریق نماز که منبع فیض و انرژی است به مهر و محبت بیاراید و آن را در همه امور مثبت برای دیگران به خاطر خدا و جلب خشنودی او هزینه کند تا از این راه به پاداش و ثواب دنیایی و آخرتی برسد و درونش همچون درون پیامبر که در سوره مبارکه توبه به رئوف و رحیم بودن بر اهل ایمان وصف شده (سوره توبه ایه 128) آراسته شود و نهایتا متخلق به اخلاق حق گردد.
نظر شما