زندگی در فضای معرفت و عشق الهی؛ راه رسیدن به کمال

معشوقی که ازلی و ابدی است و وجودش منبع همه خیرات و برکات است و جلوه جمال و جلالش در قلب، سبب ظهور ارزش‎ها و فیوضات و اتصال انسان به مایه‎های خیر دنیا و آخرت و سعادت و خوشبختی ابدی و سرمدی و عامل چشم پوشی از ظواهر پرفریب دنیا و دل بستن به حقایق اصیل و پیوستن به شئون معشوق و در یک جمله جز او را نخواستن و جز او را ندیدن است. بدون چنین عشقی به چنان معشوقی، زندگی و حیات گرچه از ظواهر پرفریب مادی زینت داشته باشد، جز کویری خشک که در آن غیر سراب چیزی دیده نمی‎شود، نیست.

در فضای معرفت و آگاهی، معشوق با چشم دل و دیده باطن، وجودی بی نهایت از مهر و رحمت و رحمانیت و رحیمیت و عالم به غیب و شهادت و مَلکِ و قدوس و سلام و مؤمن و مهیمن و عزیز و جبار و متکبر و خالق باریء و مصور و دارای اسماء حسنی دیده می‏شود و چون چنین دیده شد، دل از ظاهر برداشته می‎شود و بند تعلقات گسستنی از دست و پای وجود باز می‎شود و از اسارت آزاد می‎شود و به عرصه آزادی قدم می‎نهد و از حوزه تصرف هوای نفس و شیطان‏های انسی و جنی دور می‎گردد و از شر وسوسه‏ها و زیان محدودیت‎های مادی و خطرات درون و بیرون نجات می‏یابد و از برکات جلوه‏ها و فیوضات معشوق که جز خیر عاشقی اراده‏ای ندارد و جز رسانیدن همه نعمت‎های مادی و معنوی به عاشق قصدی ندارد، به قله ارزش‏ها و اوج فضیلت‏ها می‎رسد و آنجاست که ظواهر مادی را با همه گستره فیزیکی‏اش کم‎تر از حجم سکه ای و بلکه کوچکتر از ذره و ارزنی در گوشه‎ای بی قدر و قیمت می‎بیند.

امیر المؤمنین (ع) درباره دارندگان چنین معرفت و بصیرت و عشقی و متصلان به چنان معشوقی که جمع همه صفات کمال است و نسبت به عاشق جز اراده خیررسانی در دنیا و آخرت ندارد، می‎فرماید: یقیناً عاشقان خدا همان کسانی هستند که به باطن و حقیقت دنیا می‎نگرند، آن گاه که همه مردم به ظاهر و پوسته آن توجه می‏کنند و به آباد کردن آینده آن که آخرت است اشتغال دارند، هنگامی که مردم به آباد کردن وضع فعلی آن که قطعاً از دست رفتنی است مشغول‎اند، از امور دنیا آنچه را می‎ترسند آنان را به نابودی و هلاکت بکشاند آگاهانه با دست خود نابود می‎کنند، و آنچه را از امور آن می‎دانند رهایشان می‏کند با رغبت و شوق رها می‎نمایند.

آنچه را از دنیا دیگران بسیار و فراوان می‎بینند کم و اندک مشاهده می‎کنند و پیوستن آنان را به دنیا گسستن به شمار می‎آورند. دشمن‎اند نسبت به آنچه مردم با آن آشتی و دوست هستند، و آشتی و دوست‎اند با آن که مردم با آن دشمن‎اند. حقایق قرآن به وسیله آنان دانسته می‎شود و به وسیله قرآن آنان شناخته می‎شود و به وسیله وجود آنان کتاب خدا بر پا می‎شود و آنان به وسیله قرآن قیام به حق و عدالت می‎نمایند، بالاتر از آنچه را امید دارند که رحمت خداست مایه امیدی نمی‏بینند و بالاتر از آنچه را می‎ترسند که عذاب الهی است مایه ترسی به نظر نمی‏آورند.

اینان با شناخت معشوق حقیقی و محبوب ازلی و ابدی به شناخت شئون او که وحی و نبوت و ولایت است نائل می‎شوند و از این طریق خزانه وجود خویش را از انواع گنج‎های ابدی که در دنیا به صورت رشته‎های گوناگون بندگی و اعمال صالحه و اخلاق حسنه است و در آخرت به صورت رضایت معشوق و بهشت عنبر سرشت است پر می‏کنند. قرآن می‎فرماید: و کسانی را که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، به بهشت‏هایی در آوردند که از زیر درختانش نهرها جاری است، در آنجا به اجازه پروردگارشان جاودانه، و در آنجا درود [خدا و فرشتگانش] بر آنان سلام است.

اینان می‏دانند که این معشوق واقعی برای عاشق خود فقط خیر و سلامت و خوبی و امنیت و رشد و کمال و درستی و صداقت و سعادت و خوشبختی می‎خواهد و هیچ زیان و ضرر و خطر و شری را برای عاشق خویش تحمل ندارد. وجود مقدس او عاشق ظهور ارزش‏ها در وجود انسان است و هنگامی که ارزش‏ها به اراده و اختیار خود انسان در وجودش ظهور پیدا کند محبوب حق می‏شود و از آثار بسیار پرارزش این محبوبیت در دنیا و آخرت بهره‏مند می‎گردد.