در جنوب غربي ارگ سلطنتي شهر سلطانيه ، آرامگاه سلطان محمد خدابنده اولجايتو ، به عنوان يكي از عظيم ترين آرامگاههاي دوره اسلامي و شايد با شكوهترين آنها موسوم به گنبد سلطانيه قرار گرفته است .
در مورد علت احداث بنا در كتابهاي تاريخي آمده است كه وقتي "ارغون خان " پسر" اباخان" چهارمين ايلخان مغول به قدرت رسيد تصميم گرفت در محل فعلي سلطانيه كه دشتي وسيع و سرسبز بود شهري بنا كند و دستور ساخت يك قلعه را داد . اما" ارغون خان" قبل از اتمام ساخت قلعه در گذشت.
طبق وصيت وي ، جسدش را درهمان نزديكي دفن كردند وپسرش "غازان خان " دستور داد تا بر قبر پدر آرامگاهي باشكوه ساخته شود كه برجهاي 12 گانه اي داشته باشد .
پس از به قدرت رسيدن اولجايتو ، پسر ديگر" ارغون خان" ، وي تصميم گرفت به آرزوي پدر جامه عمل بپوشاند و به همين دليل دستور داد شهري بسازند كه دور آن 30 هزار گام باشد . سلطان ايلخاني پس از طرح شهر" سلطانيه " امر كرد تا آرامگاهي با شكوه و عظمت بسيار براي وي ساخته شود و براي اين كار اولجايتو پس از طرح سلطانيه تصميم گرفت كه به تقليد آرامگاه پدرش غازان خان ، آرامگاه بزرگ و با شكوهي براي خود بسازد ، به همين دليل براي برپايي اين آرامگاه ، هنرمندان از هر سو به سلطانيه آمدند تا يكي از شاهكارهاي عظيم دوره مغول را خلق كنند .
بناي گنبد سلطانيه در سال 702 هجري ، بر اساس طرح آرامگاه غازان خان ، كه آن نيز از بناي آرامگاه سلطان سنجر در مرو الهام گرفته شده بود ، ساخته شد . تنها تفاوت آنها در گنبدها بود كه پلان آرامگاه سلطان سنجر مربع بود و پلان گنبد سلطانيه هشت ضلعي ساخته شد .
ساخت بناي سلطانيه با هشت ضلع ، در سال 710 هجري قمري به اتمام رسيد .
 |
شاهكارهاي ابتكاري در سلطانيه به حدي است كه اين بنا را به يكي از شاهكارهاي هنر و معماري ايران تبديل كرده است و بعد از ساخت ، اين بنا نمونه والگويي براي احداث تعداد بسيار زيادي از ابنيه آن دوران شد .
اولجايتو زماني كه كار ساختماني گنبد رو به پايان بود ، سفري به عراق كرد و تربت پاك امام حسن (ع) و حضرت علي (ع) رادر كربلا و نجف زيارت كرد و پس از آن بدنبال تشويق و ترغيب برخي علما و روحانيان شيعه ، اولجايتو مذهب تشيع را به عنوان مذهب رسمي پذيرفت و بعد از مدتي تصميم گرفت كه آرامگاه خود را به ائمه اطهار اختصاص دهد و قصد داشت اجساد مطهر آنان يعني حضرت علي (ع) و امام حسين (ع) را به سلطانيه منتقل كرده و بر رونق تجاري و مذهبي پايتخت خود بيافزايد .
به همين دليل در تزئينات" سلطانيه" ، كلمه "علي" بسيار به كار برده شده است . اما انتقال پيكرهاي مطهر ائمه به دليل مخالف شديد علماي شيعه ، انجام نشد .
سلطان ايلخاني تصميم گرفت از بناي ساخته شده به عنوان آرامگاه خود استفاده كند و به دليل ناكام ماندن در تصميمي كه اتخاذ كرده بود از مذهب تشيع برگشت و دستور داد تمام كلمات علي را از بنا پاك كرده و يا روي آنها را پوشاندند.
اولجايتو در سال 716 هجري ، يعني چهار سال پس از اتمام بنا درگذشت و جسد وي در تابوتي از زر ناب در آرامگاه ابديش دفن شد .
به اين سبب كه هنرمندان و صنعتگران علي رغم ميل باطني از نقاط مختلف كشور به اين منطقه آورده شده بودند ، پس از مرگ اولجايتو ، سلطانيه را ترك كردند و با اين اتفاق شهر از رونق افتاد ، بي مهري هاي فراوان ديد و رو به زوال رفت .
نظر شما