به گزارش خبرنگار مهر، نشست پرسش و پاسخ فیلم سینمایی "سر به مهر" با حضور هادی مقدم دوست کارگردان، محمدرضا شفیعی تهیه‌کننده، آرش مجیدی و خاطره اسدی بازیگران، خشایار موحدیان تدوینگر و روزبه رایگا فیلمبردار، شامگاه گذشته جمعه 20 بهمن ماه با اجرای محمدرضا شهیدی فرد در تالار سعدی برج میلاد برگزار شد.
مقدم دوست در ابتدای این نشست گفت: خواستم فیلمی بسازم که برای تماشاچی‌ها استفاده داشته باشد و مفید واقع شود.
وی افزود: سال 84 قبل از "بی پولی" و "وضعیت سفید" بود که یادم می‌آید بین حرف‌هایمان با حمید نعمت الله به این ایده رسیدیم. او همان وقت گفت اسمش را هم می‌گذاریم سر به مهر. تلاش کردیم ساخت این فیلم پیش از "وضعیت سفید" انجام شود اما این اتفاق به تأخیر افتاد و بعد از سریال موفق شدیم درخواست پروانه ساخت بدهیم.
مقدم دوست ادامه داد: تا موافقت اصولی و دریافت پروانه ساخت فاصله‌ای ایجاد شد و ما از آن فرصت استفاده کردیم و فیلمنامه را بازنویسی کردیم.
رد شدن "سر به مهر" به عنوان فیلم ضد نماز
شفیعی در این راستا توضیح داد: زمانی که ما فیلمنامه را به شورای طرح و برنامه و نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد ارائه کردیم، آن را به اتفاق آرا رد کردند. برایم جالب بود که دوستان چه تصوری از محتوای فیلم دارند که پروانه ساخت نمی‌دهند. یک سال طول کشید تا این اتفاق افتاد. ما پیش تولیدمان را قبل از سال 91 آغاز کرده بودیم.
این تهیه‌کننده تصریح کرد: آنها هیچ وقت مستقیم به ما نمی‌گفتند مشکل کار کجا است. البته جمله‌ای شنیدم که می‌گفتند فیلم ضد نماز است. من از آنها می‌خواستم بنشینیم صحبت کنیم و ببینیم کجای فیلم ضد نماز است اما هیچ وقت این اتفاق رخ نداد.
وی ادامه داد: تا اینکه عظیمی به نظارت و ارزشیابی آمد و با او از دغدغه‌هایمان گفتیم و در آخر نیز به ما اعتماد شد. سرانجام همه مراحل فیلم را در دو ماه انجام دادیم در حالی که اگر یک سال فرصت داشتیم اتفاقات بهتری می‌افتاد. "سر به مهر" فیلم گران‌قیمتی نبود و نکته مهم آنکه ما هم دنبال هزینه دادن برای عناوین نبودیم و از استعدادهای جوان بهره گرفتیم. بنابراین فیلم از نظر مالی اثر جمع و جوری است و نهایتا 400 میلیون بودجه داشته است.
شفیعی درباره این سخن شهیدی‌فرد که فیلم اولی 200 میلیونی هم داشته‌ایم، اظهار کرد: اگر کار را با فیلم‌های7 میلیاردی مقایسه کنید می‌شود کم هزینه. فیلم ما شخصیت‌محور بود و ما نمی‌توانستیم برای نقش اصلی از یک بازیگر جوان و کم تجربه استفاده کنیم، بلکه باید برای باورپذیری اثر تلاش می‌کردیم. با این حال فیلم جمع و جوری داشتیم که جزئیات آن را جلو می‌برد.
یک فیلم کم هزینه در سینمای ایران
مقدم‌دوست در این رابطه اظهار کرد: وقتی هنوز نمی‌دانیم فیلم قرارست چقدر بفروشد نمی‌توانیم نتیجه بگیریم فیلم گران بوده یا ارزان. اگر فیلم ما را 5 هزار نفر ببینند و 10 میلیون تومان بفروشد در نتیجه فیلم پرهزینه بوده است. بنابراین تعریف وقتی تکمیل می‌شود که اثر مراحل اقتصادی خود را تمام کند. اکنون می‌توانیم بگوییم "سر به مهر" به نسبت اکثر فیلم‌های ایرانی اثر کم هزینه‌ای است و به نسبت آن اثر 200 میلیونی پرهزینه است.
در ادامه اسدی نیز درباره حضور در "سربه مهر" توضیح داد: مدت‌ها بود گلایه داشتم که فیلمنامه‌ها مردانه هستند و جزئیات برای زن‌ها کمتر اتفاق می‌افتد. اما زمانی که این فیلمنامه را خواندم عاشق جزئیات زنانه بسیاری شدم که در آن بود. از طرفی ما تا به حال فیلمی با این قصه و این نوع روایت متفاوت نداشتیم و این هم برایم جذاب بود.
یک چیزی‌ام میشد "سر به مهر" را رد می‌کردم
مجیدی نیز در همین زمینه گفت: با وجود فیلمنامه خوب، کارگردان خوب، گروه خوب و همبازی شدن با لیلا حاتمی باید یک چیزی‌ام میشد که بازی دراین فیلم را قبول نمی‌کردم!
موحدیان نیز درباره تدوین فیلم گفت: مثل اغلب آثار سینمایی تدوین در دقیقه 90 آغاز شد و تا روزهای آخر کار می‌کردیم. همراه با خانم سعیدنیا در تلاش بودیم ریتم فیلم کند نباشد و مدام به خاطر زمان آن نگران بودیم. اما حالا که کار را دیدم خوشحال هستم که کار دوست داشتنی از آب درآمده و مخاطب را اذیت نمی‌کند.
رایگا فیلمبردار اثر نیز که طبق گفته شهیدی‌فرد بیشتر با مستندهایش شناخته شده است، کار در "سر به مهر" را یکی از شانس‌های خود دانست و اظهار کرد: هادی مقدم دوست کار من را راحت کرده بود و اشراف کاملی به نور داشت و از او مشورت می‌گرفتم. این فیلم یکی از کارهایی بود که در آن به تمام معنا لذت بردم.
وی افزود: اکنون نیز دومین باری بود که فیلم را دیدم. دو سه روز پیش از خانه بیرون آمدم، در صف سینما فرهنگ ایستادم و بعد از خرید بلیت به تنهایی فیلم را تماشا کردم تا در کنار مردم شاهد استقبالشان باشم. البته در آن اکران کنتراست اثر کمتر بود و امروز نیز همین اتفاق افتاد و فیلم روشن تر اکران شد.
شفیعی نیز به ضعف در صدای سالن اشاره و اعلام کرد برخی دیالوگ‌ها شنیده نمی‌شده است.
نداشتن شهامت ابراز نماز؛ ماده اولیه فیلم
در ادامه مقدم دوست با بیان اینکه از نقطه‌ای به بعد دلیل اصلی فیلمسازی برای انسان روشن می‌شود، یادآور شد: دلیل اصلی ساختن این فیلم آن نبود که صرفا فیلمی ساخته باشم، چون در چنین شرایطی بودم اما برایم مهم بود چرا انسانی شهامت ابراز نماز خواندنش را ندارد. این موضوع ماده کار اولیه ما بود. در این زمینه پژوهش فراوانی هم کردیم.
وی در پاسخ به سوال مجری برنامه مبنی بر اینکه موضوع اصلی فیلم کمرویی است، اظهار کرد: نه فقط کم رویی نیست. ممکن است حق التحریر کسی را ندهند و او از روی خجالتی بودن بی خیال آن شود اما مسئله ما بزرگتر است. مثل این نیست که کسی خجالت می‌کشد ابراز عشق کند.
در این لحظه شهیدی‌فرد گفت: آنکه همه خجالت می‌کشند!
مقدم دوست پاسخ داد: فوقش این است که یک نفر دیگر می‌رود در فهرست کسانی که پراندیم و بی‌خیالش شدیم اما می‌شود قید ارتباط با خدا را زد؟
شفیعی در این راستا یادآور شد: ناتوانی در ابراز شعائر دینی امر ملموسی است و بسیاری از جوانان در دانشگاه و مکان‌های مختلف نسبت به ابراز دینشان مردد هستند. می‌ترسند دیگران پسشان بزنند. مصادیق دیگر خجالت ممکن است در محاسن، لباس پوشیدن یا جزئیات دیگری باشد که برخی از آنها در فیلم آمد. در واقع مصادیق ظاهری یک جوان مسلمان.
وی ادامه داد: چند شب پیش فیلمی می‌دیدم تحقیق کردم و فهمیدم بسیاری از اشکالاتی که پیش می‌آید –اسمش را نگذاریم مفاسد- برای این است که جوان‌ها برای دانشگاه به تهران می‌آیند یا برای سربازی به شهرستان می‌روند. با تغییر محیط و قرار گرفتن در جمع‌های متفاوت مشکلاتی برایشان پیش می‌آید.
مقدم دوست در این باره با اشاره به شخصیت صبا که مادرش فوت کرده و از خانواده جدا شده است، اظهار کرد: جدا شدن از خانواده یک وضعیت خانوادگی و زیست مجردی یک تعریف خانوادگی است.
بعضی‌ها کلا با نماز مشکل دارند
نویسنده سریال "وضعیت سفید" درباره این اظهار نظر که مخاطب فیلم کسانی هستند که با نماز مشکلی ندارند، یادآور شد: باید دید کسانی که مشکل دارند هم نوع مشکلشان به چه نحوی است. مثلا کسی که برای او بهترین دلایل منطقی آورده می‌شود و توضیح می‌دهیم که حتی سجده باعث سرازیر شدن موج مثبت در مغز می‌شود اما باز هم قبول نمی‌کند، او کلا با نماز مشکل دارد.
وی ادامه داد: اما افرادی که نماز را دوست دارند و درباره آن فلسفه بافی نکرده‌اند و قصد تئوریزه کردن ندارند، آنها صادقانه نماز را قبول دارند و مخاطبان فیلم ما هستند.
مقدم دوست درباره نقد کسی که پرسیده بود چرا صبا برای خواندن نماز صبح به فرودگاه می‌رود، توضیح داد: معمولا مردم چه ساعتی از عروسی به خانه می‌رسند؟ 12 یا 1 نیمه شب. خانواده لیلا هم قرار است بیایند آنجا و بمانند. تصور کنیم لیلا 2 می‌رسد خانه و از آنجایی که خانواده نیم ساعت دیگر به آنجا می‌رسند از خانه بیرون می‌زند. تا اذان صبح و ساعت 5:02 هم که مانده. به نظرتان آن ساعت مسجدی باز است؟
هر کسی بود می‌رفت فرودگاه
وی افزود: او حتی در وبلاگش هم می‌پرسد که اگر شما بودید چکار می‌کردید و کجا می‌رفتید؟ فکر کنم اگر هر کداممان بودیم آخر سر می‌رفتیم فرودگاه!
پس از این سوالی طرح شد مبنی بر اینکه چرا صبا زمان نماز خواندن حجاب کافی نداشته است و شفیعی گفت: پوشش او که کامل بود، فقط دماغش پیدا بود!
موحدیان نیز درباره سوال طرح شده مبنی بر کند بودن ریتم فیلم، تصریح کرد: من نگران این موضوع بودم و حتی بدون آنکه مقدم دوست در جریان باشد فیلم را کوتاه می‌کردم. گرچه "سر به مهر" ریتم کند را نیاز داشت اما تلاش کردیم خسته کننده نباشد. حالا هم که فیلم را دیدم خوشحال شدم.
مقدم دوست نیز درباره دیر شروع شدن فیلم توضیح داد: در قواعد فیلمنامه نویسی گفته‌اند می‌توانید دقیقه 10 فیلم را شروع کنید من با اجازه 10 دقیقه دیرتر فیلم را شروع کردیم تا شخصیت در وضعیت داستانی خود قرار بگیرد. تا دقیقه 20 هم بیکار ننشستیم و اجازه دادیم شخصیت در وضعیت داستانی خود قرار بگیرد. مخاطب نیز تا این زمان او را می‌شناسد و با همذات پنداری می‌کند. با این حال سلایق مختلف است. برخی به من گفتند چرا داستان دیر شروع شده و برخی هم ابراز علاقه کردند و گفتند از آن 20 دقیقه لذت برده‌اند.
شفیعی در ادامه درباره موضوع نماز اظهار کرد: صبا با شرط کودکانه‌ای برای خدا نمازخوان می‌شود و خدا نیز اندک اندک مشکلات او را حل می‌کند. در حالی که خواسته‌های او پیش از آن هم در زندگی‌اش وجود داشته. مثلا خواستگارش به او می‌گوید 6 ماه است به او علاقمند شده است. اما صبا پس از رسیدن به موقعیتی که خدا به او داده، بین نگه داشتن آن موقعیت و خدا مردد می‌ماند؛ موقعیتی که کاملا ملموس است.
"سر به مهر" مخاطب را پس نمی‌زند
در ادامه اسدی در پاسخ به اینکه از بازی در فیلم‌هایی که موضع‌گیری سیاسی یا دینی دارند پرهیز نمی‌کنید، تصریح کرد: روایت "سر به مهر" متفاوت بود و مخاطب را پس نمی‌زد.
شفیعی نیز در این رابطه گفت: میان بچه‌های سینما نیز مثل هر قشر دیگر بد و خوب وجود دارد. "سر به مهر" تلفیقی از درام اجتماعی و مذهبی است. اینجا یک شخصیت را در شرایط اجتماعی می‌بینیم که به مرور به سمت مذهب می‌رود. ما به اندازه همان شخصیت به موضوع پرداخته‌ایم نه بیشتر که از فیلم بیرون بزند.
همچنین مجیدی در سخنانی اظهار کرد: این فیلم روانشناختی و مذهبی خیلی جذاب است. در کشوری که قریب به اکثریتمان مسلمان هستیم کسی است که می‌خواهد مسلمان باشد.
800 هزار وبلاگ فعال در ایران
مقدم دوست در این باره که با توجه به سرآمدن عمر وبلاگ و به دلیل نیاز به فیلترشکن از فیسبوک استفاده نکرده‌اید، توضیح داد: ایران پایتخت وبلاگ نویسی جهان است و 6 میلیون وبلاگ توسط ایرانی‌ها ساخته شده که 800 هزار تا از آنها فعال است.
موحدیان در همین زمینه تأکید کرد: نویسنده و کارگردان این فیلم نیز خود وبلاگ نویس قهاری است!
مقدم دوست نیز به افرادی اشاره کرد که به خانه رسیده هنوز لباسشان را عوض کرده دکمه پاور را می‌زنند تا از رایانه استفاده کنند.
وی در پاسخ به اینکه چطور فکر می‌کنید لیلا حاتمی در قالب یک شخصیت جوان مجرد باورپذیر از آب درمی‌آید گفت: ما در فیلم نیز نشان می‌دهیم که او مطالبی چون زایمان در سنین بالا را در اینترنت جستجو می‌کند. صبا در فیلم کم سن و سال نیست.
حاشیه‌ها:
*محسن علی اکبری تهیه کننده سینما و تلویزیون که در جمع حاضر بود در یادداشتی از جسارت تهیه کننده و کارگردان در به تصویر کشیدن موضوعی که دیگران جرأت پرداخت به آن را ندارند، تقدیر کرد و "سر به مهر" را یک اثر به یادماندنی در سینما خواند.
* زنگ خوردن تلفن همراه شهیدی‌فرد باعث ایجاد نویز روی میکروفن‌ها شد و او گوشی‌اش را در جیبش گذاشت. اما ارتباطات موبایل دیگر عوامل نیز باعث ایجاد نویز شد و در اینجا مجری به شوخی گفت: اصلا موبایلها را بدهید من جمع کنم!
* در دقایق پایانی نشست فردی که اصرار داشت شخصیت‌های فیلم از مرحله تیپ فراتر نرفته‌اند، وارد گفتگوی دو نفره با مقدم دوست شد و کارگردان نیز مصر بود او را قانع کند. با این حال قول حضور مقدم دوست در یک برنامه زنده باعث شد شهیدی فرد که با آغاز برنامه مورد نظر و پخش تیتراژ آن نگران نرسیدن کارگردان بود، پایان نشست را اعلام کند.
نظر شما