روابط همسایگان از منظر احادیث؛ از وصیت جبرائیل به پیامبر(ص) تا حدیث زیبای امام سجاد(ع)

به گزارش خبرگزاری مهر، زندگی عصر صنعت و تكنولوژی با همه فناوری ها و نوآوری ها برای تهیه امكانات رفاهی، چنان انسان را به خود مشغول داشته كه او را از همه ارزش های اصیل جدا نموده و بیگانه ساخته است. امروزه دیگر خبری از ارتباط بین اقوام و بستگان چون گذشته وجود ندارد و همسایگان در شهرهای بزرگ گاه همدیگر را نمی شناسند چه رسد به اینكه ارتباطی با یكدیگر داشته و یا نیازهای هم را برطرف سازند.

همسایه یکی از کسانی است که در اسلام مورد عنایت خاص واقع شده و حقوقی بس مهم برای همسایگان نسبت به هم معین شده كه افراد ملزم به رعایت آن می باشند. رسول اكرم (ص) در حدیثی می فرمایند: همیشه جبرئیل مرا وصیت به همسایه می كرد تا جایی كه گمان كردم همسایه از همسایه ارث می برد.(1)

احترام به همسایه و تكریم حقوق وی بدان حد مورد ترغیب و تشویق قرار گرفته كه در اسلام هر نوع احترام همسایه بی بهره و بی پاداش نخواهد ماند. امام صادق(ع) می فرماید: "نیكویی به همسایه موجب افزایش عمر است." همسایه ای كه اسلام این همه تاكید در نگهداری حرمت او و ادای حقوق گسترده وی دارد، شعاع زیادی از منازل اطراف را در بر می گیرد. رسول اكرم(ص) حدود همسایه را چهل منزل از تمامی جوانب معرفی نموده اند.

آرامش زندگی به این است كه انسان از اذیت و آزار دیگران در امان باشد و كسی به او آسیب جسمی و روحی نزند و مزاحم رفاه و برخورداری و آسایش او نگردد. این حق طبیعی هر انسان است هر كه دیگران را از این حق محروم كند در حق آنان ظلم كرده است. بعضی موجب آزار همسایگان خود می شوند مثل مزاحم خواب و استراحت، صدای بلند، بازی بچه ها در كوچه هنگام استراحت همسایه ها، پارك كردن ماشین جلوی خانه مردم، دود ماشین خود را به خورد همسایه دادن، سرك كشیدن به خانه و حریم خصوصی همسایه. هر كس باید دیگران را به جای خود بگذارد و ببیند رفتاری كه با دیگران دارد اگر دیگران نسبت به او داشتند، راحت و راضی بود؟ انصاف ایجاب می كند كه اگر از مردم آزاری دیگران ناراحتیم، خودمان سبب رنجش و آزار دیگران نشویم.

مومن كه به آخرت و حساب عقیده دارد نباید موجب اذیت و مزاحمت مسلمانان باشد. خداوند از این عمل بیزار و خشمگین است. كسی كه آزارش به دیگران نرسد، هم نزد مردم محبوب است و هم نزد خداوند، هم خودش آسوده زندگی می كند هم دیگران و نتیجه ترك مردم آزاری به سود شخص است. پیامبر اكرم (ص) می فرماید: در اسلام كسی حق ضرر و آزار رساندن به دیگری ندارد.(2)

ضرر و زیان رساندن و آزار دادن هر مومنی از گناهان كبیره محسوب می شود. این امر در حق همسایگان حرمت شدیدتری داشته و حتی سایر همسایگان از ادیان دیگر را نیز شامل می شود. پیامبر (ص) فرمود: كسی كه به خدا و روز قیامت ایمان دارد همسایه اش را نمی آزارد.(3)

در باب حق و حقوق همسایگان بد نیست به روایتی از امام سجاد(ع) بپردازیم، حضرت می فرمایند: حق همسایه ات آن است كه در غیاب وی احترام او را حفظ كنی و مانع غیبت او شوی و در حضورش او را اكرام نمایی، هرگاه مظلوم افتاد به یاری او بشتابی و عیوبش را تفحص ننمایی و اگر از او بدی دیدی مخفی كنی و اگر می دانی نصیحت تو را می پذیرد در خفا و بین خودت و او نصیحتش نمایی، در هنگام سختی او را به شدائد واگذار نكنی و رهایش ننمایی، لغزشش را بپذیری و گناهش را ببخشی و با وی كریمانه معاشرت كنی.(4)

همسایگان بایستی از وضعیت زندگی همسایه خویش غافل نباشند و به حوایج یكدیگر توجه داشته باشند و به رفع نیازهای یكدیگر در حد توان اهتمام ورزند. پیامبر اكرم در این باره (ص) می فرمایند: به من ایمان نیاورده است كسی كه سیر بخوابد و همسایه اش گرسنه بماند (5)

بنابراین حق و حقوق همسایگان بر همگان واجب می باشد و نیکویی کردن با همسایگان که خداوند عز وجل بدان امر فرموده است واجب است یکی از محسنات صبر در بدی همسایه بد است و نیکویی با همسایه آزار نرسانیدن نیست بلکه نیکی با همسایه صبر بر آزار اوست.

--------------------------
1- بحارالانوار، ج 74، ص 151

2- وسایل الشیعه، ج 17، ص 341

3-بحار الانوار، ج 43، ص 62

4- بحارالانوار ج 74، ص 7

5- بحارالانوار ، ج 74، ص 152